بررسی بانک و بانکداری در ایران دارای 106 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد بررسی بانک و بانکداری در ایران کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
بخشی از فهرست مطالب پروژه بررسی بانک و بانکداری در ایران
کلیات تحقیق
1-1 مقدمه
1-2 مساله اصلی تحقیق
1-3 تشریح وبیان موضوع
1-4 ضرورت انجام تحقیق
1-5 قلمرو تحقیق
1-6 اهداف اساسی از انجام تحقیق
1-7 روش تحقیق
1-8 بررسی پیشینه تحقیق
1-9 محدودیت های تحقیق
1-10 تعریف واژگان کلیدی
فصل دوم
ادبیات تحقیق
2-1 مقدمه
بخش اول: بهره وری و كارایی
2-2 بهرهوری
2-2-1 تبیین بهرهوری، تولید، كارایی و اثربخشی
2-2-2 انواع بهرهوری
2-2-2-1 بهرهوری جزیی
2-2-2-2 بهرهوری كل عوامل
2-3 كارایی
2-3-1 انواع كارایی
2-3-1-1 کارایی تکنیکی (فنی)
2-3-1-2 کارایی تخصیصی (قیمت)
2-3-1-3 کارایی اقتصادی (هزینه)
2-3-1-4 کارایی ساختاری
2-3-2 اندازهگیری کارایی بر مبنای حداقل سازی عوامل تولید
2-4 روشهای ارزیابی كارایی
2-4-1 روشهای پارامتری
2-4-1-1 تابع تولید مرزی قطعی
2-4-1-2 روش تابع تولید مرزی تصادفی
2-4-2 روش غیرپارامتری
ـ تحلیل پوششی دادهها
بخش دوم: تحلیل پوششی داده ها و شاخص مالم كوئیست
2-5 تاریخچه تحلیل پوششی دادهها
2-6 تحلیل پوششی دادهها
6-2-1 مدلهای اساسی تحلیل پوششی دادهها
6-2-1-1 مدل CCR (CRS)
6-2-1-2 مدل BCC (VRS)
6-2-1-3 مدل CCR-BCC (N.I.R.S)
6-2-1-4 مدل (NDRS) BCC-CCR
2-7 مدل جمعی
2-8 روش دو فازی
2-9 معرفی ε در تحلیل پوششی دادهها
2-10 تحلیل پنجره ای
2-11 بازده نسبت به مقیاس در تحلیل پوششی دادهها
محاسبه کارایی مقیاس
2-12 پیشرفت و پسرفت
2-12-1 مدلFDH
2-12-2 مدل شعاعی
نتیجه گیری از ادبیات تحقیق
فصل سوم
آشنایی با حوزه تحقیق و متدولوژی
3-1 تاریخچه بانکداری
3-1-1 تاریخچه بانكداری در جهان
3–1-2 تاریخچه بانكداری در ایران
3-2 مروری بر عملیات بانکی
3-2-1 منابع
3-2-2 مصارف
3-2-2-1 از لحاظ مدت
3-2-2-2 از نظر بخش های مختلف اقتصادی
3-3 معرفی نهادهها و ستادهها
3-3-1 متغیرهای ورودی
3-3-2 ستادهها
3-4 رفتار بانك
3-5 شاخص بهرهوری مالمکوئیست
3-5-1 محاسبه شاخص مالمکوئیست
3-5-2 تجزیههایی از شاخص بهرهوری مالمکوئیست
3-6 تحلیل پنجره ای
3-7 انتخاب نرم افزار برای حل
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه
4-2 تعیین ورودی ها و خروجی ها
4-3 بررسی نتایج حاصل از حل مدل ها
شاخص بهره وری مالمکوئیست
4-4 رتبه بندی بانک های تجاری
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1 نتیجه گیری
5-2 پیشنهادات برای تحقیقات آینده
مقدمه
امكانات موجود در جهان محدود است و برای استفاده از این امكانات محدود باید بهینه عمل كرد. استفادههای نابهینه و ناكارا از سرمایههای موجود مانعی در جهت پیشبرد اهداف مطلوب میباشند. در طول زمان و اعصار مختلف بشر همواره در پی این بود كه كارها را سادهتر و در زمان كمتری انجام دهد و با همان میزان منابع، محصول بیشتری را كسب كند. با مشاهده تفاوت در سطح زندگی انسانها در جوامع مختلف این، سؤال در ذهن خطور میكند كه علت این تفاوت در چیست؟
یك دلیل میتواند تفاوت در میزان برخورداری از عوامل و امكانات طبیعی باشد، اما با مشاهده كشورهایی كه از امكانات بسیار زیادی برخوردارند ولی سطح زندگی و رفاه در آنها پائین است (مانند كشورهای در حال توسعه)، به این نتیجه میرسیم كه این نمیتواند تنها دلیل باشد. پس باید به دنبال علت دیگری بود.
یكی از علل دیگر میتواند در چگونگی استفاده از منابع و امكانات در اختیار جوامع باشد. این كشورها از منابعی كه در اختیار دارند به طور بهینه استفاده نمیكنند.(پورکاظمی و غضنفری 1384: 69)
در نتیجه بررسی كارایی و ارایه راهكار برای استفاده بهینه از منابع موجود میتواند به رشد اقتصادی بیشتر و افزایش سطح رفاه جوامع كمك كند.
