بررسی و شناخت شهرستان طبس pdf

فصل اول : آشنائی با شهرستان طبس
شهرستان طبس با وسعتی معادل 55460 كیلومتر مربع درشمال شرقی استان یزد واقع و حد فاصل استان كرمان ، یزد و خراسان است .
جمعیت شهرستان طبس برپایه سرشماری نفوس و مسكن سال 1375 بالغ بر 59351 نفر اعلام گردیده كه پراكندگی آن براساس تقسیمات وزارت كشور به شرح زیر می باشد .
شهرطبس                  25647 نفر                 دهستان دیهوك          4606 نفر
دهستان گلش           4014 نفر     دهستان كویر    4087 نفر
دهستان منتظریه     4311 نفر    دهستان دستگردان     9815 نفر
دهستان پیرحاجات     1498 نفر    دهستان نخلستان     3203 نفر
دهستان كوه یخاب    2170 نفر
از ویژگیهای مهم  شهرستان طبس چهره سرسبز در تمام فصول سال به علت وجود نخلستان و مركبات می باشد . ردپای شهر طبس در پیشینه تاریخی ایران و تحولات سیاسی ، نظامی و اجتماعی دوران هخامنشیان ، ساسانیان ، خلفای اسلامی ، اسماعیلیان ، سلجوفیان ، زندیه و افشاریان نشان از قدمت دیرینه و موقعیت جغرافیائی مناسب این شهر در قلب كویر در قرن گذشته دارد .
از جاذبه های شهر طبس علاوه بر طبیعت همیشه سبز ، باغهای خرما و مركبات ، مكانهای زیارتی و سیاحتی متعددی است كه پذیرای گردشگران می باشد . از این جمله می توان از آستان مبارك حضرت حسین این موسی الكاظم برادر امام رضا ( ع ) و باغ گلشن ، طاق شاه عباس ، روستای ازمیغان ، سد كریت و ارگ قدیم طبس را نام برد .
آب و هوا گرم و میزان بارندگی سالانه بین 35 تا 145 میلی متر است .
شهرستان طبس از طریق جاده های آسفالته به شرح زیر به سایر شهرهای اطراف ارتباط پیدا می كند .
الف ) طبس – مشهد ( km  566  ) از طریق شهرهای : طبس – بشرویه (km 120 ) ، بشرویه – فردوس (km 85 ) ، فردوس – گناباد (km 65 ) ، گناباد – تربت حیدریه (km 125 ) ، تربت حیدریه – مشهد (km 140 ) .
ب ) طبس – مشهد (km 533 ) از طریق شهرهای : طبس – دیهوك (km 85 ) ، دیهوك – فردوس (km 100 ) ، فردوس – گناباد (km 65 ) ، گناباد – تربت حیدریه (km 125 ) ، تربت حیدریه – مشهد (km  140 ) .
ج )طبس – بیرجند (km 270 ) از طریق : طبس – دیهوك (km 85 ) ، دیهوك – بیرجند (km 185 ) .
د ) طبس – یزد (km 406 ) . از طریق رباط كلمرد و روستاهای رباط خان ، رباط پشت بادام و ساغند .
ه_ طبس – كرمان (km 522 ) از طریق : طبس – دیهوك (km85 ) . دیهوك – راور (km 285 ) .  راور – كرمان (km 148 ) .
و ) طبس – شاهرود (km 604 ) از طریق : طبس – خور بیابانك (km 195 ) ، خور – جندق (km 105 ) ، جندق – معلمان (km 144 ) ، معلمان – دامغان (km 100 ) ، دامغان – شاهرود (km 60 ) .
موقعیت ویژه جغرافیائی ذخایر زغال سنگ طبس و همجواری آن با ذخایر سنگ آهنهای بزرگی چون چادرملو . بافق و خواف با محوریت راه آهن مشهد – طبس – چادرملو- بافق و جاده یزد – طبس امكان توسعه پایدار در جهت صنعت فولاد و خطه شهرستان طبس را فراهم می آورد .  ( شكل شماره ( 1 ) راههای ارتباطی را نشان می‌دهد )

