مقاله بررسي سير تكاملي هنر فلزكاري در ايران

توضیحات پروژه

 مقاله بررسي سير تكاملي هنر فلزكاري در ايران دارای 26 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسي سير تكاملي هنر فلزكاري در ايران  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه و مقالات آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي مقاله بررسي سير تكاملي هنر فلزكاري در ايران،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد

بخشی از متن مقاله بررسي سير تكاملي هنر فلزكاري در ايران :

بررسی سیر تكاملی هنر فلزكاری در ایران ،
از پیدایش اولین فلز تا برپایی حكومت هخامنشیان
فروغ مطیعی
چكیده

در این مقاله كه سیر تكاملی هنر فلزكاری را از حدود 5 هزار سال پیش از میلاد تا برپائی سلسله هخامنشیان بررسی می كند به شرح این قضیه پرداخته شده كه چگونه شد كه بشر فلز را شناخت و آن را به كار گرفت و در كدام قسمت جهان ابتدا فلزات را مورد بهره برداری قرار داده اند. از آنجایی كه در این مقاله فلز كاری بیشتر از لحاظ هنری بررسی شده فلزاتی مورد بررسی قرار گرفته اند كه جنبه هنر كاربردی آنها بیشتر بوده است.

در ابتدای بررسی هر فلز (عنصر فلز) توضیحی از خود آن فلز از كتاب 89 فرهنگ بزرگ متالوژی و مواد ارائه شده كه در ابتدا شناختی راجه به شكل ظاهری و خواص هر فلز را در اختیار خواننده قرار می دهد. با مطالعه چهار كتاب معتبر فلز كاری كه در ایران موجود می باشد

و همچنین مطالعه چند سایت اینترنتی با تاریخ ها و مطالب ضدو نقیضی كه حتی در خود یك كتاب هم بسیار دیده می شد مواجه شدم و سعی كردم اطلاعاتی را در این مقاله بیاورم كه قابل استدلال باشد و امكان پذیر است كه آنها را با مطالب و تاریخهایی كه در كتابهای دیگر است ، استدلال كرد.
كلید واژه ها : قدمت، محققین، فلز، استخراج، اشیاء.

مقدمه
صنایع دستی ایران خصوصاً هنر فلز كاری در زمان گذشته سر آمد تمام جهان بوده است.
بشر كه ابتدا وسایل مورد نیاز خود را از خاكی كه كاملاً راحت در اختیارش بود تهیه می كرد كم كم متوجه فلزاتی شد كه در طبیعت بارنگهای زیبا، متفاوت و درخشان جلب توجه می كردند این مردم توانستند با سخت كوشی و روح آفرینشگری خود آثاری جاودان بر جای بگذارند. آثاری كه تمدن و هنر خاص ایرانی را نشان می دهد و توانست بر فرهنگ و تمدن جهان نیز تأثیر بگذارد.

« پیشینه تحقیق »
در كتاب هفت هزار سال هنر فلزكاری ایران نوشته آقای محمد تقی احسانی، هنر فلز كاری ایران از ابتدای پیدایش تا استیلای مغولان بررسی شده است. در قسمت قبل از حكومت هخامنشیان كه موضوع مقاله من است مقدار زیادی از مطالب به نوع اشیاء كشف شده و شكل تزئینات آن پرداخته شده است

. در كتاب صنایع دستی كهن ایران نوشته آقای هانس ای . وولف در قسمت فلز كاری به بررسی تمام شاخه های فلز كاری مانند ورشو سازی، سماور سازی و ; پرداخته شده و آن قسمت كه راجع به تاریخچه فلز كاری و فلزهای مختلف است بسیاری از مطالب را بررسی جایگاه معادن فلزات در ایران تشكیل داده است.

در كتاب سیر تكاملی آهن و فولاد در ایران و جهان نوشته آقای ناصر توحیدی فلزكاری از بعد صنعتی بررسی شده و در ضمن بررسی آهن و فولاد مطالبی نیز راجع به هنر فلزكاری ایران باستان آمده است. در مجله هنر و مردم شماره های 126و127 كه در سال 1352 منتشر شده پیشرفت هنر فلز كاری در هزاره سوم قبل از میلاد در حاشیه دشت لوت و خبیض بررسی شده است و اشیایی را كه در آنجا یافت شده به صورت كاملاً دقیق از نظر شكل كلی و تزئینات بررسی كرده است.

و اما من در مقاله خودم كه راجع به سیر تكاملی هنر فلز كاری در ایران از پیدایش اولین فلز تا بر پایی حكومت هخامنشی است، سعی كرده ام كه به طور كامل سیر تكاملی هنر فلزكاری را بررسی كنم و خود را درگیر حواشی و بررسی نقوش یك شیء و جزئیات ننمایم. در این مقاله 3 فلز مس، طلا و نقره و آلیاژ مفرغ را كه بیشتر استفاده و كاربرد آنها جنبه تزئینی و كاربردی داشته اند نه مصرف صنعتی و فلز آهن را كه در عین حال كه مصرف صنعتی داشته ولی از لحاظ زیبایی هم به آن پرداخته شده بررسی كرده ام.

