دانلود بررسی موضوع استیفا, در فایل ورد (word)

مبحث استیفاء در جلد اول قانون مدنی آقای دكتر حسن امامی در كتاب «ضمان قهری» آمده است و به معنی بهره‌مند شدن كسی از عمل دیگری یا منفعت بردن از مال غیر می باشد كه مواد 336 و 337 قانون مدنی به آن مبحث اختصاص دارد.

ماده 336- «هر گاه كسی بر حسب امر دیگری اقدام به عملی نماید كه عرفاً برای آن عمل اجرتی بوده یا آن شخص عادتاً مهیای آن عمل باشد عامل مستحق اجرت عمل خود خواهد بود مگر اینكه معلوم شود قصد تبرع داشته است.»

ماده 337- «هر گاه كسی بر حسب اذن صریح یا ضمنی از مال غیر استیفاء منفعت كند صاحب مال مستحق اجرت المثل خواهد بود مگر اینكه معلوم شود اذن در انتفاع مجانی بوده است.»

این مواد كه از منابع فقهی گرفته شده است در فقه گسترده‌ای وسیع تر از مواد پیش بینی شده در قانون دارد و با عناوینی نظیر «منع اكل مال به باطل، ضمان ید، ضمان امر، امر معاملی، ضمان مقبوض به عقد فاسد، قاعده احترام» مورد بحث قرار گرفته است.

در حقوق رم و حقوق غرب استیفاء را تحت عنوان «دارا شدن غیر عادلانه» طبقه بندی نموده و گفته‌اند:«این طبیعتاً غیر منصفانه است كه كسی از طریق زیان دیگری دارا شود.»[1] بنابراین عناوین فرعی دیگر را مثل «ایفای ناروا» و «اداره مال غیر» و «استفاده بلا‌جهت» را نیز شامل می شود.

«از نظر حقوقی مبنای واقعی استیفاء اجرای عدالت و احترام به عرف و نیازهای عمومی است یعنی در هر كجا كه شخص از مال یا كار دیگری استفاده می كند و قرار دادی باعث ایجاد دینی برای استفاده كننده نمی شود و كار او نیز زیر عنوان غضب و اتلاف و تسبیب قرار نمی گیرد، قانونگذار استفاده كننده را ملزم به پرداخت اجرت المثل می كند.»[2]

در روزگارانی كه روابط اقتصادی در جوامع بشری چنین گسترش و وسعتی نداشت و فعالیتهای اقتصادی محدود بود و افراد حقوق خصوصی منحصراً اعمال اقتصادی و بازرگانی را انجام می دادند و در موارد حل و فصل دعاوی و اختلاف، فقط اشخاص حقوق خصوصی بودند كه در مقابل هم قرار می گرفتند تعبیر و تفسیر این مواد در حدی كه در كتب فقهی و نوشته‌های علمای حقوق بیان شده است. تكافوی نیاز جامعه را می كرد، اما با تشكیل دولتها و دخالت و مشاركت آنها در امور بازرگانی و توسعه روز افزون روابط اقتصادی و تجاری بین دول، همه از عواملی بودند كه سبب گشودن درهای كشورها به روی كشورهای دیگر شدند و در نتیجه تردد وسایل نقلیه هوایی و دریایی و زمینی كشوری در داخل كشورهای دیگر فراهم آمد و بهره‌مندی از وسایل و امكانات فنی كشور میهمان را ضرورتاً ایجاب میكند كه خود دارای آثار و احكام حقوقی خواهد بود كه نیاز به بحث و استنتاح دارد.

پیشرفت تكنولوژی و ماشین آلات صنعتی هر چه بیشتر نیاز جامعه بین المللی را به تعاون و همكاری با یكدیگر تشدید می كرد به طوری كه مثلاً هواپیمایی از خطوط هوایی كشور با مسافر و كالا به فرودگاه كشوری دیگر وارد می شود، و طبق عرف بین المللی از خدمات و سرویس كشور میزبان بهره‌مند می شود، و چه بسا بین خطوط هوایی كشور میزبان و هواپیمایی میهمان قرارداد الزام آوری منعقد نشده باشد یا مستفید، از قیمت سرویسهای انجام شده نیز بی اطلاع باشد.

مثلاً كشتی اقیانوس پیمایی از خط كشتیرانی كشوری با هزار تن كالا از كشور مبدأ بار گیری می كند و با گذشتن از مرزها و طی ماهها سفر دریایی به لنگرگاه كشور مقصد وارد می شود و در انتظار نوبت تخلیه و بار گیری ثبت نام می كند تا محموله خود را در بندر كشور مقصد تخلیه كند هدایت كشتی در آبهای داخلی كشور مقصد و انجام تخلیه كالا از كشتی و شمارش و صورت برداری و تحویل آن در بندر محل تخلیه مشمول پرداخت حقوق و عوارض بندری می شود و ارایه خدمات دریایی، توقف در اسكله بندری هزینه‌هایی را برای صاحبان كشتی ایجاد می كند و آثار و احكامی حقوقی را به دنبال دارد.

