مقاله معرفی موضوع مجتمع مسكونی

توضیحات

 مقاله معرفی موضوع مجتمع مسكونی دارای 313 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله معرفی موضوع مجتمع مسكونی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله معرفی موضوع مجتمع مسكونی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله معرفی موضوع مجتمع مسكونی :

معرفی موضوع مجتمع مسكونی
یك نمونه مشهور مسكن كه در ایران و در قرن 14 شمسی و با منسوخ شدن خانه های سنتی حیاط داخلی رواج یافته است، خانه های ردیفی (Row House) می باشد. اساساً این نوع مسكن بر مبنای تفكیك قطعات و مالكیت فردی قطعه زمین مسكونی استوار است، و در صورتی كه فقط شامل یك واحد مسكونی باشد، مسكن اختصاصی (Detached) یا مستقل نام می گیرد. در این نوع مسكن هم اكنون در زبان عامیانه ویلایی و امثالهم خوانده می شود، فقط مربوط به یك خانواده می شود و امكان استفاده بیشتر از یك خانواده در آن وجود ندارد.

در ایران به علت تغییر الگوی مصرف در زمینه مسكن و كارآیی نامناسب مسكن اختصاصی با توجه به هزینه نگهداری زیاد آن، با تغییر قوانین شهرسازی و افزایش تراكم نوع دیگری از مسكن و خانه های ردیفی به وجود می آید، كه دارای مسائل و معضلات بسیار عدیده معماری و شهرسازی می باشد. در همان قطعات تك واحدی، با افزایش اشكوب و تراكم، اقدام با ساخت واحدهایی می شود كه در یك حیاط بسیار كوچك (معمولاً محل عبور و پاركینگ خودروهای شخصی) مشترك هستند و چند خانواده به جای یك خانواده قبلی، در آن ساكن می شوند. این نوع مسكن هر چند كه دارای دیوارهای جداكننده از سایر قطعات مسكونی می باشد. مسكن اختصاصی و مستقل نمی باشد و در رده نیمه اختصاصی با Seni detached قرار دارد. متأسفانه در ایران به علت رعایت نشدن استانداردهای انسانی مسكن و شهرسازی ورواج پیش بینی نشده مسكن نیمه اختصاصی، مسائل عدیده اجتماعی و اقتصادی بروز كرده است، كه نمونه آن نداشتن پاركینگ به میزان كافی، عدم رعایت تهویه و نورگیری مناسب غالب ساختمان ها و مسائل تأسیسات زیربنایی شهری همانند فاضلاب، آب های سطحی و ; می باشد.

متأسفانه در همه طرح های آماده سازی و شهرسازی غالباً این نوع مسكن مورد نظر و برنامه ریزی بوده است.
در طرح های آماده سازی ایران فقط با توجه به خانه های ردیفی (Row Housing) و مسكن اختصاصی و نیمه اختصاصی شده است.
یك نوع دیگر مسكن كه در ایران مورد عنایت نبوده خانه های رویهم با تراسی (Teraced House) می باشد. این نوع اخیر در زمینه های با شیب و عوارض زیاد كاربرد فراوان دارد كه معمولاً یك قطعه زمین مسكونی، اختصاص به دو یا سه واحد مسكونی دارد كه در ورودی از هم مجزا هستند و با استفاده از شیب زمین از دو طرف شمالی و جنوبی برای هر واحد مسكونی طبقه پایین، حیاط واحد فوقانی می باشد.

در نهایت مسكن نوع آخر به عنوان اجتماعی یا (Clustered House) نوع خاصی از واحدهای مسكونی است كه در آن واحدهای آپارتمانی دارای حیاط مشترك هستند و حتی می توانند در هر طبقه به صورت تك واحدی ساخته شوند، (یعنی از مزایای استقلال خانه های نیمه اختصاصی و اختصاصی هم بهره مند باشد) و در عین حال دارای فضای باز و سبز و پاركینگ میزان كافی باشند، این نوع مسكن در صورتی كه در رعایت حریم و عرصه ها (Privacy) مرتكب اشتباهات شهرسازی و معماری مدرن، همانند طرح فضاهای غیر قابل كنترل و عمومی بدون برنامه ریزی، راهروهای طولانی و ; بشوند، می تواند معضلات مهم اجتماعی را تشدید نماید. (افزایش جرم، جنایت و محل اجتماع تبهكاران) برخلاف مسكن اختصاصی و نیمه اختصاصی این نوع مسكن می تواند تراكم های بالا را بپذیرد و انواع مختلف واحدهای مسكونی از لحاظ متراژ، طبقات و امكانات را ارائه دهد و ارزان قیمت و یا حتی لوكس طرح گردد.

مهمترین خصوصیت این نوع مسكن، تجمع قطعات باز و سبز و استفاده از حداكثر تراكم می باشد، در نتیجه شبكه های دسترسی درجه سه و چهار بسیار كوتاه و كمتر می شوند، همچنین ایمنی بیشتر و رفت آمد كمتری را دارا می باشند.

مهمترین خصوصیت این نوع مسكن این است كه امكان طرح قطعات كوچك كمتر از یك هكتار را ندارد و در ایران به جهت مسئله مالكیت زمین و قطعات بسیار خرد كوچك، در بافتهای موجود، طرح این نوع مسكن بسیار مشكل می باشد و یا آنكه مرتباً از طرف مقامات ذیربط مسئله تجمع قطعات مطرح می گردد ولی عملاً همین قطعات فعلی هم به واحدهای مسكونی بیشتری اختصاص می یابند و اگر به عوارض اجتماعی و اقتصادی این نوع مسكن(بدون برنامه ریزی درست) توجه نشود، در بلند مدت رواج آپارتمان های نیمه اختصاصی می تواند موجب زیان های بسیار زیادی بشود، ضمن اینكه در این نوع مسكن اصولاً خودگردانی بیشتر و در نتیجه، كاهش بار خدمات شهرداری ها و نهادهای شهری ذیربط به مانند جمع آوری زباله، تأمین آب شرب، نگهداری فضای سبز، دفع آب های سطحی، دفع فاضلاب، روشنایی محوطه و خیابان های درجه 3 و 4 و ; مطرح می شود، اما ساكنان این واحدهای مسكونی با تشكیل هیئت مدیره و تشكیلات خاص فقط موظف به پرداخت هزینه ماهیانه خدمات عمومی فضای مشاع (شارژ) می باشند.

بررسی شاخص های اصلی مسكن اجتماعی
از آنجایی كه تاكنون اكثریت قاطع طرح های مسكونی در ایران بر اساس تفكیك و واگذاری قطعات زمین ومسكن اختصاصی و نیمه اختصاصی (semi Detached, Detached) بوده است، هنوز مبانی اصلی مسكن اجتماعی شناخته شده نیست. یكی از مهمترین خصیصه های این نوع مسكن، طراحی همزمان شبكه های دسترسی درجه سه و چهار با طرح معماری می باشد. در واقع قطعات زمین شبكه های دسترسی را در دل خود جای می دهند و این شبكه ها به صورت نیمه اختصاصی عمل كرده و ترافیك عبوری حق گذر از این مسیرها را ندارند. ضمن اینكه به علت تجمع قطعات و وجود خیابان های كمربندی دور قطعات مسكونی، به میزان زیادی از سطح معابر درجه 3 و 4 كاسته می شود، و فضای باز و سبز كه به صورت مشاع در اختیار ساكنین است افزایش می یابد.
در این بخش همه شاخص های اصلی طراحی مسكن اجتماعی به ترتیب به صورت خلاصه شرح می شوند و در نمونه های انتخاب شده ایرانی و خارجی مورد بررسی قرار می گیرند.

