مقاله وجه تسمیه شهر یزد

توضیحات

 مقاله وجه تسمیه شهر یزد دارای 253 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله وجه تسمیه شهر یزد  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله وجه تسمیه شهر یزد

مقدمه
یزد پیش از اسلام
ظهور اسلامی تا سلطه کاکویان
کاکویان یزد
اتابکان یزد
حکومت آل مظفر
دوره تیموریان
دوره صفویان
دوره افشاری
حکومت خوانین
دوره قاجار
دوره پهلوی
مسجد جامع یزد
مسجد میر چقماق
مسجد فرط
مسجد ریگ
مسجد خطیره
مسجد شاه طهماسب
مسجد و مصلی عتیق
مسجد چهل محراب
مسجد خواجه ابوالمعالی
مسجد ساباط
مسجد جامع بندر آباد
مسجد ریگ مجومرد
مسجد جامع عز آباد
مسجد آبشور جمال آباد
مسجد جامع ترکان آباد
مـساجد شهرستان میبد
مسجد جامع میبد
مسجد جامع فیروز آباد
مسجد جامع بفروئیه
مـساجد شهرستان اردکان
مسجد جامع اردکان
مسجد نخستین زدک
مسجد هلاکو عقدا
مسجد جامع خرانق
مسجد جامع هفتادر
مـساجد شهرستان بافق
مسجد جامع بافق
مسجد جامع فهرج
مسجد علی قوندی
مـساجد شهرستان مهریز
مسجد جامع بغداد آباد
مسجد جامع هنزا
مسجد جامع طرزجان
مـساجد شهرستان تفت
مسجد شاه ولی تفت
مسجد جامع نصر آباد
مسجد جامع ابر کوه
مسجد بیرون
مدارس استان یزد
مدرسه رکنیه
مدرسه مصلی
مدرسه ضیائیه
مدرسه شهاب الدین قاسم طراز
مدرسه خان
مدرسه مسجد جامع بافق
مدرسه علمیه بندر آباد
مدرسه مطفریه میبد
فرهنگ اصطلاحات
فهرست منابع و مآخذ