مثلاً تاجر ایرانی از كارخانه تولید آهن در كشور اطریش مقداری آهن می خرد كه بایستی در جلفای ایران به خریدار تحویل شود برای اجرای این معامله بایستی محموله آهن از بندر اطریش بار گیری شود و كشتی آهنها را در خاك شوروی تخلیه نماید، واگنهای شوروی این آهنها را حمل كنند و با عبور از خط آهن شوروی در جلفای ایران به خریدار تحویل دهند در این نقل و انتقالات حقوق ملی چند كشور به مراتب اعمال حاكمیت خواهد كرد و نهایتاً ورود و خروج و قطار واگن‌های آهن، هر یك مخارجی را به طرف دیگری تحمیل می كند. قابل پیش بینی است كه این وسایل نقلیه و كاركنان آنها در مرزهای ورودی و نقاط مختلف از امكانات و تجهیزات و خدمات كشورهای دیگر استفاده می كنند و چون در دیدگاه عرف بهره‌مندی از كار یا مال دیگری ارزش اقتصادی دارد و در این گونه موارد دولت‌ها قصد تبرع ندارند بنابراین ضرورت ایجاب می كند تا مقرراتی بر این «استیفاء» حاكم باشد و طرفین به مبنای آن با یكدیگر رفتار نمایند و بدین سبب است كه دولت‌ها این قواعد و ضوابط را به صورت معاهده‌نامه‌های جمعی یا موافقت نامه‌های فردی یا پروتكال در می آورند و یا شركت‌های خطوط دریایی و هوایی و زمینی با شركت‌های مشابه داخلی مستقیماً قرارداد منعقد می سازند تا بر روابط و بهره‌مندی آنها حكومت كند.

همچنین كشور‌ها غالباً این قواعد را به صورت قانون، آئین نامه، تصویب نامه در مراجع قانون گذاری خود به تصویب می رسانند و نرخ‌های مقطوع سرویس و خدمات و عوارض در هر مقطع را از قبل تعیین و اعلام می نمایند و اصل را بر آن می گذارند كه هر نوع وسیله‌ای كه به كشور وارد می شود به طور ضمنی با پرداخت این نوع عوارض و هزینه‌ها تراضی كرده است.

بررسی موضوع استیفا, در فایل ورد (word)
فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه:

چكیده پایان نامه

الف- پیشینه تاریخی

1- در حقوق اسلام

2- در جلد اول قانون مدنی

3- در حقوق رم

4- در حقوق فرانسه

5- در حقوق انگلیس و آمریكا

الف) دارا شدن غیر عادلانه (بلاكس لودیكشنری)

ب) اصل استحقاق در حقوق انگلیس و آمریكا

6- در حقوق بین المللی و آراء دیوان های داوری

الف) كمیسیون داوری یونان و انگلیس

ب) كمیسیون دعاوی كلی ایالات متحده آمریكا و مكزیك

ج) كمیسیون داوری فی ما بین ایالات متحده آمریكا و پرو

د) دیوان داوری ایران و آمریكا

منابع اقتباس

1- قانون مدنی

2- منابع فقهی

3- سایر منابع

فصل اول: استیفاء از عمل شخص

بخش نخست – كلیات

گفتار اول – تعاریف و تحدید موضوع

1- تعریف ادبی

2- تعریف اصطلاحی

3- استیفاء به معنای اعم

4- استیفاء به معنای اخص

5- طبقه بندی استیفاء در ضمان قهری

گفتار دوم – ماهیت استیفاء

1- نظریه عقدی

2- نظریه شبه عقدی

3- تئوری دارا شدن غیر عادلانه (حقوق تطبیقی)

4- نظریه عقد استیفاء و واقعه حقوقی

5- نظریه عمل مادی با آثار حقوقی

گفتار سوم – مبانی فقهی و قانونی

1- مبانی فقهی

الف) امر معاملی

ب) اجاره

ج) لقطه

د) جعاله

هـ) استیفاء در سایر منابع فقهی

یك – شركت و مضاربه

دو- حقوق متولی و ناظر در وقف

و) فقه تطبیقی

یك - تدوین قانون منطبق با فقه حنفی

دو- كلیاتی درباره ماهیت

سه – عقد ضمنی و اشباه آن

چهار – تمدید عقد سابق با مخالف با عقد

2- رویه بین المللی

3- ماده 336 قانون مدنی

بخش دوم – شرایط و آثار

گفتار 1- روابط طرفین

1- شخص مسئول

الف) اهلیت آمر

یك – فرضی كه آمر صغیر غیر ممیز یا مجنون باشد

دو – فرضی كه آمر سفیه یا صغیر ممیز باشد.

ب) قصد آمر

2- شرایط عامل

الف) اهلیت عامل

ب) قصد عامل

یك – قصد تبرع از ناحیه عامل دارای اهلیت

دو- قصد تبرع از ناحیه صغیر ممیز و سفیه

سه – عدم قصد تبرع از ناحیه صغیر ممیز و سفیه

چهار – قصد عامل در گرفتن اجرت المثل

پنج – فقدان قصد از ناحیه عامل در حین اجرای امر

گفتار دوم – شرایط مربوط به امر و عمل

1- شرایط مربوط به امر

2- شرایط مربوط به عمل

الف) عمل بر حسب امر دیگری باشد.

