بررسی مبحث حقوق خانواده در word

مقدمه
انقلاب صنعتی را به واقع می توان یكی از رخدادهای مهم تاریخ حیات بشر بحساب اورد از آن بابت كه كمتر رویدادی را در جهان میتوان ذكر كرد كه تا بدین حد در جوانب ابعاد حیات انسان اثر گذارده باشد.
شیوه زندگی و اصولاً طرز فكرها در رابطه با آن دگرگون گردید، اندیشه هائی جدید در رابطه با حیات نوین پدید آمدند كه دامنه آن به زودی در اقصی نقاط جهان گسترده شده و حتی كشورهای غیرصنعتی را هم زیر پوشش قرار دادند.
اخلاق كه تا آن روزگار بیشتر جنبه تعیینی داشت بمرحله استنباطی رسید و هر گروه و طرفدار مكتبی كوشیدند كه آن را بر اساس دید و برداشت خود تبیین كنند. ارزشهای گذشته بویژه در زمینه روابط زیر سؤال قرار گرفتند و چه بسیار از آنها كه فانی شده و بجایش ارزشهای دیگری پدید آمدند.
نهضت صنعتی عاملی بود كه در آن سرمایه داران كوشیدند برای دستیابی به كار بیشتر و مزدی كمتر زنان را از خانواده ها به بیرون كشند و به سوی كارخانه ها گسیل دارند و این امر با فریب و حقه تحت عنوان دادن «حق آزادی» به زنان و تساوی حقوق آنها با مردان آنچنان فلاكت و بیچارگی برای این طبقه بوجود آورد كه وصف ناشدنی است و شما در دنیای غرب هرروزه صبحها بانوانی خواب آلود را می بینید كه دست كودكان خواب آلود خود را گرفته و منتظر قطار یا اتوبوسی هستند كه بیاید و جگرگوشه‌شان را به پرورشگاه و مهد كودك ها بسپارد و خود آنها را هم به كارخانه و این جدائی كه خود منشاء پیدایش عقده ها و نابسامانیها در سنین بعدی حیات كودكان است موجب پیدایش بزهكاری‌هائی است كه همه روزه تكرار میشود.
بیان اینكه در دنیای امروز دذر رابطه با خانواده چه مسائلی مطرح است و چه شیوه هائی در برخورد با آن بچشم میخورد بحثی است پردامنه كه موضوع تحقیق دانشمندان جامعه شناسی، حقوق، روانشناسی، تربیت و حتی علم سیاست است.
ولی ما گمان داریم بسیاری از آنچه كه می بایست مورد بحث و بررسی قرار گیرد عالمانه و یا جاهلانه از دید مسؤولان پوشیده مانده است.
عده ای هوسباز در قالب روشنفگرنمائی سعی كرده اند زنان را از كانون گرم خانواده بیرون بكشند و بصورت ابزار و وسیله در اختیار خود قرار دهند و گروهی هم كوركورانه به دعوت و ندای آنها پاسخ گفته و تیشه به ریشه خود میزنند. حتی امروزه ما در مواردی می بینیم كه خانواده وجود دارد، اما چه خانواده ای؟ در آن نه سر و سامانی است نه نظم و آرامشی نه تربیت و سكونی....
ما امروزه عملاً می‌یابیم و شاهدیم كه خانواده ها دچار نابسامانی و درگیری هستند. در رابطه با خود و فرزند مسائل و دشواری هائی دارند:
-روابط‌شان سست و متزلزل است و از صفا و صمیمیت و در نتیجه آرامش و سكون واقعی خبری نیست.
-زن و شوهر ظاهراً در كنار یكدیگرند ولی وضع حیات‌شان آنان را چون دو بیگانه در كنار هم قرار داده است.
-آمار طلاق سرسام آور است و زن و مرد باندك بهانه یا رشته حیات خانوادگی را از هم می گسلند.
-فرزندان مهر و عطوفت لازم را از خانواده ها بدست نمی آورند و در نتیجه اغلب شان زودرنج و زودشكن و بی عاطفه اند.
-بعلت برخورداری نسل از تربیت صحیح بزهكاری كودكان رو به افزایش و تزاید است.
-فرزندان نامشروع رو به افزایشمند و وحدت ها و صمیمت ها در حال تزلزل و سقوط. و این فقط گوشه ای از وضع نابسامان اكثر خانواده های جهان امروز است.
خانواده هایی كه فدای مدعیان و روشنفكران و صاحبان مكاتب شده اند آنان كه ویرا اعتراف كردند در عرضه و ارائه طرز فكر خود عجله كرده اند و تحت عنوان آزادی زنان و تساوی حقوق كار به فساد و رسوائی كشانده اند.
اندیشه روشنفكر مآبانه بسیاری از پدید آورندگان مكاتب و غفلت آنها و غرورشان از آن جهت كه خود را دلسوزتر از خدا برای بشر دیده اند سبب ضایع شدن انسان و حیوانی شدن زندگی آنها گردید. موقعیت فطری و طبیعی انسانها نادیده گرفته شد و موجبات افزایش نابسامانیها از هر حیث فراهم گردید.
ما معتقدیم امروزه بیش از هر عصری ضروری است در باره خانواده ها بحثها و ارشادهائی صورت گیرد. نخست از آن بابت كه در هیچ عصر و دوره‌ای بشریت تا این اندازه در رابطه با خانواده دچار سقوط و انحطاط نشده بود. ثانیاً هیچگاه بدین اندازه انسانها از دست پخت فكری و فلسفی خود دچار سرخوردگی نشده بودند، و ثالثاً در هیچ عصری آوای تعالیم جانبخش اسلامی و معرفی اسلام بعنوان یك تز حیاتبخش و انقلاب آفرین جا نیفتاده بود.
بشریت امروز چشم به سوی اسلام دارد و میخواهد ببیند اسلام در این رابطه چه میگوید و برای نجات انسان از بدبختیها و بیچارگی های موجود چه تزی ارائه میدهد.
اسلام خانواده را از مهمترین و اساسی ترین واحدهای اجتماعی می داند كه بنای آن بر الفت و همدلی و همدمی استوار و این بنا محبوبترین بناها در پیشگاه خداوند است. روابط آن بر مودت و رحمت پایه گذایر شده و گرمی كانون خانواده مورد توجه عمیق اسلام است.
اسلام زندگی خانوادگی را بر مبنای حقوق و مسؤولیت قرار میدهد و در آن وظیفه هر یك از اعضاء معلوم و مشخص است در عین آنكه گذشت و فداكاری زوجین برای گرمی كانون و استواری آن اصلی است. اسلام قائل است اصلاحات از خانواده ها باید شروع شوند (ابدء بما تعول) و زن و شوهر مسلمان باید بنای حیات اجتماعی را در خانواده پی ریزی نمایند.

