کودکان کار و خیابانی و روش های ایجاد ارتباط موثر با آنها

فهرست مطالب :

فصل اول

مقدمه پژوهش
مقدمه
اهمیت و ضرورت تحقیق
بیان مسئله
هدف تحقیق
تعاریف نظری
تعاریف عملیاتی

فص دوم
پیشینه پژوهش
مقدمه
تعاریف کودکان کار و خیابانی
خصوصیات کودکان خیابانی
ساختار اجتماعی کودکان خیابانی
ویژگی های روانی و اجتماعی کودکان خیابانی
علل پیدایش کودکان خیابانی
ارتباط چیست
شناخت فراگرد (فرایند)
مدلهای فراگرد ارتباط
هدف از برقرراری ارتباط چیست
مبانی ارتباط اثر بخش
موانع ارتباطی
مهارت های روابط انسانی
مراحل بهبود ارتباط
نظریه نیاز و ارتباط موثر
محل ارتباط سیستم های ( سازش پذیر ) فرهنگی هستی گرا
مدل ارتباطی گربنر
مدل ارتباطی NLP
برقراری ارتباط روشن
روبرو شدن با مقاومت
راههای برخورد با مقاومت

فصل سوم
روش تحقیق
مقدمه
کراحل تحقیق
جامعه آماری
نمونه و رشو نمونه گیری
ابزار اندازه گیری
روش جمع اوری اطلاعات
روش آماری

فصل چهارم

نتیجه گیری
مقدمه
نتایج حاصل از مصاحبه با کودکان
اولویتهای مددکاران برتر
نتیجه گیری کلی از نتایج بخش اول پرسشنامه در زمینه برقراری ارتباط روشن با کودک
نتیجه گیری