بانك ها در رشد و پیشرفت اقتصادی کشورها نقش اساسی ایفا میكنند. به این صورت كه دارائیهای نقدی سرگردان در دست مردم را جمعآوری كرده و برای تامین مالی پروژههای سرمایهگذاری واحدهای اقتصادی و دولت به كار میگیرند. از طرفی دیگر بانكها با قدرت پولآفرینی كه دارند میتوانند بعنوان ابزاری برای اعمال سیاستهایپولی مورد استفاده قرار گیرند.(بهمنی 1379: 42)
در ایران چون بازار سرمایه رونق و گسترش چندانی ندارد، بانک ها بعنوان تأمین کننده سرمایه موسسات تولیدی نقش اساسی ایفا میکنند. بنابراین ارزیابی و بررسی عملكرد بانكها و ارایه راهكار برای بهینه عملكردن آنها میتواند به رشد و توسعه اقتصادی کشور كمك قابل توجهی كند و مانع به هدر رفتن منابع شود.
یكی از راههای بررسی عملكرد بانك ها، ارزیابی و سنجش كارایی و بهرهوری آنها است و اینكه این كارایی و بهرهوری در طول زمان چه تغییری كرده است، و این تغییر به چه دلیل بوده است.
1-2 مساله اصلی تحقیق
كارایی بانك ها و نحوه محاسبه آن ازجمله موضوعات مهمی است كه علاوه بر مدیران بانك ها و صاحبان سهام این موسسات مالی، مورد علاقه بخش نظارتی نظام بانكی و مشتریان استفاده كننده از خدمات بانكی می¬باشد. با توجه به چالش های موجود هم چون ورود بانك های خصوصی وافزایش فعالیتهای مؤسسات مالی و اعتباری، ارزیابی عملكرد صنعت بانكداری و بررسی روند كارایی این صنعت حایز اهمیت می باشد. كارایی نظام بانكی ایران در سطح مطلوب نمی باشد. نارضایتی عموم مشتریان بانكی از عملكرد بانك ها دلیلی بر این ادعاست. علل افت كارایی نظام بانكی متعدد می باشد كه ازآن جمله می توان به دولتی بودن بانكها، ناكارآمدی مدیریت دولتی وتسهیلات تكلیفی به بانكهای تجاری و... اشاره نمود. ازآنجا كه مجموعه دست اندركاران نظام درصدد ارتقاء كارایی نظام بانكی برآمده اند، انجام تحقیقاتی از این قبیل كه كارایی نظام بانكی را در یك دوره زمانی مشخص مورد بررسی و مقایسه قرار می دهد حائز اهمیت می باشد. به رغم اهمیت نظام بانكی كشور در اقتصاد داخلی و منطقه تحقیقات نادری در زمینه بررسی روند كارایی نظام بانكی در دوره بلندمدت انجام شده است.
بنابراین مساله اصلی تحقیق این است كه روند كارایی بانك های تجاری ایران در طی سال های 1374تا1385 چگونه بوده است؟
1-3 تشریح وبیان موضوع
كارایی بیانگر این مفهوم است كه یك سازمان به چه خوبی از منابع خود در راستای تولید نسبت به بهترین عملكرد در مقطعی از زمان استفاده كرده است.موضوع این تحقیق ارزیابی عملکرد سیستم بانكی ایران در طی سال های 1374تا1385 می باشد. از آنجا که روش های موجود ارزیابی و سنجش عملکرد بانک ها اغلب تجربی و فاقد پشتوانه علمی محکمی بوده و به علاوه به دلیل استاندارد نبودن این روش ها، نتایج آنها در بانک های مختلف با یکدیگر قابل مقایسه نیستند، در این مطالعه از روش علمی تحلیل پوششی داده ها (DEA) که از روش های متداول ارزیابی عملکرد در زمینه های مختلف برای واحدهای تولیدی و خدماتی می باشد، استفاده شده است.
در فرایند تحقیق پس از تعیین معیارهای سنجش کارایی و تعیین ورودی ها و خروجی ها و جمع آوری اطلاعات مالی بانک ها، با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها کارایی بانک های تجاری و با استفاده از شاخص مالم کوئیست روند بهبود بهره وری حاصل شده است و در نهایت راهکارهایی جهت بهبود عملکرد سیستم بانكی ارایه شده است.
1-4 ضرورت انجام تحقیق
رقابت فشرده در جوامع با اقتصاد باز، مدیران بانك¬ها را مجبور می كند تا حداكثر تلاش خود را به منظور دستیابی به سطح بالاتری ازكارایی از طریق نزدیك ساختن خود به مرز تولید وهمچنین انتخاب مقیاس مناسبی برای فعالیتهای اقتصادیشان به كار گیرند.
نظام بانكداری ایران كه هنوز تحت تسلط بانك¬های دولتی می باشد، درسال های اخیر با توجه به بحث پیوستن به سازمان تجارت جهانی با چالش های جدیدی هم چون ورود بانك¬های خارجی، شروع به كار بانكهای خصوصی وافزایش فعالیتهای مؤسسات مالی و اعتباری روبرو شده است. لذا سیستم بانكی موجود در كشور برای بقاء و رقابت در این محیط پویا نیاز به ارزیابی عملكرد و بهبود كارایی دارد.
علاوه براین، مدیران بانك¬ها، دستگاه های نظارتی و عموم مشتریان به این دلیل كه كاراتر شدن بانكها منجر به كاهش قیمت خدمات و هزینه واسطه گری این مؤسسات و همچنین افزایش كیفیت خدمات آنها می شود به تجزیه وتحلیل كارایی نظام بانكی علاقه مند می باشند.
1-5 قلمرو تحقیق
قلمرو موضوعی این تحقیق تعیین کارایی بانک های تجاری ایران (ملی، ملت، تجارت، صادرات، سپه و رفاه کارگران) و روند بهره وری آن طی 12 سال اخیر می باشد. قلمرو زمانی آن فاصله زمانی از سال 1374 تا 1385 می باشد وقلمرو مکانی نیز کلیه بانک های تجاری ایران است.
