بخش اول:
 شناخت وضع موجود


فصل اول:
 شناخت شهرستان شیروان


مو قعیت جغرافیایی شهرستان شیروان:
شهرستان شیروان یكی از شهرستان های استان خراسان شمالی است با پهنه ای حدود 2279 كیلو متر مربع،در مسیر شاهراه مشهد،گرگان ،تهران قرار دارد.
ازسمت شمال با جمهوری تركمنستان
از خاور با شهرستان قوچان،از باختر با بجنورداز جنوب با شهرستان اسفراین مجاور است.
شیروان با ارتفاع 1060 متر از سطح دریا قرار دارد.
فاصله ی زمینی تا مشهد 188 كیلومتر،تا قوچان 60كیلومتر ،تا بجنورد 58 كیلومتر می باشد.
شهرستان شیروان در تقسیمات كشوری سال 85،دارای سه بخش مركزی ،،سرحد،،قوشخانه است.بخش مركزی به مركزیت شیروان، سرحد به مركزیت لوجلی وقوشخانه به مركزیت ینگی قلعه علیا ست.
دارای دونقطه ی شهری بهنام شیروان ولوجلی ا ست،و8دهستان حومه ،زیارت، زوارم، سیوكانلو ،گلیان ،تكمران ،جیرستان ،ینگی قلعه علیا می باشد.


ویژگی های طبیعی:
الف: توپو گرافی
شهرستان شیروان كوهستانی می باشد .
ارتفاعات جنوب شهرستان كه ادامه  رشته كوههای البرز به سمت شرق می باشدودر این منطقه به نام الا داغ معروف هستند، جهت این ارتفاعات شمال غرب به جنوب شرق هستندوبلندترین نقطه ی ان شاه جهان به ارتفاع3032 می باشد.
-ارتفاعات شمال شهرستان كه دارا ی جهت شمال شرق جنوب شرق هستند و بنام كپه داغ  معروف می باشند.بلندترین نقطه ان كوههای كپه داغ با2965 متر وگلیل با2625متر هستند.
-دشت شیروان كه به موازات كوههای شمالی جنوبی به وجود امده ومراكز عمده جمعیتی از جمله شیروان دران قرار دارد.
این دشت پست ترین منطقه شیروان با ارتفاع 1000 متر از سطح در یاست. وجهت ان شمال غرب جنوب شرق است.وضعیت ارتفاعات ودشت به نحوی است كه ارتباط شرقی غربی مراكز به سهولت انجام می شود.وارتباط شمال جنوب ان مشكل است.
ساختمان پیچیده این كوهستانها طوری است كه نفوذ در انها مشكل و حوادث تكنوتیك در انهامربوط به تداخل  سیستمهای كوهستانی دراین ناحیه است كه این قسمت از شمال خراسان را ناپایدار كرده وزلزله های مكرر شیروان قوچان ناشی از این پدیدهی طبیعی است.
ب-پوشش گیاهی:
پوشش گیاهی شهرستان اغلب به صورت استپ كوهستانی می باشد.فقط در كوههای سرداب سرانی در شمال شهرستان وكوههای جنوبی شهرستان بقایای جنگلهای گذشته را می توان مشاهده كرد،كه امروزه مورد حفاظت قرار گرفته اند.همچنین منطقه حفاظت شده گلیل با مساحت 27هزار هكتار ،در 70كیلومتری شمال شهرستان شیروان ودر حد مرزیایران تركمنستان قرار دارد.منطقه فوق از سال 50 تحت عنوان پارك ملی سرداب سرانی تحت حفاظت بوده است.
این منطقه دارای جنگلهای تنك ارس ،سرو كوهی ومراتع سرسبز است.دیگر گیاهان منطقه عبارتنداز كوكر،زرشك،زالزالك،سیاتلو،زرد الوی كوهی؛.....همچنین گیاهان صنعتی ودارویی شامل شیره باریچه ،گون، كتیرا،شیرشن بیان،خارشترو....می باشند.
مراتع خوب در شمال وشمال شرقی ومراتع متوسط در جنوب ومراتع فقیر در اطراف روستاها ودشت قرار دارند.
-مراتع:به وسعت 290020 هكتار معادل 3/85درصد از كل منابع شهرستان می باشند
جنگلها:صرفا جنگل ارس می باشد4/4درصد است.
ج- منابع اب:
دارای دو منبع اب سطحی وآبهای زیر زمینی می باشد.
اب سطحی:
رود اترك قلجق،هنامه زوارم گلیاناز جمله رود خانه های شهرستان می باشد.


ویژگیهای انسانی:
تعداد و توزیع جمعیت:
براساس نتایج مقدماتی سرشماری 1378 جمعیت شهرستان شیروان141025 نفر است كه 69017 نفرآن (حدود 9/48 درصد) در نقاط شهری و71951 نفر (51 درصد) در نقاط روستایی استقرار دارند و بقیه  غیرساكن (57 نفر)می باشند.
 سهم جمعیت شهرستان از كل جمعیت استان حدود 4/2 درصد است.تحولات جمعیت مقایسه نتایج سر شماری ها وآمارگیری های جمعیتی در 10 سال گذشته نشان می دهد كه جمعیت شهرستان شیروان از90037 نفر در سال1358 به 141025 نفر در سال 1378رسیده است.در سال 1378 تعداد69561 نفر مرد و71464 نفر زن در این شهرستان سرشماری شده اند.براساس نسبت جنسی 97 محاسبه گردیده است.این میزان بیانگر فزونی تعداد زنان بر مردان است.
تحولات جمعیت:
متوسط نرخ رشد سالانه جمعیت شهرستان طی سالهای 68تا78 حدود 1درصداست كه بیانگرافزایش جمعیت است.شهرستان شیروان دارای یك شهر(شیروان)در سال 1378است.در سال1378 تعداد69561 نفر مرد71464 نفر زن دراین شهرستان سرشماری شده اند.بر این اساس نسبت جنسی 97 محاسبه گردیده است.این میزان بیانگر فزونی تعداد زنان بر مردان است.
این نسبت در نقاط شهری 100 و نقاط روستایی(با جمعیت غیر ساكن)95 مرد درمقابل 100زن است.آمار تحولات نسبت جنسی در سالهای اخیردر این شهرستان نشان دهنده مهاجر فرستی به ویژه در نقاط روستایی است.خروج جمعیت معمولاً در سنین كار و توسط مردان صورت می گیرد.

    منابع
1-در امدی بر شناخت معماری بروستایی ایران
2-جغرافیای روستایی ایران
3-كارگاه برنامه ریزی روستایی ایران
4-مرزداران شمال خراسان
5-جغرافیای تاریخی شیروان
6-طرح هادی روستای قلعه چه