تاریخچه مطالعات درباره زغالخیزی طبس
بررسی مناطق زغالدار طبس برای اولین بار در سال 1347 توسط اكیپ های اعزامی از واحد كرمان آغاز شد و به دنبال آن در سال 1349 كارشناسان روسی شركت ذوب آهن ایران به منظور تعیین كیفیت ، از لایه های زغالی ناحیه نایبند نمونه برداری كردند . سپس در سال 1352 و 1353 به منظور مطالعات جامعتر گروههائی از كارشناسان روسی و ایرانی به مناطق زغالدار اعزام گردیدند و در ارتباط با زغالخیزی، استراتیگرافی رسوبات تریاس – ژوراسیك و كیفیت لایه های زغالی مطالعاتی انجام دادند . با توجه به نتایج مطالعات مذكور در سال 1355 گروه بزرگی از زمین شناسان واحدهای مختلف شركت ذوب آهن به سرپرستی آقایان . ف – جهانبخش و س – گلوبیف به منظور بازدید و بررسی های بیشتر ، عازم مناطق زغالدار حوضه طبس  شدند .
براساس این مطالعات حدود گسترش رسوبات زغالدار ایران ( تریاس – ژوراسیك ) در حوضه زغالدار طبس مشخص گردید و وجود زغالهای كك شو در نواحی شرق حوضه ( پروده و نایبند ) و زغالهای حرراتی در ناحیه غربی ( مزینو ) مورد توجه قرار گرفت .
در سال 1356 به منظور ادامه مطالعات یاد شده گروههای اكتشافی مركب از كارشناسان روسی و ایرانی در منطقه مستقر شدند و به انجام عملیات پی جوئی زمین‌شناسی پرداختند ولی به دنبال واقعه اسفبار زلزله طبس در شهریور ماه سال 1357 این فعالیتها متوقف گردید .
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، فعالیتهای زمین شناسی از دیماه 1358 مجدداً از سرگرفته شد ، در این مرحله تهیه نقشه زمین شناسی به مقیاس 50000 : 1 از نواحی پروده ، نایبند و مزینو در  دستور كار قرار گرفت و با تاسیس واحد اكتشافی طبس در اواسط سال 1359 ، انجام كلیه عملیات كه قبلاً توسط دفتر اكتشاف شركت ملی فولاد ایران اجرا می شد بر عهده این واحد گذاشته شد .
در سال 1369 ، با توجه به نتایج بدست آمده از عملیات اكتشاف مقدماتی مناطق پروده I  و II  و III  و مطالعات امكانپذیری احداث معدن ، در دستور كار قرار گرفت و بدین منظور قراردادی با شركت ADAM  ( كه تركیبی از چند شركت كانادائی و انگلیسی است ) منعقد گردید .
شركت مذكور مطالعات امكانپذیری را در سال 1369 انجام داد و براساس آن استخراج كانسار زغالسنگ پروده را از نظر فنی و اقتصادی امكانپذیر اعلام نمود . به دنبال آن در سال 1370 قرارداد طراحی تفصیلی معادن فاز یك و طراحی مقدماتی معادن فاز دو، با شركت یاد شده منعقد شد و از بهمن ماه همان سال كارشناسان این شركت در طبس مستقر و پس از 2 سال ، كار طراحی معادن را به پایان رساندند .

اطلاعات كلی در مورد ناحیه پروده :
موقعیت جغرافیائی :
ناحیه پروده با وسعتی حدود 12000 كیلومتر مربع در 75 كیلومتری جنوب شهرستان طبس در محدوده عرض جغرافیایی  ً  5 و 0  33  تا ً  50 و 0  32 و طول جغرافیائی ً  15  و 0  57 تا ً  45 و 0  56 قرار گرفته است . شمال ناحیه رادشت كاملاً هموار و باتلاقهای نمك قرار گرفته و به سمت جنوب رسوبات تریاس و ژوراسیك ، ارتفاعات نه چندان مرتفع را به وجود آورده است ، شرق ناحیه به ارتفاعات شتری و غرب آن به ارتفاعات كمر مهدی محدود می شود .
ناحیه زغالدار پروده از نظر مورفولوژی از شمال به جنوب تغییراتی را به شرح زیر نشان می دهد : در حد فاصل گسل رستم تار خنمون لایه های زغالی عموماً پستی و بلندی های زیاد و دره های نسبتاً عمیق به چشم می خورد ، پس از آن تا مرز رسوبات تریاس – ژوراسیك ( باند گراولیتی ) پستی و بلندی ها كاهش یافته و بخش اعظم این محدوده از زمین های هموار ، همراه با تپه ماهورهای با ارتفاع كم تشكیل شده است از محل باند گراولیتی تا تپه های گنبدی آهك طبس ، مجدداً رلیف منطقه ناهموار و ارتفاعات و دره های عمیق فرم منطقه را دگرگون می كند ، پس از تپه های آهكی طبس تا انتهای منطقه ( گسل قوری چای ) دشتی كاملاً هموار وعموماً پوشیده از آلودیوم به چشم می خورد .
ارتفاع متوسط ناحیه زغالدار پروده از سطح دریا 850+ متر می باشد كه مرتفع ترین نقطه آن در غرب 1047 + ( حوالی حفاری 87 دریال جنوبی آنتی كلین پروده I ) و پست ترین أن در شرق 730 + متر ( حوالی حفاری 10 ) قرارگرفته است .

شرایط آب و هوائی :
ناحیه پروده جزو مناطق كویری با آب و هوای خشك و قاره ای محسوب می شود كه نوسانات درجه حرارت شبانه روزی و ماهیانه آن زیاد می باشد . حداكثر درجه حرارت  شهر طبس در تابستان 49 + درجه سانتیگراد و در فصل زمستان تا 5 – درجه سانتیگراد می رسد  .
اغلب ماههای سال خشك یا كم باران بوده ومعمولاً در فصل زمستان و اوایل فصل بهار باران نسبتاً كمی می بارد .
در منطقه مورد مطالعه رودخانه های دارای جریان دائمی وجود نداشته ولی رودخانه‌های متعدد فصلی كه معمولاً جریان آب در آنها به هنگام بارندگی به صورت سیلاب (خصوصاً در مسیر جاده طبس به پروده ) دیده می شود . جهت اكثر رودخانه ها از غرب به شرق و به سمت باتلاق واقع در شمال ناحیه زغالی می باشد .
ناحیه زغالدار پروده عاری از پوشش گیاهی بوده و تنها بوته های خار بصورت پراكنده به چشم می خورد .

منابع :
1-    گزارش اكتشاف مقدماتی پروده یك و دو و سه .
2-    گزارش كلی از پروده