1-6 اهداف اساسی از انجام تحقیق
اهداف این تحقیق عبارتند از:
بررسی روند بلند مدت در كارایی بانك¬های تجاری ایران
اندازه گیری كارایی و رتبه¬بندی بانك¬های تجاری ایران
مقایسه كارایی تخمین زده شده توسط DEA با كارایی اندازه گیری شده توسط روش¬های سنتی
تجزیه كارایی فنی به كارایی فنی خالص(كارایی مدیریت) و كارایی مقیاس
اندازه گیری بهره وری و روند آن با استفاده از شاخص مالم کوئیست
1-7 روش تحقیق
ارزیابی کارایی و بهره وری باید به گونه ای باشد که اطلاعات مدیریتی مفیدی را جهت شناسایی ابعاد مختلف تحقیق و نقاط ضعف و قوت عملکرد فراهم کند و رهنمودهایی را به منظور هدایت عملیات آتی ارایه کند. متدولوژی تحلیل پوششی داده ها آرمان های عملکردی موثری را برای عملیات ناکارا ارایه می کند. در این تحقیق در کنار تحلیل پنجره ای از شاخص مالم کوئیست جهت اندازه گیری تغییرات بهره¬وری استفاده شده است.
1-8 بررسی پیشینه تحقیق
در سال های اخیر از DEA جهت ارزیابی عملكرد سازمان ها بطور گسترده استفاده شده است. DEA برای اولین بار جهت ارزیابی عملكرد شعب بانك مورد استفاده قرار گرفته است. به طوری كه در حال حاضر این روش یكی از روش های معروف در ارزیابی كارایی مؤسسات مالی، بانك ها و دیگر سازمان ها در سراسر دنیا تبدیل شده است.
گرچه پژوهش هایی كه از DEA جهت ارزیابی عملكرد سازمانی استفاده كرده اند بسیار متعدد می باشد اما تنها چند پژوهش انجام شده است كه از رویكرد تحلیل پنجره ای استفاده كرده اند.
ریزمن در سال 2003 تاثیر حذف نظارت دولت بر كارایی یازده بانك تجاری تونس در طول دوره 1990تا 2001 را مورد مطالعه قرار داده است. نتیجه این پژوهش اثر مثبت حذف نظارت دولت بر كارایی كلی بانك های تجاری تونس بوده است. وب در سال 2004 از رویكرد تحلیل پنجره ای جهت ارزیابی كارایی نسبی سطوح بانك های خرده انگلستان در طول دوره 1982 تا 1995 استفاده كرده است. از نتایج این مطالعه برمی آید كه روند كارایی بانكهای مورد مطالعه در این دوره نزولی بوده است. اسمیلد در سال 2004 تركیبی از تحلیل پنجره DEA را با شاخص بهره وری Malmquist جهت ارزیابی عملكرد پنج بانك كانادایی در طول دوره بیست ساله (1981تا2000) استفاده كرده است. اوكیران در سال 2004 از تكنیك تحلیل پنجره جهت ارزیابی تغییرات كارایی فنی بانك های تجاری استرالیا استفاده كرده است. سوفیان در سال 2005 با استفاده از تكنیك تحلیل پنجره به بررسی روند كارایی در گروه بانك های تجاری سنگاپور در طی سال های 1993 تا 2003 پرداخته است.
1-9 محدودیت های تحقیق
در روش تحلیل پوششی داده ها هرچه بتوان ورودی ها و خروجی های بیشتری را برای محاسبه کارایی وارد مدل کرد، رقم محاسبه شده به رقم واقعی نزدیکتر است. اما متاسفانه اطلاعات بانک به سادگی در دسترس هر فرد قرار نمی گیرد. بنابراین در این تحقیق بایستی به اطلاعات مالی بانک ها در قالب صورت های مالی آن ها بسنده کرد. همچنین منابع مورد استفاده در مورد روش تحلیل پنجره ای محدود به چند مقاله کوتاه که در بررسی پیشینه تحقیق آمده است، می باشد.
1-10 تعریف واژگان کلیدی
کارایی: نسبت بازده واقعی به بازده مورد انتظار
بهره وری: نسبت خروجی به ورودی
DEA : تکنیکی از تکنیک های برنامه ریزی خطی که برای لرزیابی عملکرد نسبی واحدهای تصمیم بکار می رود.
DMU : واحدهایی که عملکرد آن ها مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
تحلیل پنجره ای: یکی از تکنیک های DEA می باشد که با الهام از منطق میانگین متحرک، عملکرد هر DMU را در یک دوره زمانی خاص با عملکرد آن در دوره های دیگر و نیز با عملکرد آن با واحدهای تصمیم دیگرمقایسه می کند.
شاخص مالم کوئیست: شاخصی که جهت اندازه گیری تغییرات بهره وری مورد استفاده قرار می گیرد و رشد را به دو مولفه رشد در اثر تحولات تکنولوژیکی و رشد در اثر تغییرات کارایی تجزیه می کند.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
1 مقدمه
كوشش های اقتصادی انسان همواره معطوف بر آن بوده كه حداكثر نتیجه را با كمترین امكانات و عوامل موجود به دست آورد. این تمایل را می توان دستیابی به كارایی و بهره وری بالاتر نامید. بهره وری مفهومی جامع و دربرگیرنده كارایی است كه افزایش آن به منظور ارتقائ سطح زندگی؛ رفاه و آسایش و آرامش انسان ها همواره مدنظر دست اندركاران سیاست و اقتصاد بوده است. امروزه مساله كارایی به دلیل تخصیص و استفاده بهینه از نهاده ها دارای اهمیت نهایی می باشد.