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله وجه تسمیه شهر یزد

کتاب ها
1 آیتی ، عبدالحسین ، تاریخ یزد : آتشکده یزدان ، یزد ، ] بی نا [ ،
2 ابن حوقل ، سفرنامه ابن حوقل ، ایران در « صوره الارض » ، ترجمه جعفر شعار تهران ، امیرکبیر ، چاپ دوم ،
3 اسلامی نروش ، محمد علی ، روزها ، تهران ، افشارات یزدان ، چاپ اول ،
4 اصطخری ، ابواسحق ابراهیم ، مسلکه و ممالک ، به کوشش ایرج افشار ، تهران بنگه ترمه و نشر کتاب ،
5 افشار ، ایرج ، بیاض سفر ، تهران ، انتشارات طوس ،
6 ------ ، نامواره دکتر محمود افشار ، تهران ، بنیاد موقوفات افشار ، چاپ اول ،
7 ------ ، یادگارهای یزد ، تهران ، انجمن آثار ملی ،
8 ------ ، یزدنامه : یزدنما ، تهران ، انتشارات فرهنگ ایران زمین ،
9 افضل الملک ، غلامحسین ، افضل التواریخ ، به تصحیح سیروس سعدوندیان ، تهران ، نشر تاریخ ایران ،
10 اقبال آشتیانی ، عباس ، تاریخ ایران ، تهران ، انتشارات خیام ،
11 باستانی پاریزی ، محمد ابراهیم ، حماسه کویر ، تهران ، انتشارات امیرکبیر ،
12 بامداد ، مهدی ، شرح های رجال ایران در قرن 12 و 13 و 14 هـ . تهران ، انتشارت زوار ، چاپ چهارم ،
13 بختیاری ، سعید ، اتو اطلس ایران ، تهران ، مؤسسه گیتاشناسی ، چاپ اول ،
14 ------ ، اطلس کامل گیتا شناسی ، تهران ، مؤسسه گیتا شناسی ، دوره دوم ، چاپ هجدهم ،
15 برهان ، محمد بن خلف ، برهان قاطع ، به اهتمام محمد معین ، تهران ، انتشارات امیر کبیر ،
16 پاپاد و پولو ، 1 ، معماری اسلامی ، ترجمه ، حشمت جزئی ، تهران ، مرکز نشر فرهنگی رجاء ، چاپ اول ،
17 پاپلی یزدی ، محمد حسین ، فرهنگ آبادی ها و مکان های مذهبی کشور ، مشهد ، بنیاد پژوهش های اسلامی ،
18 پوپا ، آرتور ، معماری ایرانی ، ترجمه رضا بصری ، تهران ، انتشارات میر( گوتنبرگ ) ، چاپ اول ،
19 پوپا ، عبدالعظیم ، زندان سکنر از نگاهی دیگر ، یزد ، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد ،
20 ------ ، سیمای باستانی شهر میبد ، میبد ، دانشگاه آزاد اسلامی میبد ، چاپ اول ،
21 پیرنیا ، محمد کریم ، آشنایی با معماری اسلامی ، تدوین غلامحسین معماریان ، تهران ، دانشگاه علم و صنعت ، چاپ سوم ،
22 ------ ، شیوه های معماری اسلام ، تدوین غلامحسین معماریان ، مؤسسه نشر هنر اسلامی ، چاپ اول ،
23 توکلی مقدم ، غلامحسین ، وجه تسمیه شهرهای ایران ، تهران ، نشر میعاد ، چاپ اول ،
24 جعفری ، جعفری بن محمد ، تاریخ یزد ، به کوشش ایرج افشار ، تهران ، بنگاه ترجمه و نشر کتاب ،
25 حافظ شیرازی ، خواجه شمس الدین محمد ، دیوان حافظ ، تصحیح عبدالرحیم خلخالی ، تهران ، انتشارات حافظ ،‌ چاپ سوم ،
26 حبیب آبادی ، محمد علی ، مکارم الاآثار در احوال رجال دو قرن 13 و 14 هـ . اصفهان ، انجمن کتابخانه های عمومی ،
27 حقیقت ، عبدالرفیع ، فرهنگ تاریخی و جغرافیایی شهرستان های ایران ، تهران ، انتشارات کوش ، ] بی تا [
28 دهخدا ، علی اکبر ، لغت نامه ، تهران ، انتشارات امیر کبیر ،
29 راوندی ، مرتضی ، تاریخ اجتماعی ایران ، تهران ، انتشارات امیرکبیر ،
30 رشید الدین فضل الله ، وقف نامه ربع رشیدی ، به تصحیح مجتبی مینوی و ایرج افشار و عبدالعلی کارنگ ، تهران ، فرهنگ ایران زمین ،
31 رکوعی ، عزت الله ، راهنمای دیدنی های ایران ، تهران ، نشر کیوان ، چاپ اول ،
32 ------ ، سرزمین ما ( مروری بر تاریخ و معماری ایران ) ، تهران ، نشر کیوان ، چاپ اول ، ] بی تا [
33 روملو ، حسن ، احسن التواریخ ، به تصحیح عبدالحسین نوایی ، تهران ، بنگاه ترجمه و نشر کتاب ،
34 سجادی ، علی ، سیر تحول محراب ، تهران ، سازمان فرهنگی کشور ، چاپ اول
35 سلطان زاده ، حسین ، تاریخ مدارای ایران از عهد باستان تا تأسیس دارالفنون ، تهران ، شرکت چاپ آذر ، چاپ اول ،
36 ------ ، مقدمه ای بر تاریخ شهر و شهر نشینی در ایران ، تهران ، انتشارات امیرکبیر ، چاپ دوم ،
37 شریف کاشانی ، محمد مهدی ، واقعات اتفاقیه در روزگاری ، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان ، تهران ، تاریخ ایران ،