الف: تیپولوژی سایت (گوناگونی استقرار بلوك های مسكونی) در مسكن اجتماعی (Clustered Housing)
در بررسی انواع بلوك های مسكونی مشخص می شود كه علی رغم تنوع بسیار زیاد در طرح این نوع آپارتمان ها، همه الگوها به شكل خاصی با توجه به تراكم و تنوع زمین و سایت قابل دسته بندی و طبقه بندی هستند.
در بخش ذیل این دسته بندی به صورت خلاصه شرح و ارائه می گردد.

1- بلوك های مسكونی زنجیره ای خطی (Linkage Blocks)
در این گونه، كه متداول ترین طرح در استقرار سایت است مجموعه های مسكونی به صورت زنجیره ای مركب از آپارتمان های مرتبط با یكدیگر هستند. در این نوع طرح چون بلوك های مسكونی به هم متصل می شوند، فضاهای باز متمركز شده و دارای سطح قابل قبولی هستند. تقریباً همه نوع تراكم طبقات تا بیست اشكوب در اینگونه قابل طرح می باشد. طول بلوك زنجیره ای یكی از شاخص های اصلی این نوع مسكن است، كه گاهی به 500 متر می رسد (از نمونه های این نوع مسكن آپارتمان های شهر زیبا و آپادانا در تهران می باشد).

2- بلوك های مسكونی منفرد (Single Blocks)
این نوع بلوك ها در مسكن اجتماعی با طبقات كم (كمتر از بیست اشكوب) كاربرد ندارد و عموماً در ساختمان های بلندمرتبه (20 طبقه به بالا) و برای مسكن لوكس و در زمین های با مساحت كم طرح می گردد. بهتر است در مسكن با طبقات كمتر از 20 طبقه از این سیستم استفاده نشود، زیرا به علت خرد شدن فضاها، ناشی از ازدیاد تعداد بلوك ها، فضای باز، امكان تجمیع و استفاده بهینه ندارد.
به علت هزینه سازه های فوق العاده پیچیده و تأسیسات سرمایش و گرمایش گران قیمت، معمولاً آپارتمان های بلوك های منفرد، گران تر از انواع دیگر واحدهای مسكونی هستند.
(مجموعه های آ.اس.پ، ونك پارك و اسكان به عنوان نمونه های این نوع مسكن در تهران قابل ملاحظه می باشند).

3- بلوك های چند باله (Triple & Multy Wings Blocks)
طرح بلوك های چند باله، به علت تمركز فضاهای ارتباطی عمودی در مركز باله ها كاربرد فراوان دارد، ضمن اینكه در این طرح به علت احداث بلوك های حجیم، فضاهای باز خرد و تقسیم نشده و در نیتجه تركیب فضاهای مثبت و منفی قابل قبول می باشد، اما به جهت احداث باله هایی كه در جهات مختلف می باشند، جهت گیری بعضی از آپارتمان ها نسبت به جهت بهینه نور و آفتابگیری (جبهه های شمالی و جنوبی) منحرف شده و در نیتجه پرت حرارتی ساختمان افزایش می یابد:
(نمونه مشهور این نوع مسكن در تهران، مجموعه شهرك اكباتان با 14800 واحد مسكونی است).

4- بلوك های مسكونی با حیاط داخلی پیاده (Blocks With Inside Courtyard)
این نوع بلوك ها، فضاهای پیاده و باز بسیار خوبی به وجود می آورند، كه در آنها جداسازی مسیر پیاده و موارد به راحتی اعمال می شود. اما به علت سایه انداختن بلوك ها بر روی هم باید در افزایش طبقات و تناسبات فضای باز دقت كافی اعمال گردد.
در صورتی كه طبقات زیاد و فضای باز مركزی كم باشد، فضای نمور و بدون آفتاب خواهیم داشت و در طبقات پایین واحدهای مسكونی، امكان آفتاب مناسب در طول زمستان وجود ندارد.
معمولاً در این نوع مسكن، تراكم های كم بین 2 تا 6 طبقه ساخته می شود.

5- بلوك های مسكونی تركیبی (Compositive Blocks)
بلوك های تركیبی به علت تنوعی كه در حجم و نمای مجموعه به وجود می آورد، برای طراحان مسكن اجتماعی بسیار جذاب است. به همین علت در مجموعه های زیادی از این نوع طرح استفاده می شود.
غالباً از تركیب بلوك های زنجیره ای خطی و بلوك های منفرد در این نوع مسكن استفاده می شود. (نمونه مشهور این طرح در تهران، مجموعه آتی ساز می باشد).

6- بلوك های مسكونی متفرقه (Miscellaneaus)
طرح این بلوك ها از كاراكترهای شرح شده قبلی استفاده نمی كنند، بنابراین باید متناسب با طرح مورد بررسی قرار گیرد. البته معمولاً این نوع طرح ها دارای شبكه و نظم مشخصی نیستند و به ندرت به كار گرفته می شوند.
نمونه قابل ذكر در الگوهای متفرقه، طرح خانه های سازمانی كوی كاركنان دانشگاه تهران در جاده مخصوص كرج می باشد.

بررسی ضوابط و استانداردهای مسكن اجتماعی
الف) مساحت زمین
از شاخص های مهم معرفی شده در نمونه های مسكن اجتماعی مساحت زمین طرح است. به علت خصوصیت مسكن اجتماعی اجرای این طرح ها در زمین های كوچك تر از یك هكتار غیرممكن یا بسیار مشكل می باشد. میزان معقول در طرح ها جهت كنترل و ارائه خدمات شهری در حد یك واحد همسایگی (حداكثر 400 خانوار) می باشد.

ب) جمعیت مورد نظر طرح
از اساسی ترین مبانی اصلی مسكن، جمعیت و تركیب آنها می باشد. جمعیت و تعداد خانوار، شاخص های مهمی هستند كه بر مبنای آن طرح مسكن و تراكم ها و مساحت آپارتمان ها مشخص می شود.
بدیهی است كه تمامی مسائل اجتماعی ناشی از جمعیت و تركیب آن می باشد. مثلاً بعد متوسط خانوار در اروپا معمولاً در حد 2 تا 2/2 نفر می باشد در حالی كه در ایران این میزان به 26/4 می رسد. بعد خانوار در تعاونی مسكن امید دژبان مركز كه خواستار طرح آماده سازی زمین در منطقه 22 هستند تا حد 89/4 بالا می رود. بدیهی است كه به این ترتیب مساحت آپارتمان ها، در آماده سازی ناشی از حجم بیشتر بعد خانوار، بزرگتر می شود.

ج: تراكم جمعیتی
تراكم جمعیتی یكی از مهم ترین شاخص هایی است كه فشردگی و انبوهی مسكن را بیان می كند. مثلاً مقایسه تراكم انسانی 150 نفر در هكتار با 600 نفر در هكتار نشان دهنده ساختمان های با مساحت 4 برابر می باشد.
یكی از مشخصات مهم مسكن اجتماعی امكان افزایش تراكم در آن می باشد. مثلاً حداكثر تراكم جمعیتی در مسكن نیمه اختصاصی به 250 تا 300 نفر می رسد، در حالی كه در مسكن اجتماعی امكان افزایش تراكم تا 1000 نفر در هكتار با پیش بینی های خاص و افزایش طبقات وجود دارد.