تا کنون تعاریف مختلفی از بهرهوری و کارایی و به تبع آن روشهای متفاوتی برای اندازهگیری آن ارایه شده است. این فصل شامل دو بخش است: بخش اول، كارایی و بهره وری، بخش دوم تحلیل پوششی داده ها و مالم كوئیست می باشد. ابتدا به تعریف بهرهوری و کارایی و انواع آن پرداخته و سپس روشهای اندازهگیری آنها بیان میشود. در نهایت روش تحلیل پوششی داده ها و شاخص مالم كوئیست آورده شده است.
بخش اول: بهره وری و كارایی
تا کنون تعاریف مختلفی از بهرهوری و کارایی و به تبع آن روشهای متفاوتی برای اندازهگیری آن ارائه شده است. لذا در این فصل ابتدا به تعریف بهرهوری و کارایی و انواع آن پرداخته و سپس روشهای اندازهگیری آنها بیان میشود.
2-2 بهرهوری
عبارت بهرهوری در ادبیات اقتصادی معانی گوناگونی دارد. واژه بهرهوری در لغت به معنای "قدرت تولید، بارور و مولد بودن" است. سادهترین تعریف از بهرهوری آن را «نسبت بین مقدار معینی محصول و مقدار معینی از یك یا چندعامل تولید» میداند. ( فرهنگ، منوچهر- فرهنگ علوم اقتصادی)
در تعریف فوق نسبت به نوع عاملی كه در نظر گرفته میشود، نوع بهرهوری نیز متفاوت خواهد بود. مانند بهرهوری نیروی كار و سرمایه. اگر كلیه عوامل در نظر گرفته شود بهرهوری كل عوامل تولید (که رابطه بین میزان بازده و مجموع منابع مصروفه رابیان میکند) را خواهیم داشت. (ابطحی و کاظمی 1383 :5 و6)
در واقع بهرهوری بهطور معمول رابطه بین کمیت کالاها یا خدمات تولید شده (ستاده) و کمیت نیروی کار، سرمایه، زمین، انرژی و دیگر منابع برای تولید آن (نهاده) را نشان میدهد. هنگام اندازهگیری، بهرهوری غالبا بعنوان رابطه بین ستاده و مقدار یگانهای از داده مثل نیروی کار یا سرمایه بررسی میشود. زمانیکه مقادیر یا شاخصهای ورودی چندگانهای وجود دارد معادله بسیار پیچیده میشود و حتی نیاز به وزندهی ذهنی دارد. این جایی است که به ظاهر تعریف سادهای از ستاده در برابر داده، پیچیده و گمراهکننده است.(اسمیت1383: 19) در ادبیات دینی ما نیز بر بهرهوری تأکید شده است. بعنوان مثال امام کاظم (علیهالسلام) میفرمایند «هر که دو روزش برابر باشد زیان دیده است.»
2-2-1 تبیین بهرهوری، تولید، كارایی و اثربخشی
پس از روشن شدن مفهوم بهرهوری بهتر است كه اصطلاحات تولید، كارایی و اثربخشی معرفی و ارتباط آنها با بهرهوری ارایه شود. زیرا در برخی موارد، به اشتباه، این عبارات بجای هم بكار گرفته میشوند.
از نظر برخی افراد بهرهوری به معنی تولید است. اما تولید را میتوان بیشتر كرد بدون آنكه بهرهوری افزایش یابد. واژه تولید اصولاً بر حجم (میزان) كل تولید دلالت دارد، در حالی كه بهرهوری، تولید را در ارتباط با نهادهها، توضیح میدهد. به عبارت دیگر:
نهاده / ستاده = بهره وری
بهرهوری به چگونگی میزان كارایی تولید و درجه اثربخشی آن ارتباط دارد.
كارایی انجام درست كارهاست. كارایی از نظر اقتصادی عبارتست از نسبت تولید كالاها یا خدمات نهایی به منابع بكار رفته در آن. لذا صرفاً به افزایش كمی تولید دلالت دارد.
اما اثربخشی مقولهای هدفدار است. این مفهوم بر بهتر و در جهت هدف انجام دادن كارهای درست دلالت دارد. اثربخشی برخلاف كارایی، روشی است كه چگونگی تحقق اهداف را میسنجد.هر چه فعالیتهای به ظاهر مختلف و با جهتهای متفاوت در یك سازمانی بهتر بتواند در جهت هدف نهایی سازمان همسو شوند، اثر بخشی نیز افزایش مییابد. (ابطحی و کاظمی 1383: 8)
با توجه به موارد مطرح شده، چگونگی تحقق مجموعهای از اهداف، نشان دهنده اثربخشی و چگونگی بكارگیری منابع جهت تحقق این اهداف گویای كارایی است و بهرهوری در برگیرنده این دو مفهوم به این صورت است:
اثربخشی+ كارایی = بهرهوری
انجام كارهای درست + انجام درست كارها = بهرهوری
لازم به ذکر است در برخی منابع حاصل ضرب اثربخشی و کارایی را بهرهوری تعریف کردهاند.
با توجه به مطالب فوق بهرهوری انجام کارهای درست بهصورت صحیح میباشد.(ابطحی و کاظمی1383: 10)
2-2-2 انواع بهرهوری
بسته به اینكه در محاسبات مربوط به اندازهگیری بهرهوری، یك عامل یا تمامی عوامل موثر در فرآیند تولید مدنظر باشد، بهرهوری جزیی یا بهرهوری كل را خواهیم داشت.