فصل پنجم
بحث
محدودیتهای پژوهش
چکیده
پیشنهادات

هوالمحبوب

گفتم با گذشت زمان،تو نیز می روی . اما تو همچنان ماندی ، با نگاههای تیز و عمیق، با دستهایی که هنوز هم به زندگی جنگ می زنند و با تکه کلامهای تکراری ،
تو ماندی پررنگ ، آنقدر پررنگ که به تنهایی سوژه یک تحقیق شدی؛
« بچه های خیابانی»
کسی نگفت که نام تورا بر روی نسیم دود آلود خیاانها و چهارراههای شهر نوشته اند. کسی ننوشت تو ،هشدار ظهور قشر جدیدی از کودکان خیابانی قرن اکنونی. تویی که نامت در هیچ کجا با مهر و بی مهر ثبت نشده است.
ما این کار کوچک را با تمام مهری کخ در وجودم نهفته است به شما شکوفه های شهرم تقدیم می کنم.
فصل اول
مقدمه پژوهش
مقدمه:
انسان در نتیجه فرآیند اجتماعی شدن ، برخی از مهارتهای ارتباط بین فردی را کسب میکند. اما سطح عملکرد او در این مهارتها را می توان بهبود بخشید.هرفردی،برای آنکه در روابط انسانی خود فهمیده تر؛مودبتر،صمیمی تر،بیریاتر،آزاد اندیش تر،صریح ترو عینی تر رفتار کند ، از ظرفیت بالایی برخوردار است . ارتباط سبب می شود که انسان دربارهء نیازها و شرایط محیط زندگی خودش ، اطلاعات لازم را بدست آورد. کنش های متقابل و هماهنگ با محیط نیز با تبادل اطلاعات ساده می شوند.ارتباط ،از طریق پیامهای خود،مجراهای نفوذ بر محیط را آماده می کند و متقابلاً از طریق پس خورد پیامها، اطلاعات مروط ه عکس العمل های محیط و نیاز های متغیر آن را به سیستم می رساند. اندیشمندانی چون ارسطو، گربنر هدف اصلی ارتباط را تاثیر گذاری بر مخاطبان معرفی می کند.
اصولاًمددکاران  کسانی که با کودکان کار و  خیابانی در ارتباط می باشنداز این موضوع شکایت می کنند که نمی توانندبا این کودکان ارتباط موثری برقرار کنند و اطمینان آنها را جلب کنندو کمک کنند تا از بحران ها جان سالم به در برند.
ما بواسطه این پژوهش و به کمک مجموعه مستحکمی از دانش نظری ، الگوی مناسب و فرصتهای تجربه شخصی ،می توانیم فرایند انسان کاملتر شدن را تا حدزیادی تسریع نماییم.و سعی برآن داریم تا بتوانیم ارتباط موثر و بهتری را با کودکان  کار و خیابان برقرار کنیم تا بدین طریق در راستای اهداف خود کمک شایانی به مدد کاران و این کودکان کرده باشیم.
 در این پژوهش پس از بیان مسئله و اهداف و اهمیت موضوع ارتباط با کودکان خیابانی به پیشینه و تاریخچه پیدایش آنها می پردازیم و همچنین تاملی ر نظریه های ارتباط می کنیم و راهکارهای مفیدی را رای ایجاد ارتباط موثر با این کودکان عنوان می کنیم و سپس در بخش سوم به وسیله پرسشنامه و مصاحبه به جایگاه عملی می رسیم و نتیجه گیری حاصل از این پژوهش را عنوان خواهیم کرد.
موثر با کودکان کار و خیابانی در NGOها طراحی شده و این راه کارها و مولفه ها د سه زمینه (ایجاد) ارتباط روشن ، متقاعد سازی ، شکستن مقاومت)مد نظر می باشد
برای چه تحقیق
هدف نهایی این تحقیق کمک به مسیر آموزش این کودکان است ، پیش زمینه برنامه ریزی اصولی و عملی برای ساماندهی کودکان کار و خیابان درNGOهای مربوطه در تهران همچون خانه حمایت از کودکان کار و خیابانی ناصر خسرو،خانه حمایت از کودکان کار و خیابانی شوش،خانه حمایت از کودکان کار و خیابانی مولوی و ...فراهم می نماید چرا که کودکان کار و خیابانی یکی از معضلات بزرگی است که نهادهای دولتی و خیریه باید ه آن توجه زیادی بکنند.
اهمیت و ضرورت تحقیق
در رابطه با پرورش کودکان کا و خیابانی این پرسش مهم برای ما مطرح می شود که(چگونه می توان با کودکان کار و خیابانی ارتباط موثری بر قرار کرد؟)به نظر من هرچه این مسئله اساسی تر و دقیق تر و روشن تر شناخته شود، توفیق ما در امر شناسایی و کمک بیشتر می شود و در موقعیتی قرار می گیریم که مشکلات کودکان خیابانی را بشناسیم و با درک مناسب به رفتار و برخورد درست با آنها رو به رو می شویم.
دوران کودکی ، دوران شکل پذیری و تکوین شخصیت است .پایه هایی که در این مرحله از زندگی برای او گذارده می شود، می تواند بنایی از انسانیت و اخلاق بسازد که کج میرود یا همچنان راست و استوار کودک را به سر منزل مقصود میرساند.
بیان مسئله
