پایان نامه بررسی اثر الگوی کاشت و تراکم بوته روی عملکرد و اجزای عملکرد ذرت سیلویی

توضیحات

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 پایان نامه بررسی اثر الگوی کاشت و تراکم بوته روی عملکرد و اجزای عملکرد ذرت سیلویی دارای 112 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پایان نامه بررسی اثر الگوی کاشت و تراکم بوته روی عملکرد و اجزای عملکرد ذرت سیلویی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پایان نامه بررسی اثر الگوی کاشت و تراکم بوته روی عملکرد و اجزای عملکرد ذرت سیلویی

 1-1- مقدمه

1-2- تاریخچه  و خاستگاه ذرت

1-3- اهمیت و موارد مصرف ذرت

الف) تغذیه انسان

ب) تغذیه دام وطیور

ج) مصارف صنعتی 

1-4-سطح زیر کشت و میزان تولید ذرت در جهان و ایران

الف-    میزان تولید ذرت در جهان و ایران 

1-1-7 ریشه

2-1-7-   ساقه

3-1-7 – پنجه

4-1-7- برگ

5-1-7- گل آذین

1-8- طبقه بندی ذرت

1-9- اکولوژی ذرت

1-1-9-   دمای خاک

2-1-9 –  نور

3-1-9-رطوبت

4-1-9 خاک

5-1-9  حساسیت به سرما در ذرت

1-10- تراکم و مقدار بذر مصرفی

1-11- فیزیولوژی ذرت

1-12- فتوسنتز

1-13- مراحل رشد و نمو ذرت ( فنولوژی ذرت)

1-1-13- رشد رویشی

2-1-13- رشد زایشی

1 -14- مواد غذایی مورد نیاز ذرت

1-1-14-  نیتروژن

2-1-14 – فسفر

3-1-14- پتاسیم

4-1-14- گوگرد

5-1-14- روی

6-1-14 – آهن

7- 1- 14 – منگنز

8-1-14 – مس

9-1-14-بر

10-1-14- مصرف کودهای آلی در ذرت

فصل دوم :بررسی منابع

2-1- تراکم;

1-2-1- اثر تراکم بر عملکرد

2-2-1- اثر تراکم بر عملکرد اقتصادی

1-2-2-1- اثر تراکم بر عملکرد بیولوژیک

2-2-2-1- اثر تراکم بر روی ارتفاع بوته ، قطر ساقه و جایگاه بلال

3-2-2-1- اثر تراکم  و آرایش کاشت بر شاخص سطح برگ و جذب نور

4-2-2-1- اثر تراکم بر شاخص برداشت

2-2- آرایش و الگوی کاشت

1-2-2- اثر آرایش کاشت بر جذب نور

2-2-2- اثر آرایش کاشت برعملکرد

3-2-2- اثر تراکم و آرایش کاشت بر شاخص های فیزیولوژیک رشد

4-2-2- اثر تراکم و آرایش کشت بر عملکرد

5-2-2- اثر تراکم و آرایش کاشت بر شاخص برداشت

فصل سوم : مواد و روشها

3-1- موقعیت جغرافیایی محل مورد آزمایش;

3-2-شرایط آب و هوایی محل آزمایش;

3-3-مشخصات خاک محل اجرای آزمایش;

3-4-مشخصات ماده آزمایشی

3-5-طرح آماری

3-6-نقشه طرح

3-7-مراحل اجرای آزمایش;

1-3-7-عملیات کاشت

2-3-7-عملیات داشت

3-3-7-برداشت

3-8- صفات مورد ارزیابی

1-3-8- صفات مورفولوژیکی ذرت

1-1-3-8- ارتفاع بوته

2-1-3-8- تعداد برگ

3-1-3-8- وزن خشک برگ

4-1-3-8- وزن تر برگ

5-1-3-8- تعداد بلال

6-1-3-8- طول بلال

7-1-3-8- قطر نهایی ساقه

8-1-3-8- وزن تر ساقه

9-1-3-8- وزن بلال تازه

10-1-3-8- عملکرد

2-3-8- صفت کیفی

فصل چهارم: نتایج و بحث

نتیجه گیری و پیشنهادات

منابع

بخشی از منابع و مراجع پروژه پایان نامه بررسی اثر الگوی کاشت و تراکم بوته روی عملکرد و اجزای عملکرد ذرت سیلویی

1- آراسته، ن. 1370 . تکنولوژی غلات(ترجمه). معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی

2- احمدزاده، الف. 1376 . تعیین بهترین شاخص های مقاومت به خشکی در لاینهای برگزیده ذرت، پایان نامه کارشناسی ارشد اصلاح نباتات. دانشکده کشاورزی تهران

3- احمدزاده، الف. 1370 . رابطه جهت و فواصل ردیفهای کاشت ذرت با جذب نور و سایه سازی آنها بر روی هم و تأثیر این فاکتورها در رشد و عملکرد این محصول. بخش ذرت وزارت کشاورزی