كاری كه ما انجام داده ایم

كاری كه ما در این راه انجام دادیم بررسی و مروری است ساده و كوتاه بر آنچه كه در نظام حیات اسلام در این رابطه وجود دارد، مطالعه ای است در زمینه نظام حیات خانواده در اسلام بمقصد بیان واقعیت هائی كه در این رابطه وجود دارد.
اساس انگیزه ما در این راه ضرورت وجود بحثی جدید در زمینه خانواده بویژه در عصر پیروزی انقلاب اسلامی و تجدیدنظر در برخی از گفته ها و یافته ها و بررسی جوانب و ابعادی مهم در این رابطه است. ما تابع اسلامیم و بدنبال تعالیمی  میرویم كه خدای اسلام ان را برای ما مقرر و وضع كرده است.
نسل ما نسلی علاقمند و آگاه و یا لااقل دوستدار كسب آگاهی در زمینه مسائل اسلامی است. جوانان دوستدار ازدواج و تشكیل خانواده میخواهند بدانند چه كنند كه عملشان مورد رضای اسلام باشد و چه معیارهائی را در زمینه خانواده به كار گیرند كه به سعادت ‌شان بیانجامد.
ما در این بحث سعی خواهیم داشت علل و عوامل تزلزل خانواده را جستجو كرده و حق و حقوق نقش‌های قضاوت را در خانواده را بیان كرده كه بر دانائی‌ها افزوده گردد و راه حلهای عرضه شده گرهی از مشكلات موجود در این زمینه را بگشاید.
ما دیدگاه اسلامی خود را در زمینه خانواده عرضه میكنیم بدان اطمینان كه خداوند به مصالح بندگان آگاه تر و تعالیم اسلامی از سوی اوست كه دانائی حكیم و خالقی عالم به اسرار است. او كه نور هدایتش همه جا روشن كرده نمی پسندد كه خیری از انسان بیحساب رو به زوال گذارد و یا در سایه اجرای فرامینش چیزی از انسان دور گردد.
راهی را كه در پیش پای ما نهاده راهی است كه انتهای آن سعادت و نیكبختی است و راه حلهائی كه او برای رفع مشكلات ما عرضه كرده راه حلی خیرآفرین است.