ارتباط بر قرار کردن با کودکان کار و خیابانی می تواند عاملی باشد موثر در جهت رفع مشکلات این کودکان تا بتوانند تعامل با دیگران و اعتمادکردن را بیاموزند. از این جهت به جوابگویی سوال ذیل اقدام می نمایم :
چگونه می توان ا کودکان کار و خیابانی شرکت کننده در NGOناصر خسرو ارتباط موثر در راستای ایجاد یک ارتباط روشن ،متقاعد سازی، شکستن مقاومت برقرار کرد؟ برای جوابگویی به سوال فوق راه مقایسه مددکاران برتر و سایر مددکاران را در پیش گرفتیم و به سه سوال ذیل در رابطه با مهمترین مولفه ها و راه کارهای ایجاد ارتباط موثر با کودکان اهمیت خاصی دادم .
-    چه تفاوتی در زمینه راه کارها و مولفه های مهم و موثر در ایجاد ارتباط روشن با کودک بین مددکاران برتر و سایر مددکاران وجود دارد ؟
-    چه تفاوتی در زمینه راه کارها و مولفه های مهم و موثر در متقاعد کردن کودک بین مدد کاران برتر و سایر مددکاران وجود دارد؟
-    چه تفاوتی در زمینه راه کارها و مولفه های مهم و موثر در شکستن مقاومت کودک بین مدد کاران برتر و سایر مدد کاران وجود دارد؟
لازم به ذکر است که یکی از مهمترین موارد در ایجاد ارتباط موثر راپورت مناسب می باشد که متاسفانه به خاطر بروز مسائلی در اجرای پژوهش ، ملزم به حذف این مفهوم در بخش عملیاتی شدیم.
هدف تحقیق
این تحقیق با هدف تشخیص مولفه و راه کارهای مهم مورد استفاده بوسیله مددکاران برتر در ایجاد یک ارتباط می رساند.سالهای اولیه زندگی مهم ترین مرحله برای پرورش استعداد،شرافت یا بذهکاری است . تمام صفات و عاداتی که در این مرحله اخذ می شود همان های هستند که در بزرگسالی مورد استفاده قرار می گیرند و سلامت یا اغراف دوران طفولیت مقدمه ای برای دوران بزرگسالی کودک است . و همچنین در بعد اجتماعی با گسترش زندگی شهری و افزوده شدن تعداد ابر شهرها و معضلات حاشیه ای خاص آن این موضوع بیشتر ها حایض اهمیت می شوند.
تعاریف نظری
کودکان کارو خیابانی: کودکانی که اکثر اوقات در NGO های خانه کودک ناصر خسرو ،خانه کودک شوش، خانه کودک مولوی و ... رفت و آمد می کنند و اغلب از قشر کم در آمد جامعه می باشند .
و ممکن است از بسیاری حقوق خود ، بقا، رشد، امنیت، تحصیل، مراقبت  های بهداشتی ، حفاظت در برابر سو استفاده های جسمی و روحی و محیط خانوادگی سالم محروم باشند و برای امرار معاش خود خانواده هایشان بر خلاف قانون کار ، مجبور به کار کردن در خیابا ن  و یا در محیط نا مناسب می باشند و از قشر کودکان عادی یا همسالان خود دور می مانند و احتمالا دچار بسیاری از مشکلات عاطفی و شناختی می شوند که محتاج توجه و رسیدگی فوری می باشند.
لازم به ذکر است که تعریف فوق در برخی از موارد می تواند شامل حال کودکان کار و خیابانی خانه کودک ناصر خسرو نشود.
ارتباط موثر:ارتباط در این تحقیق عبارتست از افکار، گفتار وکردار هایی که ما را با دیگران ، جهان هستی و ابعاد معنوی آن مرتبط می سازد و یک روش علمی و کاربردی است؛ و در دید گاه NLP به راه کار های کاربردی چون بر قراری راپورت ، ارتباط روشن ، متقاعد سازی ، شکستن مقاومت، توجه خاصی کرده ام .
مددکاران برتر: مددکارانی هستند بوسیله درصد قابل توجهی از کودکان در زمینه برقراری ارتباط موثر و خو معرفی شده اند و مورد تایید مدیر خانه کودک ناصرر خسرو وده اند . که آنها را ه روشی خاص مورد مطالعه قرار داده ام.
تعاریف عملیاتی
کودکان کار و خیابانی خانه کودک ناصر خسرو: کودکانی هستند که اوقات فراغت خود در خانه کودک به سر می برند و در کلاسهای هنری چون نقاشی ، معرق، کتاب خوانی ، فرش بافی ، خیا طی و ... و در کلاسهای تقویتی چون زبان، ریاضی ، فیزیک و ... و در کلاسهای ورزشی چون یوگا ، فوتبال ، والیبال ، تکواندو و... شرکت میکنند و اغلب دچار مشکلات اخلاقی ، خانوادگی ، اقتصادی ، عاطفی و فرهنگی  می باشند.
ارتباط موثر: زمانی که مدد کار تواند از طریق بهترین  و مهمترین راهکار ها و مولفه ها با کودک ارتباطی روشن برقرار کند و کودک را در راستای اهداف مورد نظر متقاعد سازد و بتواند برخرد مناسبی با مقاومت کودک ارائه دهد ، ارتباطی موثر گویند.