ب) عمل باید انجام شود.

ج) عرفاً برای عمل اجرت باشد.

د) عامل خود را عادتاً برای اجرت مهیا كرده باشد.

3- مشروعیت عمل

الف) عامل به نامشروع بودن عمل آگاهی دارد.

ب) عدم آگاهی عامل به مشروعیت عمل در نتیجه جهل حكمی است.

ج) عدم آگاهی به مشروعیت عمل جهل موضوعی است.

4- عامل قصد تبرع نداشته باشد.

الف)‌ تبرع

ب) فرض عدم تبرع

ج) تبرع در اقرار

گفتار سوم – آثار

1- ضمان امر و مسئولیت آمر

2- عمل مأمور و استحقاق به اجرت المثل عمل

3- مسئولیت عامل راجع به اموال آمر

الف) وضعیت اموال در ید مأمورین

ب) وضعیت ید صنعتگران نسبت به اموال دیگری

فصل دوم: استیفاء از مال غیر

بخش نخست – كلیات

گفتار اول – تعاریف

گفتار دوم – كلیات

1- مفهوم و ماهیت حقوقی استیفاء

2- استیفاء در حقوق سایر كشورها و دادگاههای بین المللی

بخش دوم – مبانی فقهی و قانونی

گفتار اول – مبانی فقهی

1- اكل مال به باطل

2- قاعده علی الید

3- مقبوض به عقد فاسد

4- الخراج بالضمان

5- مأخوذ بالسؤم

6- قاعده احترام

7- اجاره

گفتار دوم – مبانی قانونی (ماده 337)

بخش سوم: شرایط و احكام و آثار

گفتار اول: شرایط تحقق استیفاء از اموال دیگری

1- اذن

الف) اذن صریح

ب) اذن ضمنی

2- فقدان اذن

3- استیفاء منفعت

الف) منافع مال مادی است.

یك – منافع موجود است

دو – منافع تدریجی الحصول است

ب) منافع مال معنوی است

4- اجرت داشتن مال موضوع استیفاء

5- مجانی نبودن اذن در استیفاء

الف) صاحب مال اذن به استیفاء مجانی داده است.

ب) قصد استیفاء مجانی و رجوع از اذن

ج) اباحه غیر معوض

یك) اباحه عین

دو) اباحه منافع

6- لزوم اهلیت برای اذن انتفاع مجانی

7- اهلیت در اذن دهنده

8- اهلیت استفاده كننده

الف) صغیر و ممیز

ب) مجنون یا صغیر غیر ممیز

9- قصد طرفین

الف) قصد اذن دهنده

یك – اذن در انتفاع مجانی است

دو – اذن دهنده اجرت المثل بیشتری مطالبه می كند.

سه – اذن دهنده اجرت المثل كمتری مطالبه می كند.

ب) قصد مأذون

یك – اختلاف در قصد طرفین

دو- عدم اطلاع مأذون از قصد اذن دهنده

10- مشروعیت استیفاء از مال غیر

گفتار دوم – احكام استیفاء در اموال دیگری

1- اجرت المثل در اجازه اشیاء

الف) تعیین مدت

ب) انتقضاء مدت

ج) پایان اجاره و مراضات حاصله

د) تأسیس بنا و غرص اشجار

2- اتلاف مال به عوض

3- تعیین اجرت المثل

الف) مسئولیت فردی یا تضامنی

ب) تصرف اذن دهنده و اجرت المثل

ج) حق مأذون نسبت به منافع استفاده نشده

گفتار سوم – آثار استیفاء از اموال دیگری

1- مسئولیت منتفع

الف) پرداخت اجرت المثل استیفاء

یك – نحوه محاسبه اجرت المثل

* - محاسبه اجرت المثل بر مبنای مدت تصرف

** - محاسبه اجرت المثل بر مبنای مدت استیفاء

دو – وضعیت منافع استیفاء پس از انفصال

ب) ضمان ید مستفید

یك – ضمان عین

دو- ضمان منافع

سه – ضمان منافع غیر مستوفات

2- استحقاق اذن دهنده

الف)‌ دریافت اجرت المثل

ب) رجوع از اذن

گفتار چهارم – فروض قابل بررسی در استیفاء

1- استیفاء از مال غیر است

2- استیفاء منفعت همراه با كار غیر است.

3- استیفاء از مال دیگری توأم با كار ثالث است

4- استیفاء از مال دیگری توأم با كار دیگری به نفع ثالث است

گفتار پنجم – نحوه اثبات حق و صدور حكم

1- بار اثبات

2- وسایل اثبات

3- وضعیت حكم

4- نمونه‌هایی از صدور احكام

یك – دادگاههای داخلی

دو – در دیوان داوری ایران و آمریكا

منابع و مآخذ

[1] پومپونیوس حقوقدان رومی

[2] دكتر ناصر كاتوزیان، حقوق مدنی، ضمان قهری، مسئولیت مدنی، تهران 1362 صفحه 507.

برای دریافت اینجا کلیک کنید