بخش اول
تعاریف و بررسیها
تعریف خانواده
سازمان و اعضای آن
وظایف و كاركرد آن
نقش و اهمیت خانواده
ساخت خانواده
ضرورت وجودی خانواده

بررسیهای برخی از روانشناسان اجتماعی نشان داده است كه امر خانواده در نزد برخی از حیوانات عالی هم رواج دارد ولی صورت عقلانی و پایدار آن در جامعه انسانی دیده میشود. مسأله ازدواج در زندگی انسانها نقطه عطفی مهم است كه صدها پیروزی و شكست، كامیابی و ناكامی انسان ها بدان مربوط میشود.
حق ازدواج در همه مذاهب و مكاتب از حقوق زن و مرد بحساب می آید و در اسلام با خواست و تراضی طرفین و آزادی كامل زن و مرد صورت میگیرد. بدنبال آن طبعاً حقوق و وظایفی برای طرفین و فرزندانی كه از آنها پدید می‌آیند ایجاد میشود.
خانواده بمفهوم محدود آن عبارتست از یك واحد اجتماعی، ناشی از ازدواج یك زن و یك مرد كه فرزندان پدید آمده از آنها را تكمیل میكنند. تعریف دیگری خانواده را شامل مجموعه ای از افراد میداند كه با هدف و منافع مشترك زیرسقفی گرد هم می آیند.
اسلام خانواده را گروهی متشكل از افراد، دارای شخصیت مدنی، حقوقی و معنوی معرفی میكند كه هسته اولیه آن را ازدواج مشروع زن و مردی تشكیل میدهد و نكاح عقدی است كه بر اساس آن رابطه زوجیت بین زن و مرد برقرار شده و در پس آن طرفین دارای وظایف و حقوق میشوند. ارتباط خویشاوندی در سایه نكاح پدید می آید و اعضای آن داریا روابط قانونی، اخلاقی و عاطفی میگردند.
اساس تشكیل آن این است كه زن و مردی میكوشند اراده خود را بر تأسیس آن و قبول تكالیفی كه شرع برای آنها معین كرده است محقق گردانند. بر این اساس خانواده یك تأسیس حقوقی بحساب خواهد آمد كه اعضای آن با رشته خونی به هم پیوند پیدا میكنند.

وظایف و كاركرد آن
خانواده عهده دار وظایف مهم و فوق العاده ای است كه اهم آنها عبارتند از:
-ارضاء و اقناع سائقه جنسی بصورت مشروع و بر اساس ضوابط مورد تأیید.
-تولید نسل و ابقای آن از طریق تولید مثل.
-پرورش نسل و مراقبت از آن بخاطر حفظش از خطرات گوناگون.
-صمیمیت و نزدیكی شدید با اعضاء و همرنگی و همدلی و تعاون و تعاضد.
تكمیل و تكامل زمینه امن و آسایش در یكدیگر بگونه ای كه امكان عبادت خدا و موجبات رشد از هر حیث فراهم گردد.

نقش و اهمیت خانواده
خانواده تنها نظام اجتماعی است كه در همه جوامع، از مذهبی و غیرمذهبی پذیرفته شده و توسعه یافته است. در جوامع مختلف دارای نقش، پایگاه و منزلت های گوناگون است. با اینكه هسته ای كوچك از اجتماع است در حیات اجتماعی مردم نقش و تأثیری فوق العاده دارد.
همه سنت ها، عقاید و آداب، ویژگی های فردی و اجتماعی از طریق خانواده به نسل جدید منتقل میگردد.
جامعه متشكل از خانواده هاست، مختصات آن از طریق روابط خانوادگی قابل توصیف است. اثر وجودی مفید و یا زیانبخش آن به جامعه هم میرسد. ساخت و مشی آن در سكون یا اضطراب جامعه مؤثر است، انگیزه اعضایش در انگیزه های اجتماع تأثیر میگذارد. چگونگی مشی و سبك زندگی آن در اخلاق جامعه و در صحت یا بیماری آن نقشی مؤثر دارد.
از نظر ما تشكیل خانواده خدمتی است به زن و مردی كه برای حیات مشترك پیوندی برقرار كرده اند، و خدمتی است به اجتماع از نظر دور داشتن آن از عوامل فساد و لغزش احساس مسؤولیت، و به كودك كه نیاز به مربی و معلمی صالح دارد، و به مكتب و مذهب كه تعالیم آن را از این طریق حیات و تداوم پیدا میكنند.
ضرورت وجودی خانواده
خانواده یك نهاد است و ضرورت وجودی آن عقلاً و شرعاً قابل اثبات است. بدون وجود آن حیات اجتماعی شكل و معنائی ندارد. بررسیها نشان داده اند تلاشهائی كه برای از بین بردن آن صورت گرفته امری بیهوده بوده و جامعه را دچار خطر و زیانهائی كرده است. وجود نسل ناشناخته و كودكانی كه دچار نارسائیها و كمبودهای عاطفی هستند برای جوامع بشری آفتی بحساب می آید و با همه مراقبت هائی كه در حفظ آنها بعمل می آید بازهم وضعی عادی و روحیه‌ای متعادل ندارند.
دنیای امروزی معتقد است باید به خانواده ارج نهاد و برای تشكیل آن باید كمكهائی از طرف دولت و ملت صورت گیرد. این اعتقاد در بسیاری از نقاط جهان مورد توجه و عمل است و مسؤولان در این زمینه اقدامات فوق العاده ای انجام میدهند.
اسلام از روزگاران قدیم در باره اهمیت این امر سخت گفته و رسول خدا (ص) فرموده است: ما بنی فی الاسلام بناء احب الی الله من التزویج (وسایل) هیچ بنائی در اسلام محبوبتر از بنای ازدواج در پیشگاه خداوند نیست.