مددکاران برتر: مددکارانی که از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته ، از جانب کودکان برگزیده  شدند و بعلت فراوانی آرا با اختلاف زیادی از سایر مدد کاران جدا گشته و راهکارها و مولفه های آنها با سایر مددکاران مقایسه شده است .
فص دوم
پیشینه پژوهش
مقدمه:
در این فصل به طور مختصر به مباحثی چون تعاریف کودکان کار و خیابانی ، خصوصیات ، ساختار اجتماعی ، ویژگی های روانی ، اجتماعی وعلل پیدایش کودکان کار و خیابانی اشاره می کنم و بعد به تعاریف ارتباط ، شناخت فرا گرد و مدلهای ارتاطی و هدف ارتباط می پردازم و اصول و مواردی را در زمینه ارتباط اثر بخش، موانع ارتباطی ، مهارتهای روابط انسانی ، مراحل بهبود ارتباط را عنوان می کنم . ودر نهایت با الهام از مدل ارتباطی سیستمهای  فرهنگی  هستی گرا و مدل ارتباطی گربنر کمک گرفته و مبانی خاص نظری در تدوین پرسشنامه جهت مددکاران را بر اساس مدل ارتباطی NLP سازمان می دهم . بر اساس این نظریه به چهار زمینه برقراری را پورت ، ایجاد ارتباط روشن ، متقاعد سازی ، روبرو شدن با مقاومت می پردازم.
تعاریف کودکان کار و خیابانی
به اعتقاد بعضی از محققان هنگا می که از کودکان خیابانی در معنای دقیق یا صریح کلمه سخن می گوییم منظور کودکان خیابانی هستند و تصور قالب نیز از کودکان خیابانی همین است. واژه فرانسوی که هم در تفسی موسع و هم در تفسیر مضیق بکار می رود عبارتست از (Lesen fantesde lane) که نسبت به واژه انگلیسی(Street children) در ر گیرنده (Children onthe street ) و همچنین تعریف مضیق ( Children of the street ) دارای نقص و اشکال است . همچنین به کودک خیابانی « کودک بی خانمان» (Homeless children)  نیز می توان گفت . د آفریقای جنوبی به آنها (Malapipe) یعنی کسانی که در فاضلابها می خوابند ، در تانزانیا (Chan gudou) بمعنای ماهیهایی که به دلیل کوچکی زیاد بی مصرف هستند و صیادان آنها را دوباره به دریا می اندازند و همچنین دزدان (thievds) ، طاعون (pests) و اوباش ( Hood lums) در ویتنام به آنها ( uidoi) یعنی کودکان خاکی ( Dast children) و در برزیل به آنها (Marginis) گفته می شود.بعضی ها معتقدند که واژه کودکان خیابانی در دهه ???? میلادی برای توضیح و تشریح کو دکانی بکار می رفت که اکثر اوقات خود را در خیابانها با مشاغل گوناگون سپری می کنند با بررسی و مطالعه متون به نظر می رسد تعریف جامع و مانع مورد قبول همگان برای واژه مذکور وجود ندارد و این امر ناشی از دیدگاههای متفاوت درباره پدیده کودکان خیابانی است بعنوان نمونه به بعضی از این تعاریف اشاره می کنیم .
در تحقیق منتشره از سوی صندوق کودکان سازمان ملل متحده« یونیسف» د تهران کودکان خیابانی چنین تعریف شده اند : کودکانی که عمده وقت خود را بدون سرپرستی بزرگسالان در خیابانها می گذرانند.
در تعریفی دیگر که از یونیسف در سال ????ارائه شده آمده است:
کودکان خیابانی به کودکانی اطلاق می گردد که در شهر های بزرگ برای ادامه بقاء خود مجبور به کار یا زندگی در خیابانها هستند. این تعریف سه ایراد دارد .اول: عبارت«شهرهای بزرگ» مبهم و از آن تعریفی ارائه نشده است و معلوم نیست که منظور از بزرگی یک شهر ابعاد جغرافیایی یا تعداد سکنه آن است. دوم: ممکن است کودک یا زندگی در خیابان را به اختیار پذیرفته باشد . سوم: اگر منظور از زندگی در خیابانها سپری نمودن شب  و روز در خیابان باشد این تعریف ، کودکانی را که در خیابان کار یا زندگی نمی کنند اما با این حال مدت قابل ملاحظه ای از روز یا شب را در آن می گذرانند را در بر نمی گیرد..
« خوزه آرتور دیوس» در مقاله ای تحت عنوان « وضعیت کودکان خیابانی در آمریکای لاتین کودکان خیابانی را صغاری می داند که دوره های زمانی قابل ملاحظه و اغلب منظمی از عمر خود را تنها یا به صورت گروهی در خیابانها می گذرانند . این تعریف اگرچه ایرادات تعاریف قبلی را ندارد با این حال دوره های زمانی قابل ملاحظه و اغلب منظم امری است که به نظر می رسد به عرف  و شرایط اجتماعی بستگی دارد . بعنوان مثال کودکی که تنها یک هفته را در خیابان سپری کند کودک خیابانی محسوب نمی گردد . حال اینکه به اعتقاد ما اطلاق واژه کودک خیابانی بر او مانعی ندارد زیرا مدت خیابانی بودن تاثیری در ماهیت امر ندارد.