4- احمدیان، ق. 1375 . بررسی اثر تاریخ کاشت بر روی روند رشد و عملکرد 4 رقم ذرت دانه ای. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشکده کشاورزی ، دانشگاه تبریز. ص  89-

5- اکبری، غ. 1370 بررسی اثر تراکم بوته و آرایش کاشت بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه ای در اصفهان ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه صنعتی اصفهان

6- امیدی ، ح. 1378 . اثر محدودیت منبع و تراکم بر انتقال مجدد ماده خشک، نیتروژن و عملکرد ذرت. پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشگاه تربیت مدرس

7- بانکه ساز، ا. 1378 دستورالعمل کاشت دو ردیفه ذرت. موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج

8- بزرگی ، م. 1375 . بررسی اثر تراکم ، رقم و کود ازته بر روی عملکرد و کیفیت ذرت علوفه ای در شرایط خوزستان . کارنامه سال 1375 (جلد اول). سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی . صفحه 125

9- بی نام. 1372 . برنامه 5 ساله دوم کشاورزی

10- پرستار،ح. 1376 . بررسی اثر تراکمهای مختلف بر عملکرد و اجزای عملکرد 6 رقم هیبرید ذرت. پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تهران . دانشکده کشاورزی کرج

11- پوریوسف، م. 1380 . تأثیر الگوی کاشت و تراکم گیاهی بر روی شاخص های فیزیولوژیکی عملکرد و اجزای عملکرد و رقم هیبرید ذرت. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی . دانشگاه تهران

12- حبیبی ،ف. 1380 . بررسی تأثیر تراکم و آرایش کاشت بر عملکرد دانه و علوفه دو هیبرید ذرت. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، آزاد اسلامی واحد خوراسگان

 13- حسن زاده مقدم،ه. 1375 . بررسی اثر سربرداری بوته ها بر روی برخی خصوصیات رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد و امکان استفاده دو منظوره از ذرت دانه ای. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته زراعت، دانشگاه تهران

14- حسینی،م. 1377 . اکولوژی گیاهان زراعی گرمسیری. انتشارات بین النهرین

15-خدابنده،ن. 1369 غلات. انتشارات دانشگاه تهران

16- خواجه پور، م. 1373 . اصول و مبانی زراعت. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان

17-دارخال،ه. 1378 . بررسی و تعیین مناسبترین نسبت نیتروژن و فسفر در زمانهای مصرف روی گیاه ذرت. پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

18- رئیس سادات، ع.  1380 . اهمیت نحوه استفاده کود نیتروژن، در تولید ذرت. مجله کشاورزی سال بیست و سوم ، شماره 264

19-رحیمیان، ح،ع.کوچکی وا. زند. 1377 . تکامل ، سازگاری و عملکرد گیاهان زراعی . انتشارات نشر آموزش کشاورزی

20- رستگار،م. 1371 دیمکاری. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین

21- رضوانی ، ح. 1374 . مجموعه اطلاعات کشاورزی. جلد اول وزارت کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی

22- زرین کفش، م. 1368 . حاصلخیزی خاک و تولید،    انتشارات دانشگاه تهران

23- زمردی خسته دل ،م. 1374 . تعیین مناسبترین رقم ومیزان نیتروژن سرک در کشت ذرت بعد از گندم. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

24- سالاردینی،ع. 1363 . حاصلخیزی خاک. انتشارات دانشگاه تهران

25- سالاردینی،ع. و مجتهدی،م. 1376 . اصول تغذیه گیاه. مرکز نشر دانشگاهی

26- سجادی.ع. 1365 . کشت ذرت. شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس وابسته به وزرات نیرو

27- سیادت،ع. 1368 . زراعت غلات، دانشگاه شهید چمران

28- سیده وند،م. 1379 . بررسی تأثیر تغییر الگوی کاشت بر روی شاخصهای فیزیولوژیکی رشد و عملکرد ذرت دانه ای و علوفه ای سینگل کراس 704، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده کشاورزی. دانشگاه سیستان و بلوچستان

29- شریف زاده،ف. 1370 . اثرات تراکم بوته بر رشد و عملکرد و اجزاء هیبریدهای ذرت. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

30- شریفی تهرانی،ف. 1380 . بررسی اثر تراکم بوته و تقسیط کود اوره بر عملکرد و خصوصیات کمی ذرت آجیلی رقم KSL 600 P.C (شکوفه) پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی

31- شورگشتی،م. 1377 . بررسی انتخاب بهترین الگوی کاشت و تراکم و تأثیر آنها بر روی صفات کیفی و کمی ذرت سیلویی SC 704 تحت شرایط آب و هوایی کرج . پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد کرج

32- صادقی،ف. 1377 . بررسی همبستگی ژنوتیپی فنوتیپی و تجزیه علیت هیبریدهای متوسط رس و دیررس ذرت دانه ای ، پایان نامه کارشناسی ارشد اصلاح نباتات. دانشکده کشاورزی ، دانشگاه تربیت مدرس