2-2-2-1 بهرهوری جزیی
در صورتی كه اندازهگیری بهرهوری عوامل مختلف به شكل جداگانه مدنظر باشد، اصطلاحاً آن را بهرهوری جزئی مینامند.
بهرهوری جزئی به دو صورت بهرهوری نهایی و بهرهوری متوسط قابل محاسبه است. بهرهوری نهایی عبارتست از مقداری كه هر واحد اضافی عامل ورودی به ستاده كل اضافه میكند. و بهرهوری متوسط به میزان ستاده به ازای هر واحد داده اطلاق میشود.بهرهوری عوامل تولید در واقع همان بهرهوری جزئی میباشد.عوامل سرمایه، نیروی كار، مواد واسطه (مانند مصالح و مواد خام و .... )، انرژی (مانند نفت، گاز و ....) و تكنولوژی از مهمترین عوامل موثر در بهرهوری محسوب میشوند.
برای محاسبه شاخص بهرهوری هر یك از عوامل تولید، باید شاخص تولید در آن سال را به شاخص عامل تولید موردنظر در همان سال تقسیم نمود. بعنوان مثال شاخص بهرهوری نیروی كار عبارتست از:
: شاخص بهرهوری نیروی كار در سال t
: شاخص تولید در سال t
: شاخص نیروی كار (تعداد شاغلین) در سال t
فصل سوم
آشنایی با حوزه تحقیق و متدولوژی
3-1 تاریخچه بانکداری
3-1-1 تاریخچه بانكداری در جهان
بانك در اصل ریشه دینی دارد.(توتونچیان، 1375) و زمان پیدایش آن به دوران بسیار ابتدایی زندگی بشر باز میشود . در تمدنهای قدیمی معابدی وجود داشته كه در این معابد گنجینههایی نگهداری میشد كه كاهنان بر حسب نیاز افراد آن دوره، با قرض دادن اجناس موجود در این خزانه برای مدتی محدود به دو هدف دست مییافتند: از یك سو تشكر و قدردانی افرادی كه ذینفع بودند، نصیب آنها میشد و از سوی دیگر به تعداد بیشتری از نیازمندان كمك میكردند. زیرا افراد قرضگیرنده در مقابل خدمتی كه به آنها میشد میبایستی كمی بیشتر از میزان دریافتی بازپرداخت كنند. بدین ترتیب معابد در بسیاری از نقاط به مؤسسات وام دهنده مبدل شدند. این معابد با كسب شهرت نه تنها شروع به جمعآوری هدایا نمودند بلكه به قبول سپرده نیز پرداختند و بدین ترتیب برای مردم فرصتی پیش آمد كه اجناس خود را در محلی مطمئن به امانت بگذارند و معابد نیز موفق شدند وام های بیشتری اعطاء كنند.
به طور كلی زندگی اجتماعی مستلزم مراودات اقتصادی و داد و ستد است. و داد و ستد بدون مكانیزم هدایت كننده پول، امكانناپذیر به نظر میرسد. همچنین خطرات ناشی از نقل و انتقال پول، وصول مطالبات از مشتریان و سپردن وجه نقد به مكانی امن و مطمئن، از جمله عوامل ایجاد نخستین بانك و بانكداری در جهان به شمار می¬رود.
در امپراطوری بابل معاملات بانكی به شیوه ابتدایی آن رواج داشت و حتی در قوانین حبورابی مقرراتی برای وام دادن و قبول سپردههای تجاری ذكر شده و دستوراتی در زمینه سرمایهگذاری عنوان گردیده است. در شهر بابل تجارتخانهها و بانكهای بزرگی وجود داشتند كه دادن حواله، تمسك، برات و نیز گرفتن ربح معمول بود. معابد این شهر در حدود 200 سال قبل از میلاد مسیح به عملیات بانكی محدود مبادرت میورزیدند و در مقابل وثیقه گرفتن اموال غیرمنقول، به مردم پول قرض میدادند.
در كشور یونان علاوه بر بانكهای خصوصی برخی از معابد هم به كار صرافی اشتغال داشتند. سپردههای مردم را پذیرفته و به اشخاص یا شهرها وام اعطا میكردند.
از جمله این معابد، معبد دلفی در شهر افسن بوده كه به علت جنگهای مداوم داخلی، این شهر مطمئنترین محل برای نگهداری و حفاظت از اموال گرانبها و پر ارزش بشمار میرفت.
در رم باستان نیز بانكداری وجود داشت. عملیات بانكی بانكداران رومی از بیشتر جهات شبیه به عملیات بانكی كنونی بود كه شامل افتتاح حسابجاری و مدتدار به نفع افراد، پرداخت بهره به سپردههای مدتدار، صدور بروات تجارتی، دادن قرضه بانكی با بهرههای متفاوت، رهن و صدور اعتبارنامه تجارتی و غیره بود.
در چین نیز در حدود قرن ششم قبل از میلاد بانكداری رواج داشت. اختراع كاغذ در چین در رواج و گسترش بانكداری اهمیت فوق العادهای داشت زیرا این كشف كاغذ بود كه برای اولین بار تهیه اسناد بانكی، تنظیم محاسبات و نگهداری و نقل و انتقال اسناد را به صورتی ارزان و ساده مقدور ساخت.
در قرون وسطی (قرن 5 تا 15 میلادی) بانكداری و تجارت به مفهوم آنچه در یونان و رم وجود داشت، عملآ از بین رفت. از آنجا كه مسیحیت ربا را تحریم كرده بود، در قرون وسطی بیشتر فعالیت بانكداری توسط یهودیان اروپا صورت میگرفت اما با آغاز رنسانس، مسیحیان نیز بانكداری ربوی را پذیرفته و بدین ترتیب بانكداری از توسعه خاصی برخوردار شد.