د: تعداد واحد مسكونی در هكتار زمین مسكونی
این شاخص یكی از مهمترین نشانه های تراكم می باشد. كه در رابطه با متوسط مساحت واحدهای مسكونی، تراكم و فشردگی مسكن را توضیح می دهد. مثلاً 100 واحد مسكونی در هكتار، شاخصی است كه حداكثر تعداد آپارتمان ها در یك نوع تراكم خاص را بیان می كند، اگرچه متوسط مساحت واحدهای مسكونی قابل افزایش و تغییر می باشد، اما تعداد واحد مسكونی در هكتار قابل افزایش نخواهد بود، زیرا كلیه خدمات شهری بر مبنای این آمار محاسبه و تأمین می شود و در نتیجه مثلاً شبكه فاضلاب یا آب شهری در هر هكتار كشش جذب بیشتر از 100 خانواده را نخواهد داشت.

هـ: تناسب واحدهای یك، دو و سه خوابه و آپارتمان های مشترك در دسترسی (چند واحدی)
تركیب و تناسب آپارتمان های یك، دو و سه خوابه به جهت پاسخگویی به جمعیت و بعد خانوار بسیار مهم است، چنانچه متوسط بعد خانوار پنج یا نزدیك به آن باشد تعداد آپارتمان های سه خوابه نسبت به دو خوابه افزایش می یابد و اگر بعد متوسط خانوار نزدیك و یاكمتر از چهار باشد، تعداد آپاراتمان های دو خوابه افزایش می یابد. البته این شاخص بستگی تام به مسائل اقتصادی و بعد خانوار (نسبت خانوارهای 1، 2، 3 و 4 و ; نفره) دارد.
تعداد آپارتمان هایی كه در یك طبقه واز یك پلكان یا آسانسور مشترك استفاده می كنند، در طرح و هزینه ساختمان بسیار مهم می باشد. اگر چنانچه تعداد واحدهای مسكونی مشترك در ارتباط و دسترسی كم باشد، هزینه ساختمان و مساحت فضاهای مشاع بالا می رود و اگر این تعداد افزایش یابد به علت ازدحام و رفت و آمد زیاد در راهروهای عمومی كنترل فضاهای نیمه عمومی مشكل شده و عواقب اجتماعی زیانباری مانند افزایش بزهكاری و عدم امنیت در مجموعه های مسكونی بروز می كند.

و: تعداد طبقات
تعداد طبقات عامل مهم افزایش تراكم در مجموعه های مسكونی می باشد. معمولاً در مورد مسكن، وزاتخانه مسئول باید با توجه به تراكم، طبقات مجاز را هم مشخص نماید.
مثلاً در انگلستان تراكم كم، نشان دهنده ساختمان های مسكونی با سه طبقه ارتفاع می باشد، همین طور تراكم متوسط مسكن 2 تا 6 طبقه را دربرمی گیرد و تراكم زیاد بین 6 تا 12 طبقه می باشد.
عامل مهم كه تدوین و اجرای این ضوابط را به صورت قانونی و الزامی درمی آورد، مسئله همجواری و منطقه بندی تراكم های مختلف است. با توجه به فرهنگ اسلامی در ایران، بدیهی است كه مسائلی مانند اشراف و یا رعایت فاصـله مـجاز بین بلـوك های سـاختمان ها با طبقات مختلف در همین ارتباط مطرح می شود.

ر: تراكم ساختمانی
شاخص تراكم ساختمانی نشان دهنده نسبت مساحت ناخالص مجموع واحدهای مسكونی به مساحت كل ناخالص زمین (قطعه مسكونی) می باشد. مثلاً عدد 120 درصد نشان می دهد كه اگر زمین یك هكتار (10000 متر مربع) مساحت داشته باشد، در این قطعه حداكثر امكان ساخت 12000 متر مربع ساختمان وجود دارد. معمولاً در این شاخص زیرزمین و پیلوتی كه در آنها واحد مسكونی بنا نشده باشد جزء تراكم محسوب نمی شود.
البته باید توجه داشت كه این میزان بنا در رابطه با تعداد طبقات مجاز می باشد.

ز: ضریب اشغال طبقه همكف
ضریب اشغال نشان دهنده نسبت مساحت طبقه همكف ساختمان های مسكونی نسبت به كل مساحت ناخالص زمین مسكونی می باشد.
در این نسـبت معمولاً مقررات و ضوابط، امكان فضای باز بیشتر و متناسب با استانداردها را اعمال می نمایند، مثلاً ضریب اشغال 25 درصد نشان می دهد كه در یك هكتار زمین مسكونی فقط 2500 متر مربع آن قابل ساخت و ساز می باشد و حتماً باید 7500 متر مربع از زمین به صورت باز باشد.
از مشخصات مسكن اجتماعی، ضریب اشغال كمتر از 25 درصد است كه معمولاً (به استثنای موارد نادر) امكان افزایش این شاخص بیش از 20 درصد وجود ندارد، زیرا برخلاف مسكن اختصاصی و نیمه اختصاصی عواملی مانند شبكه های دسترسی (درجه سه و چهار)، فضای سبز، عبور و مرور پیاده و نورگیری ساختمان ها مانع افزایش بیشتر از این میزان می شود.
ضریب اشغال در رابطه مستقیم با كیفیت محیط مسكونی و زندگی قرار دارد، زیرا نسبت بین فضای باز و مساحت زمین تحت اشغال بنا را نشان می دهد.
یكی از ضوابط بسیار مهم در طرح های شهرسازی همین ضریب اشغال می باشد، زیرا تخلف از میزان مجاز، در واقع تجاوز به حریم اجتماعی تلقی می شود.
(از تقسیم عدد تراكم ساختمانی به ضریب اشغال، تعداد طبقات مجاز مشخص می شود).

ضریب پاركینگ
شاخص ضریب پاركینگ نشان دهنده نسبت پاركینگ به تعداد واحدهای مسكونی می باشد. مثلاً ضریب پاركینگ 8/0 نشان می دهد كه به ازای هر 10 واحد مسكونی 8 واحد پاركینگ وجود دارد. چنانچه ضریب پاركینگ بیشتر از تعداد واحدهای مسكونی است.
معمولاً در ضوابط، پیش بینی پاركینگ باید به اندازه تعداد واحدهای مسكونی باشد، یعنی برای هر واحد مسكونی یك پاركینگ پیش بینی شود (ضریب پاركینگ یك). یكی از مهمترین معضلات مسكن نیمه اختصاصی رایج تأمین پاركینگ به اندازه كافی است، معمولاً علی رغم همه ضوابط جدی، به علت عدم امكان تأمین پاركینگ، (به دلیل كمی مساحت زمین) از خیابان های درجه 3 و 4 جهت پاركینگ استفاده می شود و بنابراین مشكلات ترافیكی بروز می كند. اما در مسكن اجتماعی چون حداقل 75 درصد از زمین به صورت فضای باز می باشد، امكان تأمین پاركینگ اختصاصی به اندازه كافی است. البته ضوابط شهرسازی مشخص كننده ضریب پاركینگ می باشد. یكی از عوامل مهم مرتبط با ضریب پاركینگ، شاخص ضریب مالكیت خودروهای شخصی در خانوارها می باشد.