این کودکان را به چند گروه تقسیم می کنند  :
        ?- کودکانی که در خیابان زندگی می کنند اولین نگرانی انها زنده ماندن و داشتن سر پناه است.
?- کودکانی که از خانواده جدا شده اند و موقتا در مأمنی مانند خانه های متروک و پناهگاهها زندگی می کنند.
3- کودکانی که تماس با خانواده خود را حفظ می کنند ولی بعلت فقر ، پرجمعیت بودن خانواده یا سوء استفاده جسمی و جنسی از آنان در خانواده بعضی از شبها یا اکثر ساعات روز را در خیابانها به سر می رند .
4- کودکانی که در مراکز ویژه نگهداری می شوند .
 ملاحظه میگردد ارائه تعریفی جامع و مانع در این باره امری دشوار است . با این همه اگر بخواهیم تعریف نسبتاً جامع و مانع انجام دهیم باید بگوییم اگرچه وضعیت کنونی این کودکان بغرنج و تاسف آور است، اما گامهای فراوانی در این حیطه برداشته شده است     که این گامها گاهی تو سط دولتمردان نوع دوست، گاهی توسط سازمان های جهانی و زمانی به واسطه افراد خیر برداشته  شده است . در کشور ما ایران با توجه به گامهای مثبتی که در این راستا بر داشته شده است . اما باید اذعان داشت که این گامها هرچند مفید بوده اند اما با توجه با رشد فزاینده جمعیت این گروه، اقدامات مذکور کافی نبوده است . قبل از هر اقدامی باید در جهت شناخت کودکان با توجه به فرهنگ کشور اقدام کرد.
باید علل به وجود آمدن سیر تحولی و جمعیت شناسی این کودکان مورد بررسی قرار گیرد تا بر اساس این شناختها اقداماتی جهت نگهداری و باز پروری و باز گرداندن آنها به محیط خانواده صورت گیرد بدون شناخت سبب شناسی و نشانه شناسی و سیر تحولی پدیده در کشور با توجه به فرهنگ منطقه ای برنامه ریزی در این وادی کاری عبث خواهد بود فقط باعث اتلاف هزینه و نیروی متخصص و عدم ثمر بخشی کار انجام شده خواهد شد و این تحقیق گامی هر چند کوچک در این حیطه است و برای رسیدن به اهداف نهایی نیاز به تحقیقات گسترده ای می باشد. زیرا که موضوع، خود نیز از گستردگی قابل توجهی برخوردار است . و تلاش محققان در حیطه های گوناگون جامعه شناسی، فرهنگی ، اقتصادی و روانشناسی و علوم تربیتی می طلبد .
پدیده کودکان خیابانی محصول افزایش مهاجرت ، گسترش حاشیه نشینی و صنفی شدن جوامع در شهر های بزرگ است و تهران نیز از این قاعده مستثنی نیست . کودکان خیابانی به شدت در معرض آسیبهای اخلاقی و جسمانی هستند و در بسیار از موارد توسط گروه های سازمان یا فته جذب کارهای خلافکارانه می شوند.
همچنین  کودکان خیابانی حاصل فقر اجتماعی هستند برخی خانواده ها بعلت نداشتن هزینه مخارج فرزندانشان آنها را وادار به کار می کنند. فقر در ایران طور مستقیم  بر کودکان تاثیر میگذارد . کودکان خاموش ترین و بی دفاع ترین بخش جامعه علاوه بر خشونت رفتارهای  سنتی و عقب افتاده پدر سالاری ، در جدالی نا برابر و از پیش تعیین شده با فقر وتنگ دستی قراردارند . باز تاب تکانه اجتماعی ناش از بی عدالتی ، عدم تامین اجتماعی ، گسترده تر شدن فاصله طبقه اجتماعی و ...هر روز کودکان بیشتری را به کودکان خیابانی اضافه میکنند . کودکان بعنوان یکی ازابزار ایجاد درآمد در نتیجه فقر خانواده مورد استفاده قرار می گیرند. امروزه بعلت آسیبهای اجتماعی از جمله اعتیاد ، طلاق ، بی سرپرستی و بد سرپرستی ، کودکان از خانه های خودفرار کرده و به شهر های بزرگ می روند . این کودکان معمولا ه کارهای پست مثل دست فروشی ، واکسی ، گل فروش و غیره مشغول می شوند . در بعضی مواقع این کودکان مورد سوء استفاده های جنسی و توسط افراد سود جو واسطه فروش مواد مخدر می گردند .
طبق بر آورد یونیسف در ایران ???کودکان دارای پدر یامادر هستند و در خانواده های پر جمعیت زندگی می کند و در تهرا ن???این افراد مهاجر هستند و???آنها  مذکر هستند .
به طور خلاصه کودکان خیابانی کودکانی هستند که برای ادامه زندگی وبقای خود مجبور به کار کردن هر چند سخت طاقت فرسا هستند و اینها از داشتن حق طبیعی و حقوق اساسی و انسانی محرومند.
براستی در کشوری وجود چنین کودکانی قابل فهم است  .