33- صلاحی مقدم،م. و ح.رحیمیان مشهدی. 1372 . بررسی امکان استفاده دو منظوره از ذرت جهت تولید دانه و علوفه. انتشار نیافته ( ارائه شده در سومین کنگره زراعت و اصلاح نباتات )

34- صوفیان،م. 1377 بررسی اثرات تغییر الگوی کاشت و تراکمهای مختلف بر شاخصهای فیزیولوژیک رشد و عملکرد ذرت دانه ای و علوفه ای رقم SC 647 (محقق). پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

35- ضیائیان،ع.و م،ج،ملکوتی. 1377 بررسی اثرات کودهای محتوی عناصر ریز مغذی و زمان مصرف آنها در افزایش تولید ذرت. مجله علمی پژوهشی خاک و آب. جلد 12 . شماره 1 . موسسه تحقیقات خاک و آب ، تهران ، ایران

36- ضائیان،ع. و م،لطف الهی و م،ج،ملکوتی. 1380 . نقش مدیریت مصرف بهینه کود در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت ذرت دانه ای در کشور، خاک و آب ، جلد 12، شماره 14 سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

37- طالبیان،م. 1371 اثر فواصل ردیف کاشت و فاصله بوته روی ردیف بر طول دوره و سرعت پر شدن دانه در 3 سینگل کراس جدید ذرت. چکیده مقالات چهارمین کنگره علوم زراعت واصلاح نباتات ایران

38- طالبیان مشهدی،م. 1372 . اثر فاصله ردیف کاشت و تراکم بوته بر رشد و نمو و عملکرد 3 هیبرید ذرت در منطقه اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

39- عامری،ع. 1377 . بررسی اثرات مراحل مختلف برداشت علوفه بر استفاده از نیتروژن در کشت دو منظوره جو رقم نومار. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه تربیت مدرس

40- عزیزی،خ. 1372 بررسی تأثیر تراکم گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد و خصوصیات رشد در دو رقم ذرت متوسط رس، پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشکده کشاورزی،دانشگاه تربیت مدرس

41- عسگری راد،م. 1380 . بررسی اثر تراکم و الگوی کاشت روی عملکرد و اجزای عملکرد آن در هیبرید متوسط رس ذرت 647 (محقق). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

42- غیبی،م،ن. و م،ج. ملکوتی. 1378 . ضرورت مصرف بهینه کود برای افزایش عملکرد و بهبود کیفی ذرت دانه ای. نشریه شماره 44 . نشر آموزش کشاورزی و سازمان تحقیقات ، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات خاک و آب

43- فرقانی،ع. 1375 . بررسی واکنشهای مورفولوژیکی ذرتSC 704 نسبت به کاهش شدت نور در تراکمهای مختلف کاشت. پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

44- کاشانی،ع. 1367 . زراعت ذرت دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز

45- کاظمی اربط،ح. 1378 . اصول دیم کاری . انتشارات تبریز

46- کرم زاده،س. 1368 . بررسی اثر تاریخ کاشت و هیبرید بر عملکرد و روند رشد ذرت، مجله علمی پژوهش و سازندگی شماره 32 صفحه 22 تا 73

47- کریمی،ه. 1368 .گیاهان زراعی ، انتشارات دانشگاه تهران

48- کریمی،ه. 1369 . زراعت و اصلاح گیاهان علوفه ای . چاپ چهارم انتشارات دانشگاه تهران ص 56-40

49- کوچکی،ع.و ا.علیزاده. 1368 اصول زراعت در مناطق خشک. آستان قدرس رضوی

50- لسانی،ح و م.مجتهدی. 1370 . مبانی فیزیولوژی گیاهی. انتشارات دانشگاه تهران

51- محمدی،ع.ر.1374 . بررسی اثر تراکم و فواصل خطوط کاشت بر عملکرد، روند و شاخص های رشد ذرت سینگل کراس 704 ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس

52- ملکوتی،م.ج.و م.ن.غیبی. 1379 . تعیین حد بحرانی عناصر غذایی موثر در خاک گیاه و میوه در راستای افزایش عملکرد کمی و کیفی محصولات استراتژیک کشور، چاپ دوم با بازنگری، نشر آموزش کشاورزی، سازمان تات، کرج

53- منیعی،م. 1370 . بررسی اثر تاریخ کاشت بر خصوصیات رشد و عملکرد ذرت دانه ای. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

54- مودب شبستری،م. و م.مجتهدی. 1369 . فیزیولوژی گیاهان زراعی، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی تهران

55- نعیم،ع. 1358 . ذرت. انتشارات موسسه بررسی آفات و بیماریهای گیاهی اصفهان

56- نقشینه پور،ب. 1363 . کلیات خاکشناسی و جنبه های حاصلخیزی خاک . انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز

57- نور محمدی،ق.ع.سیادت و ع. کاشانی. 1376 . زراعت (جلد اول: غلات). انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز

58- واحدی،م. 1368 . کاشت، داشت و برداشت ذرت. انتشارات سازمان ترویج کشاورزی

59- هاشمی دزفولی،ا.ع.کوچکی و م.بنایان اول.1374 . افزایش عملکرد گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد

60- یزدی صمدی، ب. و ک.پوستینی.1373 . اصول تولید گیاهان زراعی. مرکز نشر دانشگاهی

61- یزدی صمدی،ب . ع. رضایی و م. ولیزاده. 1376 . طرحهای آماری در پژوهشهای کشاورزی. انتشارات دانشگاه تهران

62- یزدی صمدی،ب. و س،عبدمیشانی. 1370 . اصلاح گیاهان زراعی، چاپ اول. مرکز نشر دانشگاهی، دانشگاه تهران . ص 133-117

چکیده

      به منظور مشاهده تأثیر تراکم و آرایش کشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت سیلویی (سینگل کراس 647) آزمایش مزرعه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در تابستان سال 1382 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین به اجرا در آمده این آزمایش در 3 تکرار و در دو سطح A وB (A: آرایش کشت تک ردیفه و دو ردیفه و B: در 4 سطح تراکم  80 ،95، 110 و 125 هزار بوته در هکتار ) انجام شد

باتوجه به جدولهای تجزیه واریانس . افزایش تراکم از 80 هزار بوته در هکتار تا 125 هزار بوته در هکتار و تغییر آرایش کشت از تک  ردیفه به دو ردیفه در مورد آزمایش بدین گونه می باشد که (وزن ساقه تازه ، وزن بلال تازه ، درصد پروتئین و عملکرد کیلو گرم در هکتار ) اختلاف معنی داری در سطح 1% دیه می شود. و در بقیه جداول هر چند اختلاف معنی دار نیست اما تفاوتهای مشاهده می شود

 باز با برسی جداول تجزیه واریانس در می یابیم که تراکم در کشت دو ردیفه در صفات مورد آزمایش صفات ( ارتفاع گیاه ، وزن ساقه تازه ، وزن بلال تازه ، قطر ساقه هر بوته ، و عملکرد کیلو گرم در هکتار) اختلاف معنی دار در سطح 1% نشان می دهد و فقط در دو صفت مورد آزمایش ( تعداد بلال در هر بوته و تعداد برگ در هر بوته ) اختلا ف معنی داری نشان نمی دهد . چون یک پدیده ژنتیکی می باشد و با تغییر هر نوع تراکم و آرایش کشتی ثابت می ماند. با بهتر شدن شرایط که از نظر تراکم یا آرایش کشت فاصل میان گره ها بیشتر شده. طول بوته افزایش می یابد و در اندام زایشی تغییری رخ نمی دهد با برسی اثر متقابل آنها در می یابیم که در دو صفات مورد آزمایش ( درصد پروتئین و عملکرد پروتئین در هکتار اختلاف معنی دار است ( در سطح 1%) و در بقیه صفات اختلاف معنی دار نیست ولی بین تیمارها اختلافی دیده می شود که در تراکم های بالا تا 125 هزار بوته در هکتار در کشت دو ردیفه عملکرد بالاتر است با توجه به نتیجه های که بدست آمد بطور کلی می توان اظهار داشت که با کاهش فاصله بین ردیف ها و استفاده از آرایش کاشت دو ردیفه رقابت بین بوته ها در روی ردیف کاهش یافته و در نتیجه دستیابی به عملکردهایی بالا از طریق افزایش تراکم تا حد 125 هزار بوته در هکتار امکان پذیر خواهد بود

 واژه های کلیدی: ذرت،آرایش کاشت ، تراکم ، عملکرد ، اجزای عملکرد

1-1- مقدمه

با آغاز هزاره سوم میلادی جمعیت جهان از مرز 6 میلیارد نفر گذشته است. چنانچه رشد جمعیت 7/1% در نظر گرفته شود جمعیت جهان در سال 2015 به مرز 8 میلیارد نفر و در نیمه قرن آینده به 11  میلیارد  نفر خواهد رسید (پرستار 1376) از این رو در قرن 21 رقابت برای تامین غذا بیشتر از موارد دیگر به چشم می خورد

میزان غذای مورد نیاز در دو ده آینده به انداز تمام غذای تولید شده در 1000 سال گذشته است در نتیجه کمبود غذا ، قحطی و گرسنگی، بیش از 70 میلیون نفر را تهدید می کند و بالغ بر 3 میلیارد نفر نیز دچار سوء تغذیه خواهند بود.(1993،FAO)

در این راستا با توجه به اهمیت محصولات اساسی گروه غلات ( مانند گندم ، برنج ، ذرت و جو ) که به طور مستقیم و غیر مستقیم عمده ترین بخش مواد غذایی جهان را تشکیل میدهند ، برنامه ریزی لازم در جهت افزایش تولید این محصولات ، غیر قابل اجتناب است . از سوی دیگر به منظور دستیابی به اهداف والایی چون استقلال و عدالت اجتماعی در برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور تأمین امنیت غذایی و خودکفایی بخش کشاورزی مورد توجه قرار گرفته و بر محوریت این بخش تأکید شده است ( امیدی،1378)