در ایران معمولاً ضریب مالكیت اتومبیل بین 30 تا 40 درصد است. در تعاونی مسكن امید دژبان كه در منطقه 22 طرح آماده سازی زمین دارند، ضریب مالكیت اتومبیل خانوارها 22 درصد می باشد.
البته بهبود شرایط اقتصادی جامعه در آینده و ترافیك مهمانان هم در این مورد دخیل است. پاركینگ ها به سه دسته مهم تقسیم می شوند:
1- پاركینگ محافظت شده كه معمولاً در زیرزمین یا پیلوتی ساختمان های مسكونی مستقر می باشد در این نوع پاركینگ حداقل مساحت لازم ناخالص 25 مترمربع است. هزینه این نوع پاركینگ معمولاً نصف هزینه ساختمان مسكونی پیش بینی می شود.
2- پاركینگ محافظت شده در محوطه- این نوع پاركینگ معمولاً از سقفهای سبك برای محافظت خودرو استفاده می شود.
3- پاركینگ روباز در محوطه- این نوع پاركینگ ارزان ترین و اقتصادی ترین نوع بوده، كه ضمناً قابل استفاده در موارد دیگر نیز می باشد.

مساحت ناخالص موارد ردیف 2 و 3 حداقل 5/17 متر مربع برای هر یك دستگاه خودرو می باشد.
البته در شرایط آب و هوای تهران كه معمولاً دو ماه یخبندان و سه ماه گرمای فوق العاده وجود دارد پاركینگ روباز در محوطه معمولاً طرفدار چندانی نخواهد داشت.
به علت مساحت زیاد پاركینگ ها كه ممكن است تا 20 درصد از سطح سایت را دربربگیرد، ضریب پاركینگ و چگونگی تأمین آن در سایت مسكونی (محافظت شده كامل، مسقف و یا روباز) در نمونه های مختلف مورد بررسی قرار می گیرد.

یكی دیگر از شاخص ها كه در حد مقررات ملی در مورد پاركینگ های مسكن جمعی (Clustered Housing) مطـرح می شود، مسئله فاصله حداكثر پاركینگ تا ابتدای ورودی دورترین بلوك ساختمانی می باشد. چون در ایـن نوع مسـكن، پاركـینگ ها مـی تواند به صـورت مجتمع و در ساختمانی جدا از بلوك های مسكونی (معمولا ً زیر زمین) طرح شود. در این مورد فاصله حداكثر محل پاركینگ تا ورودی بلوك ساختمـان مسـكونی مطرح می شود. مثلاً در مجموعه اكباتان علاوه بر پاركینگ های محوطه، پاركینگ های زیرزمینی در زیر محوطه تجاری ساخته شده است، فاصله این پاركینگ ها تا دورترین بلوك مسكونی باید تابع ضوابطی باشد. در آلمان مقررات شهرسازی، این فاصله را حداكثر 80 متر تعیین كرده است، در انگلیس این ضابطه تا 200 متر نیز می رسد. در طراحی بعضی از بلوك های مسكونی امكان دارد دسترسی مستقیم سواره به بلوك پیش بینی نشده باشد، بنابراین این شاخص اهمیت پیدا می كند. در مورد طرح آماده سازی فعلی با توجه به وضعیت فرهنگی و ساخت و ساز شهری موجود این فاصله حداكثر 120 متر توصیه می شود.

كنترل مشرفیت در واحدهای مسكونی:
بحث اشرافیت در واحدهای مسكونی از اهمیت خاصی برخوردار است و به نظر می رسد كمتر به صورت عملی روی آن بررسی به عمل آمده باشد. در گذشته یكی از مقیدات طرح واحدهای مسكونی توحه به مشرف نبودن واحدهای مسكونی نسبت به هم بوده است.
امروزه با توجه به اخداث مجتمع های چند واحدی، بسیاری از فضاها و عملكردهای مربوط به آن تغییر شكل داده و به فرم جدید مطرح می شوند. به عنوان مثال حیاط به عنوان فضای سبز خصوصی تبدیل به فضای عمومی و مشاع شده است.

علاقه و نیاز به فضای سبز و فضای باز در همجواری واحد مسكونی را نمی توان نادیده گرفت. از طرفی احداث بالكن های باریك در جلوی اطاق ها نمی تواند جوابگوی این نیاز باشد. به طور طبیعی افراد علاقه مند هستند كه لحظاتی را در كنار آپارتمان خود در همان وضعیت راحت و بدون تغییری كه در واحد خود به سر می برند در فضای باز حضور یابند و مخصوصاً اگر فضای سبز هم در آن طراحی شود بسیار مطلوب تر می باشد.
ابعاد ایـن فضا باید به گونه ای باشد كه امكان تجمع افراد خانواده و نشستن و صرف غذا، بازی بچه ها، خوابیندن و استراحت آن میسر باشد و واقعاً احساس فضای باز و به تعبیر حیاط وجود داشته باشد.
البته محصور بودن فضای باز در طبقات برای جلوگیری از مشرفیت ساختمانها نسبت به هم و ایجاد حریم امن و خصوصی در فضای باز ضروری است ولیكن توجه به ابعاد و تناسب دیوارهای محوطه فضای باز نیز دارای اهمیت است.

سازمان خانه:
زیر تقسیمات خانه: از خانه مسكونی یك اتاقی گرفته تا كاخ
فعالیتهایی كه در یك خانه تك اتاقه انجام می گیرد درخانه های بزرگتر به صورت تصاعدی تقسیم می گردد، به طوری كه هر فعالتی مطابق با ویژگی های آن اتاقی با شكل و موقعیت مناسب ساخته می شود. خطوط زیر تقسیمات، همچنین ، رابطه فضایی میان تتك تك اتاق ها را مشخص می سازد، به طور دیاگرام نشان داده شده را به یك ابزار مفید در برنامه ریزی مربوط به ساخت هر نوع خانه تبدیل نموده است.

عملكرد و تجهیزات مسكن:
عملكردهایی كه فضاهای مسكن دارند پاسخگوی نیازهای ساكنین آن است و مسكن باید بتواند این نیازها را به طریقی مطلوب برآورده سازد. در انجام دادن مؤثر این عملكردها، نه تنها مساحت فضاها و نوع تجهیزات، بلكه نحوه قرارگیری فضاهای تشكیل دهنده مسكن و شرایط پیرامون آن نیز نقش مهمی دارند.
باید توجه كرد كه نحوه قرارگیری، نوع و ابعاد سطوح فضاهای مسكونی باید بر حسب نوع عملكردی باشد كه این فضاها در قالب مسكن دارند و نمی توان به خاطر ملاحظات مالی از تأمین نیازهای اولیه در فضای مسكونی صرفنظر نمود.
قسمت های تشكیل دهنده مسكن خانوار سنتی ایرانی با توجه به مطالعات انجام شده در نیازها و رفتارهای سكونتی شامل اجزای زیر است:
1- عرصه مشترك
2- عرصه والدین
3- عرصه فرزندان
4- عرصه خویشاوندان- فرد یا افراد همراه با خانوار
5- عرصه مهمان
6- فضاهای مراقبت های وسایل و تجهیزات خانواده

عرصه مشترك:
عملكرد رسیدگی پدر و مادر به تربیت فرزندان، غذا خوردن، استراحت و آرامش یافتن، پرداختن به سرگرمی ها و كارهای مختلف، معاشرت با دیگران و ; می توان استدلال كرد كه به علت كمبود جا، اهل خانه همه كارهای خود را جمع انجام می دهند، اما مطالعات موجود نشان می دهد كه در موارد متعددی كه افراد خانه فضای دیگری نیز برای كارهای شخصی خود داشتند، از فضای جمعی خانه استفاده می كردند، بنابراین ریـ‌شه این رفتـارها را باید در سـنت های زیسـت این گروه كه فردگرایی را محدود می سازد، جستجو كرد.