خصوصیات کودکان خیابانی 
? - بیگانه شدن و ترد شدن آنها از نظام و ساختار های معمول اجتماعی
?- اقدام به رفتارهای شدید ضد اجتماعی و صدمه به خود
?- این کودکان بعلت مشکلات تغذیه ای معمولا کوچکتر از سن خود به نظر می رسند و از لحاظ جسمانی وضع خوبی ندارند.
?- دختران معمولا مورد سوء استفاده جنس قرار می گیرند و اغلب به خود فروشی روی می آورند .
?-  ترس از باز داشت ، زندان ، خشونت و تهدید پلیس معضلی است که همیشه با کودکان خیابانی همراه است .
?- اینان قربانیان شوم شرایط اجتماعی هستند و بیشتر از طبقات پایین جامعه می اشند .
?- معمولا تک سرپرست بوده و معمولا مادر سرپرستی ایشن را بعهده داشته و نتوانسته به خوبی کودک خودرا اداره کند .
?- تمایل و اعتمادی به بزرگسالان و انجمنها ی حمایتی ندارند زیرا اغلب از سوی بزرگسالان ترد شده مجبور به انجام کارهای سخت شده اند .
?- بیشتر آنها آرزو دارند به خانه هایشان باز گردند مشروط بر اینکه فاکتور هایی که باعث فرار آنها از منزل شده حذف شود.
??- بچه های خیابانی معمولا به صورت گروههایی هستند که دور هم جمع می شوند و بین خود رابطه برقرار می کنند تا کمبود های عاطفی  ، اقتصادی و حمایتی خود را از گروه دریافت نمایند . این گروهها با هم وحدت و صمیمیت دارند و از یکدیگر حمایت می کنند و اغلب به هم وفادار هستند.
??- استفاده از مواد مخدر برای فرار موقت از واقعیت هاست که نه فقط تریاک ، بلکه استنشاق چسب های صنعتی و بنزین و مواد شیمیایی را نیز شامل می شود .
??- از نظر بافت خانوادگی تعداد افراد خانوار زیاد می باشد .