فصل 2
خانواده از دیدی یك مؤسسه حقوقی است و روابط اعضای آن بناچار باید مبتنی بر ضوابطی باشد. بررسی حقوق خانواده در پنج قسمت قابل ذكر است.
فصل دوم آن مربوط به حقوق اختصاصی زنان است.
فصل سوم آن مربوط به حقوق شوهر یا وظیفه زن است.
در قسمت چهارم سخن از حقوق فرزندان است.
در فصل پنجم سخن از حقوق والدین و اجداد است.

مقدمه
فوائد رعایت حقوق
حقوق مشترك
1-سكونت مشترك
2-مضاجعت و تمكین
3-ستر و لباس یكدیگر
4-معاشرت نیكو
5-وحدت و انس
6-تكمیل و تكامل
ضرورت رعایت حقوق
ضمانت اجرای حقوق

نه تنها زندگی خانوادگی بلكه زندگی اجتماعی نیاز به قواعد و ضوابطی دارد كه اعضاء مؤظف به تبعیت از آن میباشند. اسلام برای تحكیم خانواده و بنفع هر یك از اعضای آن حقوق و وظایف مخصوصی وضع كرده كه رعایت آن سبب نزدیكی افراد بهم شده و درهم ریختگی ها و هرج و مرج ها را از بین می برد.
این حقوق از زمانی است كه ازدواجی صورت میگیرد و زن و مردی بر اساس قرارداد تصمیم میگرند تحت شرایطی مورد قبول با هم زندگی نمایند.
فواید رعایت حقوق
رعایت حقوق برای زن و شوهر و فرزندان این فواید را دارد كه اولاً مرز مسؤولیت ها را نسبت بیكدبگر معین میكند. طوری كه هر یك از اعضاء در می یابند چه راه و روش و چه مشی مشخصی را باید در پیش گیرند تا مورد توجه و عمل كرده به وظایف و تعهد باشند.
بر اثر آن نظم در خانواده برقرار می شود و آزادی ها مهار شده و تحت ضابطه اندیشه‌ای درمی آید. دیگر كسی تن به بی بند و باری نمی دهد و هرج و مرج در محیط خانواده نخواهد بود. حیثیت هر كس در چارچوب آنچه برایش مطرح است شناخته شده و روی آن حساب خواهد شد.
رعایت حقوق در خانواده سبب پیدایش امنیت در آن میشود، حدود توقعات اعضای خانواده از یكدیگر معلوم میگردد، طرز رفتارها مشخص و در چارچوب ضابطه ها علنی میگردد. زن و شوهر می توانند برای كار و زندگی خود برنامه ریزی كنند و وضع حال و آینده را پیش بینی نمایند.
و بالاخره رعایت حقوق باعث ایجاد عدالت در خانواده شده و هر یك از اعضاء بر اساس آن برای خود و دیگران مرزی قائل میشوند و از آن حد و مرز تجاوز نكنند و این مجموعه خود عامل و سبب رشد خانواده و در سطحی كلی تر سبب رشد جامعه انسانی است.