این «فضای زندگی» عنصر اصلی مسكن خانوار سنتی و به ویژه خانوار كم درآمد شهری است.
تجهیزات این فضا عبارتند از:
– فرش (زیرانداز)
– تلویزیون- رادیو
– محلی برای قرار دادن تلویزیون (میز، گنجه و ;)
– گنجه ظروف
– وسیله ای برای تكیه دادن هنگام شستن و مانند آن
– (گلدان گل)
– وسیله گرمایش و سرمایش
– (ایوان یا حیاط كه در فصولی خاص به عرصه مشترك با تعریف های داده شده تبدیل می گردد).

عرصه والدین:
عملكرد: زن و شوهر باید عرصه ای خصوصی برای خواب خود داشته باشند، جز آن در طول روز نیز باید ترتیب و تعداد فضاهای خانهطوری سامان داده شود كه امكان صحبت خصوصی آنها را فراهم سازد. اگرچه وجود یك فضای خاص و ثابت طبق مطالعات انجام شده در رفتارهای سكونت خانوارهای كم درآمد شهری، ضروری نیست اما باید امكان صحبت و برخورد خصوصی پدر و مادر فراهم باشد و نیز هر یك از زن و شوهر امكان استراحت و تنهایی را در مواقع خستگی و غیره در طول روز را داشته باشند.

تجهیزات:
– فرش (زیرانداز)
– رختخواب (200 90/0)
– گنجه لباس
– دسترسی مناسب به فضای خدماتی (دوش، مستراح، دستشویی و ;)
– وسیله گرمایش و سرمایش

عرصه فرزندان
عملكرد: عرصه خواب فرزندانباید بر حسب سن و جنسیت جدا گردد. یعنی كودكان بیش از چهار سال باید جدا از والدین خود باشند و دختران و پسران بیش از 7 سال باید جدا از هم بخوابند. پسر بزرگ خانه (یا دختر بزرگ اگر در خانه مانده باشد) باید عرصه خواب و استراحت فردی را در صورت فراهم بودن امكانات بیابد.
مطالعه دروس و سرگرمی ها و كارهای فردی فرزندان، غالباً در فضاهای جمعی انجام می شود و فضای خاص بدان اختصاص داده نمی شود، بازی كودكان در برخی خانواده ها در خانه است اما در بسیاری از خانواده ها، بازی بچه ها با بچه های دیگر در خارج از خانه است و بازی های جمعی است.
از این رو پیش بینی فضاهای بازی جمعی با رعایت نكته مربوطه در خارج از خانه جزء مجموعه مسكونی است (این مسئله در بخش مربوط به خود، بررسی می شود).
تجهیزات:
– فرش (زیرانداز)
– رختخواب هر نفر (200 90/0)
– گنجه لباس و وسایل
– (میز تحریر بچه)
– وسیله گرمایش و سرمایش

عرصه خویشاوند- فرد یا افراد همراه خانواده:
خانوارهای ایرانی به ویژه خانوارهای كم درآمد در موارد متعددی نیمه گسترده است. فرد همراه خانوار در بسیاری موارد مسن و یا شخص جوانی است كه كار می كند. وی باید بتواند عرصه خصوصی برای خواب و استراحت خود داشته باشد. اگر فرد همراه خانوار چند نفر باشد عرصه خاص خود را مجزا از خانواده داشته باشد.

تجهیزات:
– فرش (زیرانداز)
– رختخواب هر نفر(200 90/0)
– گنجه لباس و وسایل
– (میز تحریر بچه)
– وسیله گرمایش و سرمایش

عرصه مهمان:
عملكرد: پذیرایی از مهمان سنتی دیرینه است كه ریشه در فرهنگ و عادات مردم دارد. به ویژه در خانوارهای كم درآمد كه ارتباط با خویشاوندان و دوستان از ابعاد گسترده ای برخوردار است. اغلب خانوارهای كم درآمد حتی در شرایطی كه فضا برای زندگی خود خانواده تنگ است و از این بابت در تنگنا هستند، مهمترین كمبود فضایی خود را كمبود فضای مهمانخانه می دانند. بنابراین، وجود فضایی كه از آن محدودتر باشد و بتواند تمیز بماند، در صورت فراهم بودن امكانات اولیه یك نیاز محسوب می شود.
عرص مهمانان تا حد امكان باید از حریم زندگی خصوصی خانواده جدا بماند.

تجهیزات:
– فرش (زیرانداز)
– پشتی
– (گنجه ظروف)
– (گلدان گل)
– (میز)
– (مبلمان)

فضاهای خدماتی و نگهداری وسایل و تجهیزات خانواده
1- آشپزخانه
عملكرد:
– طبخ و آماده كردن و نگهداری غذا
– شستن ظروف و وسایل غذا خوردن
– نگهداری و مرتب كردن وسایل طبخ غذا و مواد غذایی
– دفع زباله

تجهیزات:
– میز كار
– اجاق خوراك پزی
– ظرفشویی
– یخچال
– فضای نگهداری وسایل و مواد
– هواكش

2- فضاهای بهداشتی
عملكرد:
حفظ بهداشت و مراقبت از جسم شامل شستشوی بدن، شستشوی دست و صورت، مستراح رفتن، نگهداری از وسایل مربوطه.
بررسی رفتارهای سكونتی خانوارهای كم درآمد نشان می دهد كه شستشوی بدن امری روزمره نیست، ولی با توجه به اهمیت شستشوی بدن در مجموعه مسكن امری ضروری است. البته با توجه به شرایط اقتصادی، امكان شستشو باید در فضایی با حداقل ابعاد لازم باشد و حمام به شیوه سنتی آن می تواند در فضای خارج از مسكن صورت گیرد.