پس از گندم و برنج ، ذرت مهمترین محصول زراعی است و مورد توجه خاص بوده چرا که موارد استفاده زیادی برای انسان ، دام ، صنعت ، داروسازی ، صنایع غذایی و ; دارد

ذرت نیرومندترین گیاه زراعی در جذب و ذخیره سازی انرژی آزاد موجود در زمین است . به همین دلیل به ذرت لقب سلطان غلات داده شده است. عملکرد بالا ، تنوع موارد مصرف، تنوع ارقام و هیبریدهای موجود ، خواص مختلف زراعی مطلوب و بهره برداری اقتصادی خوب و سازگاری بالای ذرت با شرایط مختلف آب و هوایی باعث شده سالیانه قسمت اعظمی از اراضی دنیا به کشت این گیاه ارزشمند اختصاص یابد (نورمحمدی و همکاران، 1376) . سطح زیر کشت و همچنین مصرف ذرت طی سالهای اخیر در اغلب کشورهای جهان بسرعت افزایش یافته و این نسبت از سال 1984 به بعد رشد زیاد تری داشته  و در حال حاضر سطح زیر کشت آن بعد از گندم و برنج در مقام سوم می باشد( صلاحی مقدم و رحیمیان مشهدی ،1373)

براساس آمار سازمان خوارو بار کشاورزی (FAO) سطح زیر کشت جهانی ذرت در سال 2000 بالغ بر 130 میلیون هکتار متوسط عملکرد جهانی آن حدود 8/7 تن در هکتار و کل تولید آن 581 میلیون تن بوده است (آقا علیخانی ، 1380)

 با توجه به محدودیتهای منابع آب و خاک ، توسعه سطح زیر کشت ذرت در ایران با مشکلات فراوانی روبرو است . بنابراین بهترین راه قابل قبول برای دستیابی به خود کفایی در تولید ذرت و متعاقب آن نیل به خود کفایی اقتصادی افزایش عملکرد در واحد سطح می باشد، از این رو شناخت عوامل مؤثر افزایش عملکرد، لازم و ضروری به نظر می رسد ( دارخال ،1374 )

سیستم های کشاورزی رایج در کنار تولید عملکردهای بالا ، معضلات اقتصادی خاصی ایجاد می کنند. دستیابی به چنین عملکردهایی مستلزم صرف انرژی زیاد و افزایش نهاده ها در سیستم می باشد . این سیستم همچنین مشکلات اکولوژیکی خاصی نظیر کاهش تنوع اکولوژیکی و فرسایش خاک و آلودگی خاک و آب به دنبال خواهد داشت. پذیرش سیستمهای  تلفیقی در تولید محصولات کشاورزی با کاهش نهاده هایی از قبیل کود ، آفت کش ها و عملیات زراعی همراه است که می تواند مشکلات اقتصادی و اکولوژیکی مزبور را کاهش دهد . به کارگیری چنین سیستمهایی نیازمند شناخت اثرات متقابل طبیعی بین 4 عامل ( کود، آفت کش ، عملیات زراعی و تناوب ) می باشد و علاوه بر این باید چگونگی تاثیر این تاثیرات متقابل بر عملکرد گیاهان زراعی و بازده انرژی در سیستم کشاورزی را مد نظر داشت. مواردی که به عنوان جایگزین های انرژی های ورودی به سیستم می توان در نظر گرفت عبارتند از

1)     تناوب کشت با لگوم

2)     استفاده از موارد آلی در کنار بقایای دامی و گیاهی و مدیریت تلفیقی آفات

3)     پیشگشری آفات  و بیماری ها

4)     کنترل بیولوژیکی و زراعی آفت

5)     استفاده از مالچ گیاهی و کنترل مکانیکی علفهای هرز

6)     به کارگیری روشهای شخم حفاظتی ( ادوارد 1987 ، ادوارد و همکاران 1989)

با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه و مشخصات ارقام ، یکی از فاکتورهای مهم جهت تولید بیشتر در واحد سطح ، انتخاب تراکم مناسب می باشد. اکثر غلات در تراکم پایین، سطح برگ و تعداد اعضای زایشی خود را از طریق تولید پنجه افزایش می دهند، اما ذرت که پنجه تولید نمی کند ، نقش تراکم درآن حساس تر می باشد . دراین گروه از گیاهان در صورتیکه تراکم بکار گرفته شده کم باشد ، از پتانسیل موجود در مزرعه بهره برداری نمی شودو از طرفی افزایش بیش از حد تراکم باعث می شود که گلها عقیم شوندو عملکرد کاهش یابد ( یزدی صمدی و همکاران، 1376)