دوره جدید (قرن پانزدهم به بعد) با پیشرفت تدریجی تجارت و داد و ستد در سواحل دریای مدیترانه، بخصوص در شهرها و نیز فلورانس شروع شد. با كشف آمریكا و راههای جدید و استقرار روابط بازرگانی بین شرق و غرب، بتدریج دامنه فعالیت بانكی از سواحل دریای مدیترانه به كشورهای سواحل اقیانوس اطلس مانند: فرانسه، اسپانیا، پرتقال و انگلیس گسترش پیدا كرد. در این دوره، با ورود طلا و نقره فراوان از آمریكا و آثار پولی آن در كشورهای مختلف اروپایی از یك طرف و رفع ممنوعیت دریافت بهره در آئین مسیح با فتوای جان كالون رهبر پروتستانها از طرف دیگر به ازدیاد فعالیتهای بانكی و تكامل آن كمك بسیاری نمود.
3–1-2 تاریخچه بانكداری در ایران
در ایران قبل از دوره هخامنشی، صرافی به صورت كاملاًً ابتدایی وجود داشت ولی موبدان و شاهزادگان انحصار آن را در دست داشتند. دوره ساسانیان دوره رونق و توسعه صرافی بود. در این دوران برای ارسال پول از شهری به شهر دیگر از برات استفاده میشد. حتی واژه چك نیز از زبان پهلوی نشاًت گرفته است و در عهد ساسانیان نیز به كار میرفت. بعدها به دلیل رعایت موازین اسلامی در خصوص تحریم ربا، فعالیتهای صرافی دچار محدودیت گردید. در اواخر قرن نوزدهم توسعه امور تجارت و روابط تجارتی بینالمللی موجب شد تا صرافان نتوانند جوابگوی كامل نیازها باشند و لزوم تاًسیس یك بانك مدرن در ایران احساس میشد.
بانكداری مدرن سابقه طولانی در ایران ندارد. نخستین بانك در ایران، بانك جدید خاور (شرق) بود كه در سال 1266 شمسی در تهران آغاز به كار كرد. این بانك یك مؤسسه انگلیسی و مركز آن در لندن و حوزه عملیاتی آن مناطق جنوبی آسیا بود. این بانك نقطه ابتدای عملیات بانكی مدرن در ایران به حساب میآید. پس از این بانك، بانكهای دیگری نیز در ایران تأسیس شدند كه همه آنها یا بانكهای خارجی و یا مؤسسات كوچك ایرانی بودند. از جمله بانك شاهی كه به موجب قرارداد رویتر در سال 1889 میلادی در ایران تاًسیس شد. همچنین بانك استقراضی روس، بانك روس و ایران و بانك عثمانی از جمله بانكهای خارجی بودند كه در ایران شروع به فعالیت نمودند. بطوركلی مشخصات این دوره از بانكداری ایران عبارت است از: بنای اولیه بانك به صورت شركت سهامی، دایر كردن حساب جاری و معمول شدن چك، نگهداری حساب سپرده ثابت با مدتهای مختلف و پرداخت سود به آن و صدور اسكناس.
در تاریخ 14 اردیبهشت 1306 لایحه مربوط به تشكیل بانك ملی از تصویب مجلس گذشت. برای بانك ملی عملیات زیر لحاظ شده بود:
قبول حساب جاری یا حساب سپرده ثابت، تنزیل اوراق و اسناد تجاری، خرید و فروش ارز و سهام، قبول بروات برای وصول، خرید و فروش كالا و اعطای اعتبار در مقابل وثیقه.
بعد از سال 1311 كه حق نشر اسكناس به بانك ملی واگذار گردید، بانك ملی از فرم یك بانك بازرگانی خارج شده و به عنوان یك بانك ناشر اسكناس نیز به انجام وظیفه پرداخت. اولین قانون بانكداری كشور نیز در سال 1334 به تصویب كمیسیونهای مشترك مجلس شورای ملی و مجلس سنا رسید و برای اولین بار مقررات خاصی برای تشكیل بانك و عملیات بانكداری اجرا شد. بعد از تشكیل بانك مركزی به موجب قانون پولی و بانكی كشور مصوب هفتم خرداد 1339 و محول گردیدن حق نشراسكناس به آن، بانكملی به صورت یك بانك بازرگانی صرف درآمد.
پس از انقلاب اسلامی، شورای انقلاب كه نهاد قانونگذاری كشور بود، در تاریخ هفتم خرداد 1358 لایحهای را به تصویب رساند كه نظام بانكی كشور را ملی اعلام كرد. طبق این لایحه 28 بانك، 16 شركت پسانداز و وام مسكن و 2 شركت سرمایهگذاری، ملی اعلام شدند و مالكیت آنها از بخش خصوصی سلب و به دولت واگذار گردید. از 28 بانك مذكور، 13 بانك، سرمایه مختلط ایرانی و خارجی داشتند و 15 بانك دیگر متعلق به بخش خصوصی ایران یودند. علاوه بر این طبق لایحه قانونی اداره امور بانكها مصوب 3/7/1358 شورای انقلاب، كلیه بانكهای كشور اعم از بانكهای تخصصی، تجاری و بانكهایدولتی و سال تأسیس آنها بصورت زیر تقسیمبندی گردیدند:
الف ) بانكهای تجاری
1 ـ بانك ملی ایران، 20 شهریور سال 1307.