تجهیزات:
– دوش
– دستشویی و مستراح (تعداد بسته به ابعاد خانوار)
– فضای نگهداری وسایل (حوله و ملحفه آن، دارو و وسایل كمك های اولیه، وسایل و لوازم دستشویی و مستراح، لباس و ملحفه كثیف)

3- حفظ و نگهداری البسه و پوششها (لباس، ملحفه و ;)
عملكرد:
– هوا دادن، پاك كردن، شستن، خشك كردن، اتو كردن، در گنجه گذاشتن و چیدن و مرتب كردن.
تجهیزات:
– طشت و وسایل شستشوی رخت و لباس و ملحفه
– فضای نگهداری وسایل در ارتباط با ظرفیت خانواده

4- نگهداری وسایل اضافی
خانواده ایرانی، هرچند كم درآمد، همیشه به قدری وسیله دارد كه نگهداری آنها احتیاج به فضای مشخصی پیدا می كند. مثلاً تغییرات آب و هوا در فصول مختلف باعث می شود كه پوشاك و وسایل خواب متعددی برای فصول مختلف مورد نیاز خانواده باشد كه طبعاً نگهداری وسایل و پوشاك غیرضروری در فصول دیگر احتیاج به فضای خاص خواهد داشت. یا رفت و آمد مهمان به منزل باعث می شود كه وسایل متعددی علاوه بر لوازم مورد استفاده معمول در خانه فراهم گردد كه نگاهداری از آنها در زمان های دیگر نیاز به فضا دارد.
نگهداری این وسایل بسته به نحوه اجرای مسكن می تواند متفاوت باشد. می توان فضای نگهداری آن را به تجهیزات جمعی و فضاهای دیگر به طور كامل یا بخشی متصل كرد و یا جدا ساخت.
عملكرد
نگهداری وسایل خانواده – لباس و پوشاك غیر ضروری فصلی- رختخواب- «خرت و پرت»- وسایل و لوزام مختلف.
تجهیزات:
– گنجه یا فضای نگهداری بسته به ابعاد خانواده
– فضاهای ورودی و خروجی
عملكرد
فضای ورودی خانه، فضای مكث و توقفی است كه شخص را برای ورود به آن یا خروج از آن آماده كند. در ضمن فضای واسطه بین عرصه عمومی بیرون و عرصه خصوصی درون خانه است. از این رو باید حریمی برای فضاهای داخلی ایجاد كند و آنها را در معرض دید افراد بیگانه خارج سازد.
در خانوارهای كم درآمد، فضای جلوی در ورودی در بسیاری موارد محل جمع شدن و صحبت های دوستانه (به ویژه زنان) است و خواه ویژگی های فضایی چنین عملكردی را داشته باشد یا نه، عملاً از آن استفاده می شود. فضاهای مربوط به انجام وظایف خانه داری و فضاهای مراقبتهای بهداشتی.
1- آشپزخانه
طبخ و آماده كردن غذا، تمیز كردن و نگهداری وسایل پخت وسایل غذا و مواد غذایی نیاز به تجهیزات خاص و فضای ویژه ای دارد كه انجام راحت امور آشپزی را میسر سازد. زمانی كه وسایل آشپزی هر یك در گوشه ای از خانه باشد و فضای مشخصی همه آنها را دربر نگیرد. برای انجام یك كار ساده آشپزی باید نیروی زیادی را صرف تردد در خانه كرد. ضمن آنكه بوی غذا و دود در عرصه های مربوط به زندگی پراكنده می شود و آسایش ساكنین را مختل می سازد.
تجارب موجود نشان می دهد كه اولین فضایی كه یك خانوار كم درآمد در صورت امكان از فضای سكونت خود جدا می كند، آشپزخانه است. بنابراین وجود فضای محصوری كه بتوان وسایل آشپزی را در آن قرارداد، یك ضرورت است. البته با توجه به اینكه اغلب خانوارهای كم درآمد بخشی از فعالیتهای مربوط به آماده كردن غذا را خارج از فضای آشپزخانه –خواه به تنهایی در اتاق و خواه با همسایگان- انجام می دهند. در الگوهای رفتاری خانوارهای كم درآمد آشپزخانه غالباً فقط محل آشپزی است و استفاده غذا خوردن ندارد و استفاده های دیگر مانند شستن لباس و نیز از آن كم است. از این رو فضـای آشـپزخـانه می تواند از حداقل ابعاد لازم برخوردار باشد.
2- فضاهای مراقبتهای بهداشتی
فضای شستشوی بدن (فضای دوش) باید در مجاورت خود فضایی برای درآوردن و پوشیدن لباس و نگهداری لباسهای كثیف داشته باشد.
مستراح و دستشویی برای خانوار 4 نفره اگر در فضای واحدی پیش بینی می شود، باید بین دو قسمت، تیغه یا جدا كننده ای قرار دارد ولی بهتر است كه به دلایل بهداشتی و نیز سهولت استفاده از آن جدا باشد. از خانوار 7 نفره به بالا باید مستراح و دستشویی دو برابر باشد. فضاهای مربوط به دیگر وظایف خانه داری.
فضای شستشوی لباس: برای شستشوی لباس از حمام (فضای دوش) می توان استفاده كرد. خشك كردن لباس ها در صورت وجود حیاط، در حیاط و در غیر این صورت در فضای پیش بینی شده (در بالكن، در پشت بام ;) انجام می گیرد.
فضای نگهداری از وسایل: نگاهداری از وسایل و تجهیزات خانه بسته به مورد می تواند در داخل یا خارج واحد مسكونی پیش بینی شود.
وسایل خواب افراد خانواده در فضای خاصی مجاور فضاهای خواب نگاهداری می شود. وسایل روزمره مورد استفاده اهل خانه (پوشاك و ;) در مجاورت فضاهای سكونت قرار می گیرد. نگاهداری از مواد و وسایل مربـوط به آشـپزی و امـور خـانه داری (ظروف، مواد غذایی، وسایل نظافت، سطل های سربسته زباله و ;) در آشپزخانه پیش بینی می شود.
كفش و لباسها و وسایلی كه در داخل خانه مورد استفاده نیست و هنگام خروج از منزل به آنها نیاز هست، در فضای مجاور پیش بینی می شود. وسایلی كه استفاده از آنها كم و یا فصلی است و نیز مواد غذایی كه استفاده سالیانه دارند، در انبار نگهداری می شود. این فضا را می توان در مجموعه های مسكونی، در خارج از فضای مسكونی (در زیرزمین ها) پیش بینی شده كرد.
دوچرخه، موتور سیكلت و اتومبیل همواره در خارج از فضا نگهداری می شوند.
شبكه دسترسی:
در آغاز هر طرح شهرسازی، همزمان با تفكر و بررسی در مورد طرح بناها و بافت معماری آن، لازم است این سؤال مطرح گردد كه چه نوع سیستمی برای موقعیت آن منطقه مناسب خواهد بود، زیرا سیستم شبكه دسترسی و نوع معماری بناها متقابلاً بر هم تأثیر می گذارند. به همین دلیل بررسی همزمان در هر دو مورد ضروری است. برای طراحی یك شبكه متناسب با وضعیت و موقعیت محدوده طرح باید نكات زیر مورد توجه قرار گیرد:
وسعت منطقه، بافت طراحی شده، موقعیت منطقه نسبت به مناطق مجاور خود، موقعیت منطقه نسبت به شبكه ارتباطی غیرمحلی، توپوگرافی منطقه، حجم ترافیك مورد انتظار و دسترسی به خطوط اتوبوسرانی شهری، همچنین در طراحی جزئیات شبكه دسترسی، باید از یك طرف مقرون به صرفه بودن طرح را مورد بررسی قرار داد و از طرف دیگر نباید فراموش نمود كه سطوح شبكه دسترسی و حجم بناها با هم فضاهای بارز به وجود می آورند كه در كیفیت محدوده مسكونی و كلاً سیمای یك شهر بسیار مؤثرند. بنابراین می باید سطوح دسترسی، جذاب، دلپذیر و متنوع طراحی شوند.
نتیجه گیری:
ذكر این نكته ضروری است كه به طور كلی شاخص های مطرح شده در مطالب گذشته نباید برای هر طرح جداگانه تعیین گردد بلكه این وظیفه نهادهای ذیربط (ادارات مسكن و شهرسازی و شهرداری ها) است. تا مقررات این نوع مسكن در حد ملی تعیین كند و اجرای آن را الزامی نمایند. چون مسكن اجتماعی تاكنون در ایران رواج نداشته است، بنابراین هیچگاه مقررات ملی برای آن وضع نشده، امید است با ارائه مطالعاتی از این دست و بررسی نمونه های مختلف، مقررات خاص با توجه به وضعیت خاص اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در سطح ایران وضع گردد و به اجرا درآید.