38 شهمردان ، رشید ، تاریخ زرتشتایان فرزانگان زرتشتی ، تهران ، انتشارات فروهر ،
39 صدیق ، عیسی ، تاریخ فرهنگ ایران ، تهران به دانشگاه تهران ، چاپ ششم ،
40 صفا ، ذبیج الله ، خلاصه تاریخ سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران از آغاز تا پایان عهد صفوی ، تهران ، امیر کبیر ،
41 طاهری ، احمد ، تاریخ یزد ، یزد ، انتشارات گلبهار ،
42 طاهری ، عبدالغفور ، تذکره جلالی ، به کوشش ایرج افشار ، تهران ، فرهنگ ایران زمین ،
43 طراز ، میرزا عبدالوهاب ، کتابچه موقوفات یزد ، به تصحیح ایرج افشار ، تهران زمین ،
44 طرف نایینی ، جنوبی محمد ، جامع جعفری ، به کوششی ایرج افشار ، تهران ، انجمن آثار ملی ،
45 عرفان منش ، جلیل ، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا ( ع ) از مدینه تا مرو ، مشهد ، بنیاد و پژوهش های اسلامی به چاپ دوم ،
46 فلاح فر ، سعید ، فرهنگ واژه های معماری سنتی ایران ، تهران ، ] بی نا [ ، چاپ اول ،
47 قلمسیاه ، اکبر ، تاریخ ساشماری یزد ، تهران ، ] بی نا [ تابستان
48 کاتب ، احمد ، تاریخ جدید یزد ، به کوشش ایرج افشار ، تهران ، انتشارات امیر کبیر ،
49 کتبی ، احمد ، تاریخ آن مظفر ، به تصحیح عبدالحسین نوایی ، تهران ، انتشارات امیر کبیر ،
50 کیانی ، محمد یوسف ، تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی ، تهران ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی ، چاپ اول ،
51 گدار ، گدار ، آثار ایران ، ترجمه ، ابوالحسن سرو قد مقدم ، مشهد ، بنیاد پژوهش های اسلامی ، چاپ دوم ،
52 لسترنج ، جی ، جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی ، ترجمه محمود عرفان ، تهران ، انتشارات علمی ـ فرهنگی ،
53 ( مجهول المؤلف ) ، حدود العالم من المشرق الی المغرب ، ترجمه ، میر حسین شاه ، تصیح مریم احمدی و غلامرضا و رهرام ، تهران ، دانشگاه الازهرا ، چاپ اول ،
54 ( مجهول المؤلف ) ، وقف نامه جامع الخیرات ، به کوشش محمد تقی دانش پژوه ، و ایرج افشار ، تهران ، فرهنگ ایران زمین ،
55 مدرس ، محمد علی ، ریحانه الادب ، تهران ، انتشارات خیام ،
56 مدرسی : محمد کاظم ، نسل نور ، یزد ، انتشارات نیکو روش ، چاپ اول ،
57 مستوفی بافقی ، محمد مفید ، جامع مفیدی ، به کوشش ایرج افشار ، تهران ، کتابفروشی اسدی ،
58 مستوفی ، حمدالله ، نزهته القوب ، به اهتمام محمد دبیر سیاقی ، تهران ، نشر کتابفروشی ظهوری ،
59 مشکوتی ، نصرت الله ، فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران ، تهران ، سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران ،
60 مصطفوی ، محمد تقی ، اقلیم پارس ، تهران به انجمن آثار ملی ایران ،
61 معین الدین یزدی ، علی بن محمد ، مواهب الهی ، به تصحیح سعید نفیسی ، تهران ، کتابخانه و چاپخانه اقبال ،
62 معین ، محمد ،
63 مقدسی ، ابوعبدالله محمد بن احمد ، احسن التقاسیم فی معرفه الاقاسیم ، ترجمه علینقی منزوی ، تهران ، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران به چاپ اول
64 ملازاده ، کاظم ، مساجد تاریخی تهران ، حوزه هنری سازمان تبلغات اسلامی ، چاپ
65 ویلبر ، دونالید ، معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان ، ترجمه عبدالله فریار ، تهران ، انتشارات علمی و فرهنگی ، چاپ دوم ،
66 هوک ، ج ، سبک شناسی هنر معماری ، ترجمه پرویز و رجاوند ، تهران ، انشارات علمی ـ فرهنگی ،
روزنامه ها و مجلات
67 آمار نامه استان یزد
68 روزنامه اطلاعات ، یک شنبه 17 مرداد 1372 ، شماره
69 روزنامه ناصر یزد ، سال سوم ( اول بهمن 1331 ) ، شماره
70 جمله آینده ، سال اول ( فروردین 1305 )
71 جمله باستان شناسی و هنر ایران ، تابستان 1349 ، شماره
72 جمله مسجد ،
73 جمله میراث فرهنگی ، ابرکوه ( مسعود حمزه ) تابستان و پاییز
74 جمله یغمای یزد ، سال سیزدهم ـ( 1339 ) ، شماره 8 ، رکود
75 نشریه فرهنگ یزد ، سال سی و سوم