همچنین سعی كرده ام كه اطلاعاتی را جع به شكل ظاهری فلزها از لحاظ رنگ در طبیعت هم در اختیار خواننده قرار دهم. با توجه به ضد و نقیض گویایی هایی كه در كتاب های هنری وجود دارد مطالبی را جمع آوری و ثبت كردم كه قابل استدلال بوده اند.

«جغرافیای ایران باستان»
بر اساس مدارك با ستانشناسی، در حدود 15 هزار سال قبل، فلات ایران یك دوره نیمه خشك را پشت سر گذرانده كه این تغییر آب و هوا و خشكی، در شرایط انسانی این فلات تاثیر گذاشته است، در این دوره ساكنین این فلات، غارنشین بوده اند و از طریق شكار غذای خود را از دامنه های شمالی البرز، رودهن آبعلی، دره های جاجرود، شمال شرقی شوشتر و كوههای بختیاری تهیه می كرده اند.

در هزاره پنجم قبل از میلاد ساكنان فلات ایران علاوه بر غارها و مناطق كوهستانی در نواحی جلگه ای، دشتی و تپه ای نیز زندگی می كرده اند. در هزاره پنجم قبل از میلاد در ادامه دوران نیمه خشك در سواحل شمالی و غربی دریاچه ها كه به علت رسوبات رودخانه ها حاصلخیز بودند، كم كم مراتع وسیعی ایجاد شد و در پی آن حیوانات نواحی كوهستانی به این مناطق كوچ كردند و شكارچیان نیز به دنبال حیوانات حركت به سوی دشتها را آغاز كردند. بنابه گفته محققین از این زمان، نخستین تمدنها در داخل فلات ایران به وجود آمدند تصویر (1).

هر چند كه در تمام ایران تحقیقات باستان شناسی انجام نشده ولی كاوشهای انجام شده در مناطقی مثل سیلك كاشان، اطراف قم، ری، ساوه تپه حصار دامغان نشان می دهد كه از ظروف سفالی ناموزون و دودزده و همچنین از ظروف مسی چكش خورده استفاده می شده . نقشه ایران باستان در تصویر(2) و (3) دیده می شود و مناطقی كه در آن فلز كاری بوده است با علامت × مشخص شده اند.

« در هزاره چهارم قبل از میلاد به ساخت آجرهای صاف و مستطیل شكل با خاك نرم و تزئین خانه ها با رنگهای قرمز و سفید و نصب دروپنجره كوچك و كوتاه منتهی می گردد. در این دوره انسان از مس چكش خورده استفاده می كرده و در برخی از نقاط از جمله شهر سوخته اشیاء و سنگهای قیمتی را می شناخته و با همسایگان خود مبادلات تجاری نیز داشته. » (1)

«تاریخچه فلز كاری در ایران و جهان»
قدیمی ترین آثار هنری كه انسان خلق كرده است در منطقه حاصلخیزی از خاورمیانه كه از شمال كرانه های دریای مدیترانه و كوههای آناتولی و از جنوب، رودهای دجله و فرات را در بر می گیرد، شناخته شده است.

در این منطقه حاصلخیز آثار انسانها در دوران مس قدیم و دوران مفرغ از زیر خروارها خاك پیدا شده است. اولین نشانه های بكار گیری مس خالص برای ساختن وسایل و ابزار صنعتی كه به روش چكش كاری سرد شكل گرفته در آناتولی در مجاروت معادن غنی مس یافته شده است. در دروان باستان مس در اروپا بیشتر برای تولید مفرغ جهت ساختن ناقوش كلیسا ها و زینت آلات و مسكوكات به كار می رفته است.

در قرون وسطی مس بیشتر برای تولید مفرغ استفاده می شده است. در مورد كشف مس برای اولین بار در بین باستان شناسان اختلاف نظر وجود دارد. مثلاً به گفته لوكاس ، مس برای اولین بار به دلیل وجود معادن به وسیله مصریان كشف شده است. آثار زیادی در مصر پیدا شده است كه متعلق به دوران باستان می باشد. در تصویر (4) یك اثر هنری مسی دیده می شود كه مربوط به 3100 پیش از میلاد است ولی مشخص نشده كه این كار از طریق چكش كاری مس ساخته شده یا بر اثر ریخته گری و ذوب آن.

گرچه برخی از محققین معتقدند كه در میان فلزات اولین بار ذرات براق طلا توجه مردم را به خود جلب كرد ولی در این زمینه اشیای طلایی پیدا نشده كه ثابت كند طلا قبل از مس به كار گرفته شد از طرفی چون مس در طبیعت به وفوریافت می شود و از طرفی دیگر چون در درجه حرارت محیط، قابلیت چكش كاری مناسبی دارد به همین دلیل بشر برای اولین بار مس را مورد استفاده قرار داد. تاریخ ساخت اولین اشیاء مسی كه در اثر چكش كاری مس سرد ساخته می شده اند در جهان نا مشخص است.