«محله»
محله مكانی است كه خانواده ها در آن سكنی می گزینند، ریشه می دوانند و با آن و در آن زندگی می كنند، با تك تك فضاهای آن انس داشته و هر گوشه ای از آن برایشان معنا و مفهومی خاص دارد. در محله، اهالی احساس آرامش و امنیت می كنند. تك تك فضاها برای ساكنین آن آشناست و هر یك بار خاطراتی را بر دوش دارند، خاطراتی كه توسط یك یك اهالی در جای جای آن شكل گرفته است.

محله مكانی است كه در عین واحد بودن، هر گوشه آن عطر و بویی و جلوه ای خاص گرفته و برای آنها كار می كند.
ساكنین محله فضای آن را متعلق یه خود می دانند، به آن دلبستگی دارند، پس برای حفظ و اعتلای آن تلاش می كنند. در محله خانواده ها با هم آشنا هستند و شاید با اندكی اغراق بتوان گفت كه همه، اعضای یك خـانواده بزرگ هسـتند. مـحله مكانی است زنده كه حیات را در شریان ها و قلب تپنده آن می توان لمس كرد. كوچه و خیابان های آن، محل عبور مردمی است كه وقتی یكدیگر را می بینند، بیگانه از كنار هم رد نمی شوند. خیابان های آن فقط محل عبور سریع اتومبیلها نیست كه فارغ از هم به دنبال این باشند كه راه خود را باز كنند تا هر چه سریع تر به مقصد برسند. اهالی می توانند به دور از غوغای ترافیك شهری در معابر محله قدم بزنند، مكث كننده، عبور كننده و خود را به محل های مورد نظرشان برسانند. محله مكانی است با سیمایی خوانا به طوری كه هر وارد شونده ای را می تواند متوجه كند كه راه را درست آمده است.

امنیت از مشخصه های بارز آن است و خلافكاران در آن جایی برای تاخت و تاز نمی یابند در محله حریم ها حفظ می شوند. ساختمان ها به داخل یكدیگر سرك نمی كشند بلكه به ساختمان های همسایه احترام می گذارند، به جلوه گری نمی پردازند و خود را با آنها هماهنگ می كنند. در محله هر فرد پاتوق خود را به راحتی می تواند پیدا كند. بچه ها درون كوچه ها، جوان ها در تقاطع ها، زمین های ورزشی، كتابخانه، بزرگترها در مساجد، باغها و درون فروشگاه ها و مغازه ها و كهنسالان درفضاهای باز و دنج، نقطه اوج فعالیت و حیات محله، قلب آن است جایی كه هر كس هر آنچه را كه بخواهد می تواند در آن پیدا كند. در هر نقطه از آن فعالیتی در جریان است. عده ای از مغازه ها خرید می كنند. عده ای به تماشای ویترین ها می ایستند. چند تایی دور هم نشسته و صحبت می كنند و چای می نوشند. بچه ها نیز فارغ از آنچه در اطرافشان می گذرد در فضایی امن، در انتظار آمدن بزرگترهایشان مشغول بازی هستند. در اینجا از هیاهوی اتومبیل ها خبری نیست و فضا به طور كامل در اختیار مردم و برای مردم است.

در محله فضاهای باز و ساختمان های با هم گره خورده و تركیب شده اند. خانه ها در آن با هم بیگانه نیستند در عین حال كه استقلال خود را حفظ كرده اند با یكدیگر ارتباط دارند. و این شریان ها هستند كه خانه ها و اهالی آنها را به هم می دهند. محلات سر در آغوش هم دارند و عامل جداكننده ای بین آنها وجود ندارد و فقط تصور ذهنی اهالی است كه می تواند مرزی بر آنها بگذارد. در عین حال فضای هر محله برای اهالی فضایی اختصاصی تلقی می شود به طوری كه وقتی از بیرون وارد آن می شوند آن را آشنا و خـودی مـی یابند و در آن آرامش پیدا می كنند، گویا كه به خانه خود رسیده باشند. در محله فاصله ها كوتاه به نظر می رسد و هر كسی به راحتی می تواند خود را به مقصد برساند.

در محله فضاهای باز و شخصیت و هویت خود را باز می یابند و ابعاد فضا به شهروند اجازه می دهد كه بتواند همسایگانش را درون فضا ببیند و آنها را بشناسد.
مسیرها تصویری پایدار در ذهن عابرین ایجاد كرده و در عین حال كه زمینه ارتباط هم محله ای را فراهم می كند، با انحنا و تغییر مسیرهای خود هر لحظه منظره ای جدیدی را به ناظر عرضه می كند. معابر در سطح محله به یكدیگر رسیده و گره های مشخصی را ایجاد می كنند كه بارزترین آنها مـركز محـله می باشد كه به عنوان هسته مركزی فعال به راحتی می تواند در اذهان تصویری مشخص از خود باقی بگذارد.

اهداف كیفی محله:
برای اینكه بتوان سیمای بیان شده از یك محله مطلوب را عینیت بخشید به نظر می رسد در ابتدا باید بر اساس تصورات ارائه شده و اصولی مشخص شود. این اصول بر حسب اهمیت و میزان تأثیر هر یك از آنـها در ایـجاد یك محله مطلوب تحت عنوان اهداف كیفی و اولویت بندی شده كه به شرح زیر ارائه می شود.

ایجاد آرامش:
ایجاد محیطی آرام و بدور از غوغا و هیاهو از طریق تقویت حركت پیاده و محدود نمودن حركت سواره، ایجاد سلسله مراتب دسترسی و عملكردی.
ایجاد فضایی امن برای خانوارها از طریق تفكیك قلمروها از عمومی تا خصوصی، ایجاد حریم، توجه و محدودیت در شكل گیری فضاهای عمومی و خصوصی تأمین سلامتی اهالی به وسیله جداسازی حركت پیاده از سواره، قطع ارتباط مستقیم مجموعه های مسكونی و معابر سواره به وسیله فضای واسط.

تأمین آسایش:
پاسخگویی به نیازهای روزانه اهالی از طریق ایجاد عملكردهای مورد نیاز در محله.
– امكان دسترسی به قسمتهای مختلف شهر از طریق ارتباط خیابان جمع كننده محلی و خیابان های اصلی شهری.
– هماهنگی با اقلیم و توجه به مشخصه های آب و هوایی و توپوگرافی منطقه در طراحی فضاهای شهری، خیابانها و قطعات مسكونی.