هدف از تعیین تراکم مناسب آن است که ترکیبی از عوامل محیطی برای حصول حداکثر عملکرد ممکن با کیفیت مطلوب تامین گردد. تراکم بسته به شرایط محیطی، حاصلخیزی خاک ، ژنوتیپ ، قدرت رشد ، رطوبت ، هدف تولید ( دانه یا علوفه ) ، رقابت با علفهای هرز ، پنجه زنی ، اندازه و حجم بوته ، مقاومت به ورس تاریخ کاشت ، رقابت با گیاه مجاور ،رقابت درون گیاهی و نوع گیاه از نظر اشباع نوری در نواحی مختلف فرق می کند ( کوچکی و سرمدنیا ،1378 ؛ طالبیان ، 1371)

در هر تراکم فواصل بین ردیفهای کاشت در توزیع بوته روی ردیفها مؤثر است بنابراین با کاهش فواصل بین ردیف ،آرایش کاشت ، بوته ها به حالت مربعی نزدیک می شود و بدین ترتیب رقابت میان گیاهان به حداقل می رسد و زمینه افزایش عملکرد دانه فراهم می شود ( گلویل،1966؛ رزمن و کک ،1966؛ استیلکر1964 و دودلی ، 1988)

در ردیفهای باریک میزان تشعشع خالصی که پایین جامعه گیاهی (نفوذ نور) کاهش و میزان انرژی کلی جذب شده توسط پوشش گیاهی افزایش می یابد (دماء ، 1968). همچنین میزان تهویه هوا و ورود و خروج گازها بهبود می یابد ( فاگریا ،1992 )

بنابراین با توجه به اهمیت آب در تولید گیاهان زراعی ، بررسی الگوهایی که می توانند در صرفه جویی و کاهش مصرف آب آبیاری و همچنین بالا بردن راندمان آب آبیاری مؤثر باشند، از جمله برای الگوی کاشت دو ردیفه بر روی پشته های عریض حائز اهمیت فراوانی می باشند . در این الگوی کاشت جوی های آبیاری بطور یک در میان حذف می شوند و در نتیجه در مصرف آب آبیاری بطور چشمگیری صرفه جویی می شود. همچنین در این رو به دلیل کاهش سطح تبخیر شونده (کاهش تعداد جوی های آبیاری ) تلفات آب آبیاری چه از طریق تبخیر سطحی و چه از طریق نفوذ عمقی آب کاهش می یابد. اما اینکه آیا این روش با مقدار آب کمتری که در اختیار گیاه قرار می دهد می تواند عملکرد را د رحد مطلوبی نگه دارد یا نه ، بایستی مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد (پوریوسف 1380)

یکی دیگر از عوامل مؤثر در افزایش عملکرد، بهره برداری بهینه گیاه از مواد غذایی مورد نیاز می باشد. گیاه ذرت برای ادامه حیات خود نیازمند عناصر غذایی است. این عناصر به 2 گروه عمده و اساسی تقسیم شده اند

دسته اول : عناصر غذایی پر مصرف یا ماکروالمنت ها

دسته دوم : عناصر غذایی کم مصرف یا میکروالمنت ها

در حدود  50% عملکرد ذرت و سایر غلات ، بدون در نظر گرفتن بهبود در کیفیت و ارزش غذایی محصول ، نتیجه کاربرد کودهای معدنی است ، بطوریکه عملکرد پایین محصول در بسیاری از کشورها می توان در درجه اول به فقدان یا کمبود عناصر غذایی مورد نیاز نسبت داد . عناصر اصلی تغذیه گیاه موادی هستند که برای کامل کردن چرخه زندگی گیاه ضروری می باشند. بطور کلی هر یک از این عناصر دست کم وظیفه خاصی را بر عهده دارند که عناصر دیگر نمی توانند جایگزین آن شوند. اگر عناصر اصلی به شکل مناسب در اختیار گیاه قرار گیرد، گیاه توانایی آن را خواهد داشت تا دیگر مواد غذایی مورد نیاز  خود را بسازد (حق نیا 1370)

یکی از ماکروالمنیت ها ،نیتروژن می باشد که از جمله مهمترین عناصری است که باید از خاک و کود برای گیاه تأمین شود، چون نیتروژن در قسمتی از تمام ترکیبات پروتئینی ، تمام آنزیمها ، ترکیبات حد فاصل متابولیسمی  ، ترکیباتی که در ساخت مواد و انتقال انرژی و حتی در ساختمان DNA موجود است (سالاردینی ، 1363 )

افزودن کودهای شیمیایی به خاک اثرات مفید و مضری در بر دارد. از یک طرف با فراهم کردن مواد غذایی مورد نیاز گیاه عملکرد افزایش می یابد ولی از طرفی دیگر با کاهش پتانسیل اسمزی محلول خاک ، آب و مواد غذایی را برای گیاه دشوار می کند. پس همانگونه که مصرف به جا و متناسب کودهای شیمیایی برای گیاهان حائز اهمیت می باشد ، مصرف بی رویه کود شیمیایی نه تنها  باعث افزایش عملکرد اقتصادی نشده بلکه باعث آلودگی محیط زیست و افزایش هزینه ها و کاهش راندمان تولید می شود . با استفاده مناسب از کودها  ( نوع ، مقدار، زمان و شیوه مصرف ) می توان علاوه بر بهره مندی از مزایا و فواید کودها ، از اثرات سوء آنها بر رشد و نمو گیاه و سلامت محیط زیست به دور ماند