مقدمه

استان پهناور یزد در مرکز ایران و حاشیه کویر مرکزی واقع شده است. این استان به علت قرار گرفتن در مرکز ایران و دوری از دریا، دارای شرایط اقلیمی ویژه‌ای است، وجود ارتفاعات زاگرس در غرب و البرز در شمال، مانع نفوذ رطوبت به آن شده، از طرفی مجاورت با کویر خشک و پهناور نمک، این استان را در ردیف آب و هوای خشک صحرایی قرار داده است. این مشکل تا حدودی با حفر قنات های فراوانی که در این استان به چشم می خورد، حل شده است[1]

گرچه بیشتر نقاط استان را از مین های پست تشکیل داده ولی ارتفاعاتی هم در این استان وجود دارد که بزرگ ترین آن رشته کوه شیرکوه در مرکز استان و جنوب غربی شهرستان یزد است. این رشته کوه، بخش هایی از شهرستان تفت و مهریز را در برگرفته و بلندترین قله آن 4055 متر ارتفاع دارد، بنابراین آبادی هایی مثل هنزا، طرزجان، سخوید، علی آباد و نصرآباد، دارای آب و هوایی کوهستانی و کاملاً متفاوت از دیگر مناطق استان است. جزاین، ارتفاعاتی موسوم به کوه های خرانق هم در شرق اردکان و شمال بخش خرانق واقع شده که نسبت به شیرکوه دارای وسعت و ارتفاع کمتری است. ارتفاعات دیگر استان نسبتاً کوتاه بوده و اهمیت چندانی ندارد[2]

پست ترین نقاط استان را مناطق شمالی شهرستان اردکان و جنوبی شهرستان طبس که با کویر مرکزی و لوت مستقیماً در ارتباط است، تشکیل می دهد. غیر از مناطقی که در داخل دو کویر بزرگ مرکزی و لوت واقع شده، کویرهای کوچکی هم در این استان پراکنده است که مهم ترین آنها، کویر در انجیر در شمال بافق، کویر ساغند در شرق‌آباد ساغند و کویر ابرکوه است که بخش شرقی این شهرستان را فرا گرفته است[3]

برخی از تواریخ از دریاچه ای موسوم به دریاچه ساوه در منطقه کویر مرکزی نام برده‌اند که هم زمان با ولادت پیامبر گرامی اسلام (ص) خشک شده و تدریجاً شرایط امروزی را پیدا کرده است. جعفری در تاریخ یزد درباره موقعیت آن نوشته که بیده[4] و میبد و عقداً در کنار این دریاچه قرار داشته اند و با رجین[5] میبد، بندر بوده است. این دریاچه تا همدان گسترده بوده و تجنت کوه در میان آن قرار داشته است[6]