سكونت مشترك:
اعضای خانواده مادام كه در تعهد یكدیگرند در یك خانه و در زیر یك سقف زندگی میكنند. و این امر خود سبب پیدایش انس ها و الفت ها و موجب تداوم زندگی است. این زندگی خانوادگی نیست كه مرد در ایران، زن در اروپا و فرزندان در جائی دیگر باشند. در چنین صورتی شوهر دیگر شوهر نیست، بلكه عامل و كارگزاری برای همسر و فرزندان است.
وضع بهمین گونه است در باره فرزندان. این روا نیست كه پدر و مادری بهر علتی فرزند خود را از خود دور بدارند و مثلاً ببهانه تربیت بهتر یا علل و انگیزه‌های دیگر او را به پرورشگاه و یا مهد كودك بسپارند. در آنصورت دیگر چه پدری و چه مادری و چه فرزندی؟

ستر و لباس یكدیگر:
تعبیر قرآن از زن و شوهر این است كه برای هم لباس و ساتر باشند (هن لباس لكم و انتم لباس لهن) و این بنظر ما تعبیری بسیار ظریف و واجد نكته هائی بسیار مهم است. تفاسیر اسلامی  در این رابطه تحلیل هائی دارند كه اهم آنها عبارتند از:
-اینان لباس یكدیگرند بدین معنی كه حافظ یكدیگر از آسیب ها و عوارض مختلفند.
-ساتر هم و پو.شنده عیوب و نواقص یكدیگرند و سعی دارند عیب یكدیگر را نزد بیگانه علنی نسازند.
-مانع فجور و گناه یكدیگرند و اجازه نمی دهند آلودگی و فجوری بریا یكدیگر باشد.
-مایه آراستن و زیبائی و سبب سرووضع پیدا كردن یكدیگر.
-وبالاخره مایه حفظ هم از حدت و شدت گرمای جنسی و غریزی یكدیگرند.
معاشرت نیكو:
در روابط خانوادگی اصل بر این است كه تصور شود همه خیرخواه یكدیگرند و در طریق رشد و تكاملب هم گام برمیدارند. از بدخواهی نسبت بهم و دیگر عیوب اخلاقی دور و مبرا هستند و بر این اساس با حسن تلقی از امور با یكدیگر برخورد دارند. عیب هم را نادیده میگیرند و برای بزرگ كردن عیوب هم اقدامی ندارند.
وحدت انس:
بنای حیات خانوادگی بر انس و یكرنگی گذارده شده و از این بابت هیچ واحد و ارگانی را مشابه آن نمی یابیم. حتی در ضرب المثل ها و كنایات و استعارات مربوط به وحدت ها و یگانگی ها بغیر از جنبه های عقیدتی مسأله خانواده و اعضای آنرا به عنوان نمونه ذكر میكنند.
روایات متعددی در اسلام توصیه به این امر دارند كه زن و شوهر موجبات رشد یكدیگر را فراهم آورند و این رشد هم در جنبه مادی است و هم در جنبه معنوی است، مثلاً برخی از احادیث اسلامی گویند زنی كه موجبات تحصیل شوهرش را فراهم كند و سببی بسازد كه عالم گردد خداوند بهشت را بر او ارزانی دارد. و هم روایتی دیگر می گوید زنی كه موجبات حج و شركت شوهر را در جهاد فراهم آورد خود در اجر و پاداش آن شریك است (مكارم الاخلاق، بحارالانوار)
حقوق دیگری هم وجود دارند كه اگر نیكو نگریسته شوند در همین ابواب گرد هم می آیند از جمله حفظ جوانب یكدیگر، برخورد با صمیمیت، تلاش برای رفاه و سعادت هم، حفظ و تداوم انس بحدی كه روایات ما میگویند مكروه است زن و شوهر بر یك سفره غذا نخورند. وفاداری بشروط ضمن عقد و حتی قولهائی كه صورت شرطی نداشته باشد. مثلاً اگر شوهر بهمسرش قول داده است همسر دیگری نگیرد بر او لازم است این شرط را رعایت كند.
آنچه قابل ذكر است این است كه این حقوق باید در مرز قرآن و سنت باشد و اسلام اجازه نمی دهد كه مسلمانی بر حكم خدا پیشی گیرد و ضوابطی معین نماید كه مخالف آن باشد. وجود سنت قرآن بر سر سفره عقد حاكی از این موضوع است كه زن و شوهر خود را مكلف به ادای وظایفی در این چارچوب میدانند و باید این رعایت را همچنان ادامه بخشند. زن و شوهر مسلمان وظیفه دارند همه اعمال و رفتلر خود را با قرآن و سنت منطبق سازند نه تنها یك بعد و یك جنبه آن را.