2 ـ بانك سپه در سال 1304
3ـ بانك صادرات ایران و بانكهای استان، 15 شهریور سال1331
4 ـ بانك تجارت در سال 1358
5 ـ بانك ملت در سال 1358
6 ـ بانك رفاه كارگران در سال 1339
ب) بانكهای تخصصی
1 ـ بانك كشاورزی 1321
2 ـ بانك مسكن در سال 1358
3 ـ بانك صنعت و معدن 1358
4 ـ بانك توسعه صادرات ایران در سال 1371
علاوه بر این، پست بانك با هدف ارائه خدمات پولی و مالی به مردم و با استفاده از ظرفیتهای موجود در شبكه پستی در نیمه دوم سال 1366 راه اندازی شد.
همچنین بانك كارآفرین در سال 1380، بانك سامان در شهریور ماه سال 381 ، بانك پارسیان در سال 1380، بانك اقتصاد نوین، در سال 1379، بانک پاسارگاد و بانک سرمایه بعنوان بانكهای غیردولتی (بانك خصوصی) به مجموعه بانكی كشور اضافه گریدهاند.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
1 مقدمه
در این فصل با توجه به متدولوژی ارائه شده در فصل قبل به اندازه گیری شاخص مالمکوئیست و تغییرات کارایی و بررسی روند کارایی نظام بانکی ایران بر اساس دادههای سال¬های 1374 إلی 1385 با استفاده از تحلیل پوششی دادهها و نرمافزار DEAP پرداخته شده است.
4-2 تعیین ورودی ها و خروجی ها
در این پژوهش از آن جایی كه دسترسی به بسیاری از داده های بانكهای تجاری در دوره 1374 تا 1385 مقدور نمی باشد، الزاما از داده های صورت های مالی (ترازنامه و صورت سودو زیان) بانك های مذكور در طی این دوره استفاده می شود. پس از مشورت و نظر سنجی از خبرگان و متخصصین علوم بانكی طبق رویكرد واسطه ای ورودی ها شامل 1x ، 2 x بترتیب سپرده ها(سپرده های مشتریان و سپرده های بانك های دیگر) و دارایی های ثابت (زمین، ساختمان، تجهیزات و...) می باشد و خروجی ها شامل y1 , y2 بترتیب كلیه وام ها ( وامهای پرداختی به مشتریان و به بانكهای دیگر) و درآمد كل انتخاب شده است.
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادات
نتیجه گیری
با توجه به اینکه صنعت بانکداری کشور درحال عبور از بازار انحصاری (سیستم بانک های دولتی) به بازار رقابتی (فعالیت بانک ها و موسسات مالی و اعتباری خصوصی) می باشد، موضوع کارایی و بهره وری و ارزیابی عملکرد بانک ها از اهمیت خاصی برخوردار شده است.
روش های موجود ارزیابی عملکرد بانک ها اکثرا تجربی بوده و قابلیت بکارگیری چندین ورودی و خروجی بطور همزمان در محاسبه کارایی را ندارند. بنابراین در این تحقیق از روش تحلیل پوششی داده ها که روشی ناپارامتریک و کارامد در ارزیابی موسسات تولیدی و خدماتی می باشد، استفاده شده است.
میانگین کارایی فنی بانکهای ملت، ملی، سپه و تجارت تقریبا 80% می باشد که نسبتا پایین می باشد. این بانک ها می توانند با تخصیص بهینه منابع خود تولید را به اندازه 20% افزایش دهند و بانک های صادرات و رفاه کارگران در این زمینه می توانند الگوی آنها باشند.
میانگین کارایی مدیریت بانک های ملت و تجارت تقریبا 84% می باشد که این بانک ها می توانند با تغییر در مدیریت و اصلاح شیوه های مدیریتی تولید خود را افزایش دهند و کارایی خود را به سطح بانک های ملی و صادرات برسانند.
میانگین کارایی مقیاس بانک های تجاری ایران به غیر از بانک ملی که 83% می باشد همگی در سطح نسبتا مطلوبی می باشد و بانک ها می توانند با تغییر در اندازه بانک (حجم فعالیت ) این نوع کارایی را افزایش دهند.
در مواردی که بانک در بازده نسبت به مقیاس نزولی فعالیت می کند بایستی حجم فعالیت ها جهت افزایش کارایی کاهش یابد و در مواردی که بانک در بازده نسبت به مقیاس صعودی فعالیت می کند بایستی حجم فعالیت افزایش یابند.
نتایج بازده به مقیاس در تحلیل پنجره ای نشان می دهد که بانک های بزرگی مانند بانک ملی اغلب تمایل دارند که در بازده به مقیاس ثابت یا بازده به مقیاس نزولی فعالیت کنند و بانک های کوچک مانند بانک سپه اغلب تمایل دارند که در بازده به مقیاس صعودی فعالیت کنند.
در سال 1385 بانک های ملی و رفاه کارگران از لحاظ کارایی فنی و مدیریتی و مقیاس به عنوان واحدهای کارا شناخته شده اند و بانک تجارت نیز از لحاظ کارایی مقیاس به عنوان واحدی کارا فعالیت داشته است. همچنین در همین سال بانک های ملت، صادرات و سپه در شرایط بازده به مقیاس نزولی و بانک های ملی، رفاه و تجارت در شرایط بازده به مقیاس ثابت فعالیت داشته اند. بنابراین مدیریت بانک ها می توانند با توجه به نتایج پژوهش حاضر حجم فعالیت های خود را برای افزایش کارایی تغییر دهند.