1-2-  تاریخچه  و خاستگاه ذرت

از هزاران  سال پیش ، ذرت به عنوان غذا مورد استفاده انسان ، حیوانات و پرندگان بوده است. مبدأذرت ابهام آمیز است. زیرا هیچ گیاه وحشی که ذرت می توانست از آن بوجود آید، پیدا نشده است. این ابهام به این علت بیشتر می شود که هیچیک از ارقام شناخته شده ذرت نمی توانند بیش از 2 یا 3 نسل جز در  زراعت توسط انسان دوام آوردند ، زیرا دانه های ذرت که به بلال چسبیده و با غلافی پوشیده شده اند فاقد هر نوع وسیله پراکندگی هستند . بدین ترتیب خوشه بلالی که در یک نقطه به زمین می افتد فقط میتواند انبوهی از بوته های ذرت را بوجود آورد که به علت تراکم بسیار زیاد ، بوته ها قادر به تولید بذر زنده نیستند. اظهار نظرهای متعددی در مورد منشاء آن ابراز شده است و مبدأ آنرا مکزیک ، آمریکا مرکزی و همچنین کشورهای آمریکایی ، پرو ، بولیوی و اکوادور دانسته اند . طبق نتایج کاوش های باستان شناسی مشخص شده است که حدود 3000 سال قبل از میلاد مسیح این گیاه در پرو وجود داشته است. همچنین گزارش شده که  نوع وحشی آن به نام Anden  یا ذرت مکزیکی حدود 5600 سال پیش در این کشور کشت شده است (تاجبخش ،1375)

تا قبل از سال 1492 میلادی (سال کشف آمریکا )ذرت در اروپا ، آفریقا و آسیا ناشناخته بود. کریستف کلمب و همکاران او در اولین مسافرت تاریخی خود به آمریکا در نوامبر 1492 ، ذرت را در حوالی کوبا مشاهده کرده و آن را رایج ترین گیاه قاره یافتند . آنها انواعی از ذرت را مشاهده کردند که بوسیله سرخ یوستان قبیله ماهیز کشت می شده و از دانه های آن تغذیه می کردند. نام این گیاه در حقیقت از نام همین قبیله اقتباس شده است. ذرت بعد از سفر دوم کریستف کلمب (سال 1994 ) از کوبا به اروپا و افریقای شمالی برده شده و در اواخر قرن 16 وارد آسیا گردید (تاجبخش ، 1375 )

پس از ورود ذرت به اروپا در جنوب و غرب اروپا (قرن 16 تا 19 میلادی) تا مدتها تصور بر این بود که منشاء این گیاه کشورهای آسیایی است و به همین دلیل آنرا گندم ترکی (Turkish corn) می نامیدند و عقیده داشتند که ذرت از آسیا صغیر یا مصر وارد اروپا شده است. در سال 1737 لینه ، ذرت را Zea mays نامید. کلمه Zea لغتی پوبانی است که ریشه آنZein  به معنی زندگی است (نورمحمدی و همکاران،1376)

در رابطه با منشاء ذرت و روند تکاملی  این گیاه 4 تئوری وجود دارد

1)     ذرت بدون آمیزش با گونه های دیگر مستقیماً از ذرت غلاف دار حاصل شده است. دانه های ذرت که اکنون بصورت برهنه هستند و روی محور سنبله (چوب بلال) بصورت مجموعه ای قرار دارند قبلاً در داخل غلاف بوده و بصورت پراکنده در روی محور باریک تر و درازتری قرار داشتند (آرنون،1975 )

2)     مبداء ذرت امروزی تئوزینت است که بوسیله انتخاب و بعضاً هیبریداسیون بین واریته های مختلف تئوزینت و ذرت های اولیه بوجود آمده است. (گلدس ورتی و فیشر ،1984 ؛ لومیک و کورنر ، 1992)

3)     ذرت تئوزینت و تریپ کوم بصورت مستقل از جد  مشترک خود بوجود آمده اند و سپس فرمهای اهلی جای فرمهای وحشی را گرفته اند ( لویس و کورنر 1992)

4)     چهارمین و پیچیده ترین تئوری که متعلق به منگز در فادریوز ( 1960) است و به نام تئوری سه قسمتی معروف است به شکل زیر بیان شده است

جد اولیه ذرت امروزی از یک ذرت غلاف دار است. این ذرت با گونه ای از تریپ کوم تلاقی کرده در نتیجه آن تئوزینت که یک علف هرز می باشد، حاصل گردیده است . نژادهای ذرت امروزی از به گزینی تلاقی بین ذرت، تریپ کوم و تئوزینت حاصل شده است. اخیراً منگزدرف نظر اولیه خود را در مورد پیدایش تئوزینت از تلافی ذرت و تریپ کوم مردود دانسته و در عوض آن را فرم جهش یافته ای از ذرت معرفی کرده است