 
فصل 2
دامنه حقوق زن
الف) نفقه: غرض از نفقه چیزی است كه فردی برای زندگی متعارف و متعادل خود بدان نیاز دارد. و در این بحث شامل انواع هزینه هائی است كه مرد در ازای پیمان زناشوئی آن را برای زن باید متحمل گردد.
نفقه شامل مواردی چون غذا، مسكن، لباس، اثاث البیت مورد نیاز، حتی در فقه اسلامی هزینه آرایش است كه شوهر بر طبق ضوابطی باید آن را بپردازد. این پرداخت بر سااس نیاز، شأن، و شرایط متعارف اجتماعی است. در زمینه نفقه زن مطالب و نكاتی است كه باید بدان توجه شود:
این وجوب از آغاز زندگی مشترك است تا زمان مرگ و حتی در مدت عده طلاق رجعی، خواه زن فقیر باشد و خواه غنی. اگر شوهر ورشكست شود حق زن مقدم بر ادای دیگر بدهی است. اگر شوهر نتواند به وضع متعارفی نفقه را بپردازد در صورت تمكن وظیفه جبران دارد. اگر چند روزی نفقه را ندهد و زن آن روزها را بگذراند بدهی شوهر از زن ساقط نخواهد شد.
شوهر وظیفه دارد لباس و مسكن مناسبی در اختیار زن بگذارد، غذات و لباسی برای زن تهیه كند كه از وضع او در خانه پدرش بهتر باشد. از نظر كلی وضع باید بگونه ای باشد كه آسایش نسبی او را بگونه ای مشروع و قابل قبول فراهم سازد.
اگر در شؤون زندگی زن خدمتكار مطرح بوده شوهر باید آن را عهده دار گردد و این خود هشداری است برای مردان كه در انتخاب همسر مراقب باشند.

برخورد خوش
از حقوق و مطالبات زن از شوهر یكی این مسأله است كه شوهر باید برخورد خوشی با زن داشته باشد. این برخورد خوش به صور و شیوه هیا گوناگون است كه اهم آن میتو.اند راجع به موارد زیر باشد:
احترام: رسول خدا (ص) فرمود: كسی كه زن میگیرد باید احترامش كند (من اتخذ زوجه فلیكرمها (كافی)، جلوه دیگر این احترام مراقبت از اوست بدان خاطر كه زن در تعبیر قرآنی بصورت حرث و كستزاری معرفی شده است و طبعاً این حرث نیاز به حمایت دارد.
مدارا: امام صادق (ع) فرمود حق زن بر شوهر این است كه او را سیر كند و او را بپوشاند و اگر لغزش و خطایی مرتكب شد او را ببخشد (بحارالانوار ج 74) و هم در حدیث دیگر آمده است كه رسول خدا (ص) فرمود: بهترین مردان امت من كسانی هستند كه دست ستم به سوی خانواده خود دراز نكرده و به آنان احسان میكنند (مكارم الاخلاق – خیرالرجال من امتی اللذین لایتطاولون علی اهلیهم و یحسبون علیهم)
امام سجاد (ع) فرمود: حق همسر تو آن است كه بدانی خدای او را مایه آرامش و الفت تو قرار داده و این را از جمله نعمتهای بزرگ خدا بشماری و از این رو در رفتار خود مدارا كنی و احترام او را نگاه داری در سخنان پیامبر و امام امیرالمؤمنین بارها توصیه به مداریا با زنان است و رأفت با آنها.
رعایت عدالت: این هم نكته ای مهم و از حقوق واجبه آنهاست كه شوهر در رابطه با زن عدالت را بنمایند. به قدرت و زور متوسل نشود و استبداد خود را عامل حقانیت خویش قرار ندهد.
پیشگیری و منع:
از وظایف شوهر در رابطه با همسر یكی این است كه در رابطه با لغزش های بعدی پیشگیری هائی داشته باشد موجباتی به وجود آورد كه زن به دام نیفتد و عفت و پاكدامنی او لكه دار نگردد. هم چنین او را از افتادن در وادی گناه كه سقوط آور است محافظت نماید.
اسلام مرد را موظف كرده است كه زن را حفظ كند، هم جسم و روان او را و هم عفت و اخلاق او را و باید مراقب باشد تا خطری برای او پدید نیاید. حافظ و حامی او از ناملایمات باشد، او را از فسق و فجور بازدارد، از دید اجنبی مصون و از نگاههای شهوت آلود مستورش دارد.
روایات ما میگویند مردی كه میداند زنش آلودگی دارد و با این حال او را تحمل میكند و یا عكس العمل نمی دهد دیوث است و بوی بهشت را نخواهد شنید. این سخن نشان می دهد كه مسؤولیت او در رابطه با همسر تا چه حد است.
غرض آنكه مرد هم بحكم اسلامی و هم به حكم قانون موظف به ادای حقوق واجبه زن در مسائلی است كه برشمردیم و هم مراعات حال و احوالش در دیگر موارد كه جنبه انسانی دارد و ما آنها را برشمردیم. اسلام او را گل یا ریحانه معرفی میكند. آنكس كه بخواهد از ریحانه‌ای بهره ببرد باید از عوامل آلوده او را دور نگه دارد.