ایجاد حس مكان:
– ایجاد حس هویت محله ای با به كارگیری عوامل هویت دهنده
– ایجاد زمینه مأنوس شدن سكنه جدید از طریق بالا بردن خوانایی سیمای آن
– استفاده از عوامل وحدت بخش برای تثبیت محله به عنوان یك مجموعه
– تأمین فضاهای مناسب جهت برگزاری اجتماعات و ایجاد نزدیكی و پیوند بین اهالی در غالب فضاهای باز محله ای.
– طراحی برای مردم جهت به چشم آمدن و دیده شدن مردم در فضا از طریق رعایت مقیاس انسانی.
– قابلیت انعطاف بافت محله در مقابل تغییرات آینده (ایجاد امكان شكل گیری و رشد تدریجی).
– ایجاد مجموعه ای باز و قابل دسترسی و دراای پیوند با مجموعه های مجاور
– ایجاد مجموعه های فعال با عملكردهای مطلوب در خدمت عملكرد مسكونی
– در ارتباط قرار دادن فضاهایی كه به لحاظ نوع عملكرد می توانند با یكدیگر كار كنند مانند آموزشی و ورزشی، تفریحی و ورزشی، مذهبی و فرهنگی و ; در مقیاس محلی.

دلچسب و خودمانی بودن فضاها
– ایجاد فضاهایی خودمانی متكی بر سنت و فرهنگ خودی
– فضاسازی های مناسب و استقرار عناصر خاص جهت انتقال و القاء ارزش های فرهنگی خودی به صورت مستمر به مردم
– توجه به اصول محلی در طراحی مجموعه محلی

آمیختگی با رنگ و بوی مذهبی
– تقویت نقش مذهبی در ایجاد خوانایی و وحدت و هویت در محله
– توجه به اعتقادات مذهبی در شكل گیری محله در جهت گیری واحدهای مسكونی (در تطابق با اقلیم)، حفظ حریم ها از طریق تفكیك قلمروها، توجه به مسئله اشراف و ارائه راه حل های منطقی و فنی.
– توجه به برون و درون و ایجاد فضاهای واسطه برای ایجاد ارتباط مناسب میان خانواده ها و فضاهای محله ای.
ایجاد هویت

– دادن هویت معنی دار و متناسب با فرهنگ به سیمای محله به نحوی كه محله شخصیتی مشخص و مخصوص به خود را دارا شود.
– ایجاد مراكز فعال با هویت خاص، ایجاد نشانه های بارز و گویا، تقویت عناصر طبیعی و موجود، ایجاد فضاهای باز تعریف شده و ساختمان های دارای تشخص و ایجاد خصوصیات هماهنگ كننده و پیوند دهنده اجزای محلی.

ایجاد وحدت
– ایجاد وحدت شكلی و یكپارچگی و انسجام دریافت و ساختار كلی محله
– ایجاد هماهنگی میان اجزاء با رعایت تناسب
– ایجاد ارتباط لازم و مناسب میان اجزاء محله و كل محله (ارتباط میان مردم، اندازه، جنس، رنگ، كاربرد و محتوا و ;)
– ایجاد سیستم نظم دهنده كه همبستگی معقول میان اجزاء آن وجود داشته باشد.
– استفاده از الگوی مركزیت مكانی و یا خطی

تنوع
– استفاده از احجام اشكال و دانه بندی های متفاوت در رنگ، مصالح، جزئیات نما، كف سازی، بازشوها، قطعات، دسترسی ها و فضاهای شهری، به گونه ای كه تضاد به اغتشاش به وجود نیاورند.
– ایجاد فضاهای باز و بسته، محصور و باز، پر و خالی، تاریك و روشن، تغییر در عرض معابر، ایجاد پیچ و خم در معابر.

خوانایی
– امكان شناسایی اجزاء محله و ایجاد ارتباط ذهنی میان آنها در قالبی منسجم
– ایجاد لبه های ورودی مشخص، عناصر نشانی، مظاهر برجسته برای شناخت و تمیز فضاهای مختلف شهری
– ایجاد پیوستگی فضایی در معابر و رعایت سلسله مراتب دسترسی برای خوانایی بیشتر

تأثیر تغییر ارزش ها و ضوابط بر بافت های جدید مسكونی:
امروز دسترسی به وسایل نقلیه و امكان سفرهای سریع سبب شده كه مردم خود را در انتخاب مكان های خرید، تفریح، كار، آموزش و ;. آزاد بینند، حتی اگر برای رسیدن به مسیرهای طولانی را طی كنند. این امر سبب می شود كه خصوصاً در شهرهای بزرگ وقت زیادی تلف شود مشكلات گوناگونی چون ترافیك، تأخیر زمانی و ; پیش بیاید. لذا بهتر است با پیش بینی این گونه مراكز در سطح محله ها (در حال امكان) و ایجاد جاذبه، اهالی را به استفاده ار امكانات محلی تشویق كرد.

توسعه ارتباطات و نفوذ وسایل ارتباط جمعی به داخل منازل، صرف وقت زیاد در رفت و آمد، بین محل كار و سكونت عدم وجود پیوندهای قومی و ; بین اهالی، دسترسی به امكاناتی چون پست تلفن، آتش نشانی، اورژانس و ; دیگر جایی برای احساس نیاز به برقراری ارتباط با همسایگان باقی نمی گذارد. در این رابطه و با توجه به نیازهای روحی و روانی انسان كه ارتباطات اجتماعی را می طلبد، لازم است جاذبه هایی در محل ایجاد شود كه اهالی برای استفاده از آنها گرد هم جمع شوند با هم برخورد كنند و ارتباط برقرار نمایند و همچنین با تمهیداتی نقش نظارتی برای اهالی قائل شد و آنها را در اداره امور محله شریك نمود.
امروز مردم بیشتر اوقات فراغت خود را در چهار دیواری خانه ها و آپارتمانهایشان می گذرانند وآرامش را در داخل آن می جویند و مایل نیستند كه كسی این آرامش را بر هم بزند. ضمن اینكه كانون گرم خانواده محلی است كه آرامش را به اعضای خسته از كار و فعالیت هدیه می دهد. اما با طراحی فضاهای دنج و آرام در سطح محله می توان قسمتی از این نیاز را در فضاهای باز محله ای تأمین كرد.

امروزه اتومبیل جزئی از زندگی مردم شده است تا حدی كه بدون اغراق می توان گفت جای پاهای آنها را گرفته است به طوری كه حتی كوتاه ترین فاصله ها را نیز با اتومبیل طی می كنند. با ایجاد مسیرهای پیاده متنوع كوتاه جهت رسیدن به مركز محله و نقاط مختلف آن می توان اهالی را تشویق به پیاده روی نمود كه این امر در سلامت جسمانی روحی و روانی آنها نیز مؤثر بوده و همچنین زمینه برخوردهای اجباری یا اختیاری را نیز فراهم می كند.

عدم امنیت پارك اتومبیل در فضاهای باز معابر حمل راحت اثاثیه و (خریدهای روزانه و هفتگی و ;) به داخل واحد مسكونی انتقال راحت بچه های خواب آلوده پس از بازگشت از مهمانیها و یا تفریح به خانه شستشوی و نظافت اتومبیل و تعمیرات جزئی آن توسط اهالی خانه و ; عواملی هست كه مردم را در جهت آوردن اتومبیل به داخل حیاط خانه حتی زیر اتاقشان توجیه می نماید. این موارد را نیز می توان با ایجاد آوردن اتومبیل تا نزدیك ترین فاصله به واحدهای مسكونی و ایجاد پاركینگ های اختصاصی امن در محدوده واحدهای مسكونی همسایگی حل نمود.

برای دریافت اینجا کلیک کنید