استان یزد در حال حاضر دارای 125366[7] کیلومتر مربع وسعت است و شهرستان‌های یزد، صدوق[8] ، میبد، اردکان، مهریز، بافق، ابرکوه، تفت و طبس را در برگرفته است. منطقه جغرافیایی که استان فعل یزد در آن واقع شده، در قدیم بخش‌هایی از ایالت فارس و کرمان را اشغال می کرده و از شمال نیز در محدوده کویر لوط[9] قرار داشته است[10]. لذا در قدیم این استان به صورت مستقل و در قالب یک ایالت اداره نمی شد

شهرستان یزد، مرکز استان در جلگه ای مسطح و خشک بین کوه های شیرکوه و خرانق قرار دارد. این شهرستان همراه شهرستان صدوق با 7244 کیلومتر مربع مساحت در بخش غربی استان یزد واقع است. از تقسیم شهرستان یزد به دو شهرستان یزد و صدوق بیش از سه سال نمی گذرد و به علت یک پارچگی قبلی آن، هنوز هم بعضاً، صدوق را جزء یزد به حساب می آورند[11]

شهرستان یزد از یک بخش مرکزی و شهرستان صدوق از دو بخش اشکذر (مرکز شهرستان) و خضرآباد تشکیل شده است

ابرکوه از دیگر شهرستان های استان است که برخلاف اسمش در دشت مسطحی قرار گرفته[12] و در قسمت شرقی آن کویر ابر کوه واقع شده است. این شهرستان با 5345[13] کیلومتر مربع وسعت در جنوب شرقی استان قرار گرفته و در طول تاریخ آن چندین بار به یزد و فارس و اصفهان الحاق شده و جدا گردیده، در حال حاضر حدود دو دهه از ملحق شدن آن به استان یزد می گذرد

اردکان، دیگر شهرستان استان، در جنوب کویر مرکزی واقع شده و ارتباط استان را با این کویر برقرار کرده است. با وجود وسعت زیاد، بخش هایی از این شهرستان کاملاً کویری و غیر قابل سکونت می باشد. اردکان دارای 23897 کیلومتر مربع مساحت است و پس از طبس در رتبه دوم وسعت قرار دارد. سه بخش مرکزی، خرانق و عقدا، این شهرستان را تشکیل داده است

دیگر شهرستان یزد، بافق است. این شهرستان در شرق استان قرار گرفته و 15021 کیلومتر مربع را اشغال کرده است. بافق دارای دو بخش مرکزی و بها باد بوده و از نظر مساحت در رده سوم قرار دارد. محدوده فعلی این شهرستان، در قدیم بخش هایی از ایالت های فارس و کرمان و کویر لوت را تشکیل می داده است[14]

شهرستان تفت در بخش غربی استان واقع شده و در نواحی شمال و شمال شرقی به خاطزر وجود ارتفاعات شیرکوه از آب و هوای سرد کوهستانی برخوردار است. شهر تفت در کوهپایه واقع شده و رودخانه عظیمی از میان آن می گذرد که آب های شیرکوه را به طرف یزد هدایت می کند. دیگر نواحی شهرستان دارای آب و هوای گرم و خشک است. مساحت این شهرستان به 5871 کیلومتر مربع بالغ می شود و از دو بخش نیرو مرکزی تشکیل شده است

شهرستان طبس- که مدت زیادی از الحاق آن به استان یزد نمی گذرد- به عنوان بزرگترین شهرستان، در شمال شرق استان واقع شده و از شمال شرق با کویر مرکزی و از جنوب با کویر لوت همجوار است. ارتفاعاتی در نواحی مختلف این شهرستان پراکنده است که بلندترین آن کوه 3009 متری «نای بند» در جنوب می باشد. شهر طبس در دشت مسطحی واقع شده و بخشی از ارتفاعات مذکور آن را احاطه کرده است[15]. طبس با 55355 کیلومتر مربع از دو بخش مرکزی و عشق آباد تشکیل یافته است

شهرستان مهریز بخش جنوبی استان را اشغال کرده و دارای دو نوع آب و هوای سرد کوهستانی، در نواحی شمال و شمال غربی (به علت وجود ارتفاعات شیرکوه) و گرم و خشک در نواحی شرقی و جنوبی است[16]. این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و هرات با مجموع 14814 کیلومتر مربع مساحت است