فصل 3
حقوق شوهر
مقدمه
دامه حقوق شوهر
1-تمكین زوجه
2-اطاعت و فرمانبرداری
3-حفظ عفت خود
4-حفظ عفت شوهر
5-مدیریت كانون
6-اخلاق خوش
7-تحمل شوهر
8-پنهان داشتن ها
از دیگر حقوق شوهر

حقوق شوهر
مقدمه
یك زن خوب و شایسته از دید اسلام زنی اسن كه بنحوی شایسته سعی به شناسایی حقوق شوهر و ادای آن بوجهی نیكو داشته باشد و آنچه از او در این رابطه مورد انتظلر است رعایت وظایف بنحوی مؤدبانه است نه توجه به زیبائی صورت و یا حقوق بگیری و كارمندی.

دامه حقوق شوهر
اینكه حقوق شوهر چیست و تا چه دامنه ای است بحثها و نظرات بسیار است. شاید همه آنها و یا بخش مهمی از آن را بتوان در این بحث بشرح زیر مطرح كرد:
1-تمكین زوجه: غرض تمكین در مضاجعت است. داشتن رابطه آمیزشی با زن از حقوق شوهر است و زن نمی تواند در این زمینه شوهر را مانع شود و یا عذری بیاورد، مگر آنگاه كه برای او منعی شرعی و یا زیستی مطرح باشد.
2-اطاعت و فرمانبرداری: برخی از فقهای ما كل حقوق شوهر را در دو كلمه خلاصه كرده اند: یكی اطاعت و دیگر حفظ زندگی از مال و ناموس. غرض این است كه میخواهیم بگوئیم مسأله اطاعت و فرمانبرداری از همسر از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
شك نیست كه اطاعت در چارچوب ضوابط شرعی است نه بر اساس آنچه كه شوهر هوس كند. مثلاً شوهر حق ندارد در زمینه گناه از همسر خود طااعت بخواهد. نمی تواند به او دستور دهد كه مثلاً خود را در برابر مهمانان بیاراید و حاضر كند، برای او و دوستانش وسایل شراب و قمار فراهم سازد. آری، شوهر میتواند در امر صواب از همسر خود اطاعت و صمیمیت بخواهد و به فرموده رسول خدا (ص) بر زن است كه از شوهر تبعیت كند و نسبت به او ابراز خلوص نماید، بغیر از روایات دید اخلاقی هم این است كه زن حرف شوهر را گوش كند، به دستورات او گردن نهاد، خوددار باشد و تمایلات او را برآورد.
روایات اسلامی میكویند این امر در عین اینكه وظیفه ای برای زن است سبب غفران و آمرزش او و حتی بستگان و والدین او نیز خواهد شد.
3-حفظ عفت خود: اسلام میخواهد زن عفیف و پاكدامن باشد و این پاكدامنی از یكسو برای او وظیفه ای اسلامی است و از سوی دیگر چون بخشی از اثار و منافعش به شوهر برمیگردد جزء حقوق شوهر بحساب می آید.
زن حق ندارد بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود (وسایل الشیعه ج 14)، حق ندارد پای مردی را كه حتی ممكن است از بستگان او باشد ولی مورد رضای شوهر نیست وارد خانه همسر كند (مكارم الاخلاق) و حق ندارد پای خائن به شرف و ناموسی را به خانه خود باز كند (كافی) زیرا در چنین صورت حق شوهر از میان رفته است.
اسلام میخواهد فرزند از آن زوجین باشد و از بستر مشترك پدید آید (الوالد للفراش) و بدین نظر زن را موظف كرده است كه بستر شوهر را از معرض جنایت ها و دستبردها دور دارد. و حتی بدون اجازه شوهر كسی را در خانه نپذیرد.