با توجه به مقادیر شاخص مالمکوئیست تنها عملکرد بانك رفاه كارگران (0.990) در طی دوره مذکور بدتر شده است و عملکرد سایر بانكها بهبود یافته است. در میان بانكهای تجاری، بانك صادرات بیشترین (1.105) بهبود بهرهوری در طی دوره مورد بررسی داشته است. علت کاهش بهرهوری بانك رفاه كارگران پسرفت (عقب ماندگی) تكنولوژیكی بوده است و همچنین در موارد دیگر تغییری در بهره وری به وجود نیامده است. از سال 1383 به بعد نظام بانکی با کاهش بهرهوری مواجه بوده است. از مهمترین دلایل آن پسرفت (عقب ماندگی) تكنولوژیكی و كارایی مدیریت بوده است.
از سال 1374 تا 1385 افزایش سپرده ها و کلیه وام ها با همدیگر همسو بوده است و افزایش درآمد و دارایی ثابت با همدیگر همسو بوده است و رابطه مثبتی بین این عوامل وجود دارد، به خصوص از سال 81 به بعد جهش قابل ملاحظه ای در این معیارها صورت گرفته است. اما با وجود این افزایش حجم فعالیت ها و دارایی ها در کارایی نظام بانکی بهبودی حاصل نشده است و شاخص مالم کوئیست نشان می دهد که نظام بانکی با کاهش بهرهوری مواجه بوده است.
بنابراین نتیجه می گیریم که هدف گذاری بانک ها در جهت جذب هرچه بیشتر سپرده ها منجر به افزایش کارایی نمی شود و حتی ممکن است باعث کاهش آن شود. هم چنین سیاست گذاری اغلب بانک ها در جهت افزایش دارایی های ثابت درست نمی باشد. محیط اقتصادی و سیاسی ایران، نحوه حکم رانی موجود در نظام بانکی محدودیت های زیادی را بربانک ها تحمیل نموده است.
به طور کلی عوامل محدود کننده نظام بانکی بصورت زیر می باشد که می توان با مرتفع ساختن آن ها گامی بلند به سمت بهبود بهره وری و کارایی سیستم بانکی برداشت.
1 ) عدم تعادل در بخش های اقتصادی: درآمدهای نفتی شوک های مختلفی به بخش های اقتصاد ایران وارد نموده است. بخش صنعت به واسطه این درآمدهای عظیم به سمت جایگزینی واردات سوق داده شده است. به دلیل فراهم نبودن بسترهای لازم برای رشد بخش های صنعتی، اکثر بنگاه های فعال در صنعت در دوران نوزادی ماندند و فرصت بلوغ و بالندگی نیافتند. با حرکت اقتصاد از تولید محوری به توزیع محوری، بخش خدمات گسترش یافت و سهم بسیار بالایی از تولید ملی را به خود اختصاص داد. بنابراین با وارد شدن درآمدهای نفتی، فرصت های اقتصادی بخش های اقتصادی به ویژه بخش خدمات بیشتر تحت تاثیر عوامل برون زا قرار گرفتند. ورود درآمدهای نفتی بسیاری از سازوکارهای توزیع فرصت های اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده است.نظام بانکی ایران در چنین محیط اقتصادی مشغول به فعالیت می باشد.
2) شرایط انحصاری بانک ها و وظایف محوله: به دلیل عدم گسترش بازارهای مالی غیر بانکی، بانک ها بزرگ ترین و مهم ترین بخش بازار پول و سرمایه ایران هستند. نظام بانکی حدود 93% کل نقدینگی جامعه را به صورت سپرده جذب نموده است. این بیانگر این است که نظام بانکی دولتی یک انحصارگر کامل در نظام مالی ایران است.
با دولتی شدن بانک ها حجم وسیعی از عملیات غیربانکی به نظام بانکی تحمیل شده است. با توجه به این که اغلب وجوه مربوط به این عملیات از سپرده های موثر بانک به حساب نمی آیند، توجیه اقتصادی انجام این امور توسط بانک ها محل سوال است.
3 ) فشار دولت بر بانک ها: بعد از ملی شدن بانک ها، تصور " ملی شدن با دولتی شدن تفاوتی ندارد" منجر به تبدیل بانک ها به ابزار سیاست گذاری دولت شد. سیاست گذاری حق دولت است؛ اما حوزه سیاست گذاری و تصدی گری کاملا متفاوت است. به دلیل محدودیت های دولت در تامین مالی از اقتصاد داخلی (عدم کارایی نظام مالیاتی) تصدی دولت بر نظام بانکی روز به روز افزایش یافته است.
5-2 پیشنهادات برای تحقیقات آینده
با توجه به استفاده روزافزون از مدل های DEA در ارزیابی عملکرد موسسات تولیدی و خدماتی پیشنهادات زیر جهت تحقیقات آینده ارایه شود.
استفاده از ابزار استراتژیک برای شناخت ورودی ها و خروجی های مدل های DEA.
شناخت متغیرهای محیطی موثر بر کارایی بانک ها و اندازه گیری دقیق آن ها و بکارگیری آن ها در مدل های DEA و تحلیل حساسیت نتایج حاصل آن با نتایج قبلی.
استفاده از روشهای دیگر ارزیابی عملکرد و مقایسه نتایج حاصل از بکارگیری دو روش.
استفاده از مدل های DEA جهت مقایسه و به محاسبه کارایی DMU های غیر همگون.
استفاده از مدل های DEA جهت محاسبه بهره وری و کارایی بانک های استانی و مقایسه آن ها با همدیگر.
استفاده از مدل های DEA و شاخص مالم کوئیست برای محاسبه بهره وری و کارایی بانک های دولتی و خصوصی و مقایسه آن ها .
برای دریافت اینجا کلیک کنید
تعداد کل پیام ها : 0