میبد از دیگر شهرستان های این استان، منطقه کوچکی را در شمال شهرستان یزد اشغال کرده و مساحت آن به 1355 کیلومتر مربع بالغ می گردد. این شهرستان تا چندی قبل یکی از بخش های اردکان را تشکیل می داده است. فاصله جاده ای این شهر تا اردکان تنها 9 کیلومتر و فاصله آن تا یزد 45 کیلومتر است. ارتباط این شهر از طریق بزرگراهی برقرار می گردد (این بزرگراه دو شهر تفت و مهراز را هم به یزد پیوند داده است).[17]

یزد پیش از اسلام

برخی مورفین، تاریخ یزد را به قرن ها پیش از اسلام می رسانند، از آن جمله مولف تاریخ یزد، بنای این شهر را به اسکندر مقدونی نسبت داده، می نویسد

«اسکندر… چون سر بیابان خراسان رسید که اکنون شهر یزد است بفرمود تا قلعه بساختند و آنرا جاری کردند و کسی آن خود را بفشاند و آن جماعت آنجا ساکن گردانید و آن مقام را کثه[18] نام نهاد و این اول عمارت یزد است که ان را زندان ذوالقرنین[19] می خوانند… و این کثه اول عمارت یزد است و بعد از اسکندر این کثه معمور شد و جماعتی در آنجا جمع شدند و عمارت و زراعت کردند[20].»

البته نقل این داستان به افسانه بیشتر می ماند، زیرا حضور اسکندر در یزد مورد تردید است و مورفین برآن اتفاق ندارند[21]

به طور کلی، تاریخ پیش از اسلام یزد، با هاله ای از ابهام همراه است. برخی ایجاد پاره‌ای از ابنیه آن را به دوره های بسیار قدیمی تر از اسکندر نسبت می دهند، چنانچه احمد کاتب در کتابش بنای نارین قلعه (کهندژ میبد) را به سلیمان پیغمبر (ع) منسوب می کند[22]. عبدالعظیم پویا نیز با توجه به مطابقت معماری این قلعه با معماری دوره مادها آن را از ساخته های این دوره می داند[23]. برخی دیگر، ایجاد یزد و تاریخ این سرزمین را به دوره های متاخر اشکانی و ساسانی منسوب می کنند. بر این اساس می‌توان گفت، نقاطی چون میبد، زارج، اشکذر و… به عصر اشکانی و برخی آثار دیرینه دیگر به عهد ساسانی مربوط است. در این میان از ابر نوآباد به عنوان آخرین آبادی در عهد ساسانی یاد شده است[24]. از جمله حوادث تاریخی یزد، مقارن ظهور اسلام، فرار یزدگرد به این شهر می باشد. احمد کاتب در این باره گوید

«یزدگرد به جلولا رفت و از آنجا به همدان آمد و از همدان به فارس آمد و آخر از فارس به اصفهان آمد و هرجا که می رفت لشکر اسلام از عقب او می رفتند و آن ولایت مسخره می کردند و یزدگرد از اصفهان بگریخت و به یزد آمد و دو ماه در یزد بود و از لشکر اسلام خایف، و اموال و جواهر و زرینه و سیمینه که با خود داشت جمع کرد و خواست که به راه طبس به جانب خراسان روانه گردد، از کثرت مال عاجز شد، با فرخ زاد مشورت کرد، فرخ زاد گفت که زر در زمین پنهان باید کردن و بر اثر آن نشان باید ساختن و گنج نامه همراه خود بردن، تا وقتی که ضرورت افتد آن را به دست توان آورد. فرخ زاد چون این بگفت یزدگرد صواب دید بفرمود که در خارج شهر در سه موضع سه چاه فرو بردند و در قعر چاه طاق هایی بلند بکند و در شب اموال بدان موضع نقل کردند و سرچاه نباشند و گنج نامه بنوشتند و یزدگرد با خود همراه کرد و بر اثر موضع چاه یک تیر پرتاب کم یا بیش بفرمود تا گنبدخانه ساز دادند به جهت دلیل گنج[25].»