حفظ عفت شوهر: زن باید بداند كه شوهر در معرض لغزیدن هاست. دیدار چهره های گوناگون، زنان آلوده و هوسباز، تنوع های گوناگون در كوچه ها و خیابان ها، زرق و برق و فریب گمراه كننده اند. زن با دلارائی و دلداری خود، با آرایش مناسب، با عرضه خود به شوهر با تمام وجود، باید موجبات عفت و پاكی چشم شوهر را تضمین كند. چه بسیارند افرادی كه آلوده شدند بدان خاطر كه در محیط خارج خانه با زرق و برق ها و دلفریبی ها مواجه بوده اند و در داخل خانه با وضع زننده و نابهنجار خود. متأسفانه ما در مواردی با زنانی مواجهیم كه در خانه هیچگونه آرایشی ندارند. لباس های خوب و زیبای خود را برای بیرون و مهمانی ها مورد استفاده قرار میدهند و لباسهای چركین و كثیف را در خانه. در حقیقت شوهرشان احساس میكند كه در خانه خود آشپز و كلفتی دارد نه زن و بانو. درحالیكه روایات ما زن را موظف كرده اند كه بخصوص از ساعتی قبل از حضور شوهر در خانه آمادگی و تهیو لازم را داشته باشند.
5-مدیریت كانون:
او وظیفه دارد كانون خانوادگی را برای زندگی گرم نگه دارد. آنچنان كه مرد رغبت كند در آن زندگی نماید و یا پس از پایان كار روزانه علاقمند شود و سوی خانه حركت كند و در آنجا آسایش و آرامشی برای خود پیدا نماید. آری، مسأله پخت و پز و اداره خانواده و رفت و روب و دكورسازی جز وظیفه زنان نیست و از این بابت زن به شوهر بدهی ندارد ولی آنكس كه خواستار ادامه زندگی و داشتن وحدت و الفت هست این جنبه ها را در خود پذیراست.
حتی زنان زیرك و هوشمند سهی دارند بگونه ای عمكل كنند كه تنوع در زیبائی خانه بوجود آید. حتی برای زن و شوهری كه یك اطاق دارند زن با جابجائی اثاثیه و تغییر مكان میتواند این تنوع را رعایت كند و مایه جلب و جذبی شود.
6-اخلاق خوش: از مسائل مورد اتفاق این است كه زن وظیفه دارد اخلاق خوش و نیكوئی در رابطه با همسر داشته باشد. تندخوئی نكند، عصیان نورزد و با زبان نیشدار او را از خود نرنجاند. اصولاً وجود لنكتنواالیها در قرآن ایجاب میكند كه زن با زبانی خوش و با استقبال نیكو از شوهر برنامه زندگی را پایه بریزد.
روایات ما از زن خواسته اند كه در حین ورود شوهر به خانه از او استقبال به عمل آورد، او را در صورت خستگی راحت بگذارد، وسایل آسایش او را مهیا كند، حتی اگر دچار كمبود خواب است موجباتی فراهم اورد كه او راحت بخوابد. در حین خروج از خانه او را تا دم در بدرقه كند و ... اصولاً نرمخوئی و عاطفه زن میتواند سازنده باشد و شوهر را كه مثلاً از درگیری های بیرون رنجیده و آزرده است آرام نماید.
7-تحمل شوهر: زن مسلمان باید شوهر خود را تحمل كند و این تحمل لااقل در دو قسمت باید مورد نظر باشد. یكی در رابطه با اخلاق او و دیگر در رابطه با فقر او.
چه بسیارند شوهرانی كه در اثر تحمل ناملایمات بسیار، مواجه بودن با دشواری ها و گرفتاری های زندگی افراد عصبی، تندخو و تندمزاجند و گاهی در رفتار و طرز برخورد خود با همسر ناسازگاری‌هائی دارند. در چنین موارد زن باید شكیبا باشد و با آرامش و سكون و دلجوئی های خود از او موجبات سكون و آرامش او را فراهم آورد. بار زندگی بر دوش مرد است و او برای تأمین زندگی به دلداری او نیاز دارد و زن باید این نكته را در نظر داشته باشد. چه بسیارند تزلزل‌هائی كه در زندگی خانوادگی پدید می آیند و زن با بردباری میتواند آن را زائل سازد...

فهرست منابع
1-نظام صبات خانواده در اسلام – دكتر علی قائمی
2-اصول بهداشت روانی – دكتر حسینی
3-اخلاق – محمدتقی فلسفی
4-اصول روانكاوی فروید – هاشم رضی
5-آزادی یا اسارت زن – فرصت قائم مقامی
6-بزرگسال و جوان – فلسفی
7-تشكیل خانواده در اسلام – دكتر علی قائمی
8-حقوق خانواده در اسلام - حقانی