احداث كوره های سفالپزی برای تامین درجه حرارت بالا، از نیمه دوم هزاره 5 پیش از میلاد كه از جمله در جعفر آباد آغاز شد مقدمه ای شد برای احداث كوره های مناسب برای تولید فلزات. به این ترتیب با توجه به تجربه ای كه بشر از پختن ظروف سفالی به دست آورد موفق شد فلزات و در درجه اول مس را در ظروفی از جنس سفال ذوب كند و به روشهایی ابتدایی و سایل مورد نیاز خود را بسازد.

مدارك باستان شناسی این مطلب را تایید می كنند، كه شمال و مركز ایران از قدیمی ترین و ابتدایی ترین مراكز صنایع فلز كاری بوده است ایران جزو اولین كشورهای تولید كننده و مصرف كننده وسایل مسی بوده است. كه ابتدا این واضح است كه بشر در مكانی می توانست فلز را بشناسد و آن را بكارگیرد كه در آن منابع فلزات وجود داشته باشد.

و ایران به طور طبیعی ذخایر بزرگی از كانیها را دارا می باشد. ایران دارای منابع سوخت فراوانی در كوه های البرز، حاشیه كویر و در انارك، در نزدیكی كرمان ، جیرفت و اهر می باشد البته این نكته قابل ذكر است كه تمدن های مصر، بابل، هند و جیحون نتوانسته اند خود را در ردیف اولین فلز كاران جهان باشند. حفاریهایی كه در این مكان ها انجام شده است نشان داده كه فلز كاری در این كشورها نسبتاً دیر شروع شده است

در نیمه دوم هزاره چهارم پیش از میلاد مس را با گداختن از كانی جدا می كردند و بعد به شكلی كه می خواستند در می آوردند. ابزار مسی كه از این زمان بدست آمده مقادیر مختلفی از طلا و نقره ، سرب، آنتیموان، آهن، نیكل و قلع را دارا می باشند كه می توان چنین نتیجه گرفت كه صنعتگران آن زمان برای بدست آوردن مس سنگهای فلزی مختلف را آزمایش می كرده اند و بدین گونه به طور اتفاقی آلیاژهای مس را تولید كرده اند.

« در دوران باستان ابتدایی ترین وسایل مسی از طریق ریخته گری به این نحو ساخته می شده كه مس را پس از ذوب بر روی ماسه های مسطح، می ریخته اند و پس از انجماد، به روش چكش كاری سرد، به شكل مطلوب در می آورده اند. با پیشرفت دانش و تجربه انسان قالبها به ترتیب از ماسه، سنگ و سفال ساخته می شده اند»(2).

در تصویر 5 طرح قالبهایی دیده می شود كه از سنگ ساخته شده و برای ریختن سرنیزه درست شده است متعلق به 2000 سال پیش از میلاد است.نزدیك بودن معادن سنگ قلع در شمال ایران در كوه سهند و در رشته كوه های قره داغ به معادن مس و همچنین وجود معادن قلع در نزدیكی معادن مس انارك و اصفهان و 35 كیلومتری باختر مشهد در رباط الوك بند فهم این مطلب را آسان می كند كه چگونه بشر آن زمان آلیاژ مفرغ را به طور تصادفی در اختیار داشت. به تدریج كه آلیاژهای مفرغ بر پایه مس شناخته شد، ابزار و ظروف و آثار هنری از مفرغ ساخته می شد.

نمونه ابزارهای مسی كه از 2500 ق م به بعد بدست آمد نشان می دهد كه مقدار قلعی كه در این درواقع مفرغ ها وجود داشته 5 درصد بوده كه این مقدار به مدت 1000 سال ثابت بوده و بعد از آن به 10 درصد رسیده كه این قضیه را ثابت می كند كه در آن زمان قلع و مس را به طور جداگانه ذوب می كردند و به این ترتیب آلیاژ دقیقی را بدست می آوردند.

در 2000 سال پیش از میلاد مصرف مفرغ رواج پیدا كرده بود كه برای ساخت آن ها از قالبهایی از سنگهای نرم استفاده می شد، بدین ترتیب كه نیمی از در دوران باستان ابتدایی ترین وسایل مسی از طریق ریخته گری به این نحو ساخته می شده كه مس را پس از ذوب بر روی ماسه های مسطح، می ریخته اند و پس از انجماد به روش چكش كاری سرد، به شكل مطلوب در می آورده اند. با پیشرفت دانش و تجربه انسان قالبها به ترتیب از ماسه، سنگ و سفال ساخته می شده اند و (2) در تصویر 5 قالبهایی دیده می شود كه از سنگ ساخته شده و برای ریختن سرنیزه درست شده است. متعلق به 2000 سال پیش از میلاد است.

برای دریافت پروژه اینجا کلیک کنید