ظهور اسلامی تا سلطه کاکویان

به دنبال فتوحات سپاه اسلام، مسلمانان در زمان عمر موفق به فتح سرزمین یزد شدند. از جمله در مواجهه با مردم فهرج ایشان را به اسلام دعوت کردند، ولی بنا به نقلی، شبیخون نمردم فهرج و خویدک و فراقتر به سپاه اسلام منجر به کشته شدن عده‌ای از صحابه و تابعین گردید. محلی که این واقعه در آن صورت گرفته، امروز به نام «شهدا»[26] در بین مردم معروف است. البته در اصل واقعه و تعداد کشته شدگان و هویت آنان اختلاف نظر وجود دارد[27]

مردم یزد در دوران عثمان، این اسلان را پذیرا شدند و عمربن مغیره به عنوان والی یزد، حکومت آنجا را به دست گرفت. به دنبال اسلام آوردن مردم یزد، مردم فهرج هم به اسلام روی آوردند[28]. در دوران خلافت حضرت علی (ع) عامل یزد از طرف مسلم بن زیاد والی فارس و عراق تعیین می گردید ومالیات هم از این طریق جمع آوری می‌شد[29]

از زمان شهادت حضرت علی (ع) تا دوره حکومت هشام بن عبدالملک، تاریخ یزد را سکوت فرا گرفته است[30]

در زمان هشام، ابوالعلاء طوقی از طرف او به حکومت یزد منصوب شد. از کارهای عمرانی او بنای قصر و باغ علاء در یزد است. با ظهور عباسیان و به دنبال قیام ابومسلم، علاء از یزد گریخت و احمدبن محمد زمجی از جانب ابومسلم به حکومت   یزد رسید. زمجی علاء را دستگیر کرده به آتش سوزاند و اتباعش را نیز کشت. او قصر علاء را ویران کرده، به جای آن باغ رقصری بهتر به نام «محمدآباد» بنا نهاد. از دیگر کارهای او بنای «مسجد فرط[31]» و احداث محله «کوشک نو[32]» می باشد[33]

تاریخ های قدیم یزد از وقایع این دیار  پس از احمد زمجی تا ظهور صفاریان ذکری به میان نیاورده اند

تنها واقعه مهم در این دوره گذر حضرت امام رضا(ع)[34] از این سرزمین است که برخی از منابع به آن اشاره کرده اند. از جمله مستوفی به عبور حضرت از شهر یزد و اقامه نماز ایشان در مسجد فرط و بیان معجزه ای از آن حضرت در حمام فرط، که ضمن آن سلطان قطب الدین زنگی از بیمای شفا یافته، اشاره کرده است[35]

با ظهور صفاریان، یزد به تصرف یعقوب لیث صفاری در آمد. او در مواجهه با لشکر خلیفه عباسی آن را شکست داد ولی پس از مدتی خود در گذشت و حکومت به برادرش عمر و لیث رسید. عمرو لیث دوامی نیاورد و به سال 287 هـ در رویارویی با لشکر امیر اسمغیل سامانی شکست خورد، بنابراین برای مدتی اداره امور یزد به دست سامانیان افتاد و مالیات یزدهم به وسیله ایشان جمع آوری می شد. پس از آن سبکتکین و بعد سلجوقیان بر یزد مسلط گردیدند. سلجوقیان توانستند خراسان و فارس و عراق را به تصرف خود در آورند. حکومت سلجوقیان مخصوصاً در زمان طغرل در اوج شکوفایی بود، طغرل در ادامه فتوحاتش قصد اصفهان کرد، در این هنگام آخرین پادشاه آل بویه، علاء الدوله ابوجعفر کالنجار در اصفهان حکومت می کرد و چون وضع را چنین دید، سکه و خطبه را به نام طغرل کرد، لذا طغرل از تصرف اصفهان منصرف شد[36]