بنابراین پیدایش ذرت را طبق فرضیه زیر می توان بیان نمود که شکارچیان نخستین دانه های تئوزینت را بصورت پاپ کورن و آسیاب شده مصرف می کرده اند.  کم کم برخی از نژادهای تئوزینت به عنوان علف هرز در اطراف زیستگاههای بشر رشد نموده اند. انتخاب ، اصلاح و توسعه گیاهانی که محورسنبله آنها شکننده نبود و کشت و زرع آنها توسط انسان سبب تولید گیاهانی با سنبلچه های کوتاه و دانه بدون پوست گردید. با توسعه کشاورزی و تولید دانه در مقیاس وسیع ، ذرت به مناطق جدید برده شده ، نژادهای مختلف ذرت و تئوزینت تکامل اشکال جدید ذرت میسر گردید(فائو ، 1992)

  1-3-  اهمیت و موارد مصرف ذرت

اهمیت ذرت عمدتاً به دلیل عملکرد بالا و قابل کشت بودن آن در محدوده وسیعی از شرایط محیطی است.نقش ذرت در تأمین مواد غذایی مورد نیاز انسان ، دام و طیور و مصارف صنعتی عامل مهم دیگری در توسعه کشت این محصول می باشند. به طور کلی سهم ذرت در تأمین غذای انسان ، تغذیه دام و طیور و ماده اولیه جهت فرآورده های صنعتی به شرح زیر می باشد(بی نام ،1372 )

الف) غذای انسان                25-20%

ب) غذای دام طیور              75-70 %

ج) مصارف صنعتی              5%

  الف) تغذیه انسان

ذرت غذای اصلی را در تمدن های اولیه سرخپوستان مانند قبائل آزتک[1] ، مایا[2] و انیکا[3] تشکیل می داد ( آراسته ، 1370)

در برخی از کشورهای جهان از سالها پیش ، از دانه ذرت آرد تهیه نموده و آنرا به نان تبدیل می نمودند. مهمترین این کشورها عبارتند از : برزیل ، گواتمالا، مکزیک ، ونزوئلا ، پرتقال ، هندوستان و برخی کشورهای آفریقایی (خدابنده ، 1379) و امروزه نیز در بیشتر کشورهای آمریکای لاتین و برخی از کشورهای آفریقائی غذای اصلی انسان ذرت به حساب می آید. در آمریکای لاتین از آرد ذرت برای تهیه نوعی نان و انواع کیک استفاده می شود در آفریقا ذرت سایده شده یا بلغور را برای تهیه حریره یا فرنی به کار می برند(آراسته ،1370)

همه ساله حدود 25% از تولید خالص جهانی ذرت ، جهت تغذیه انسان بکار می رود

مخلوط آرد ذرت و آرد گندم در تهیه نان و شیرینی سازی نیز کار برد دارد (یوستیمنکو و

باند کوموسکی ،1983)

ب) تغذیه دام وطیور

از آنجا که این گیاه از نظر پروتئینی و سایر مواد قندی برای دامها بسیار غنی است، لذا حدود 80 تا 85%  تولید هر کشور به مصرف تهیه ذرت سیلویی و یا علوفه سبز تازه برای تغذیه حیوانات به خصوص گاوهای شیری و گوشتی رسیده و انواعی از ذرت که دارای  دانه های سفید رنگ هستند برای پرورش پرندگان ، مصرف می شود. دانه ذرت یکی از مهمترین دانه های سفید رنگ هستند برای پرورش جوجه پرندگان اهلی مانند مرغ و اردک و غاز  نقش بسزایی داشته و در سرعت رشد آنها بسیار مؤثر است (خدابنده،1379 ؛ رپکاودانک،1992)

ضریب هضم ذرت برای گاو و گوسفند حدود 2% ذکر شده در صورتیکه برای جو بیشتر از 5% و برای یولاف حدود 11% می باشد (مطیعی،  1370). از هر 100 کیلو گرم دانه ذرت با 16% رطوبت، 64-63 کیلو گرم نشاسته و 3 کیلو گرم روغن استخراج می شود و از باقیمانده آن بصورت کنجاله برای تغذیه دام استفاده می شود(نعیم ،1385 )

ج) مصارف صنعتی  

ارزش غذایی فرآورده های صنعتی ذرت بسیار مهم می باشد. ذرت یکی از ارزانترین و خالص ترین منابع تولید مواد آلی جهت مصارف صنعتی است . در کارخانجات نشاسته سازی از ذرت ، نشاسته خوراک دام ، شربت قند و روغن استخراج می کنند. در صنایع تقطیر از ذرت تخمیر شده الکل و ازجوانه ذرت ، روغن بدست می آید. از 100کیلو ذرت بعد از اینکه از جنین آن جدا شود ، 77 کیلو گرم آرد یا 44 لیتر الکل یا 63 کیلو  گرم نشاسته یا 71 کیلو گرم گلوکز بدست می آید. علاوه بر این جنین آن نیز 7/2 – 8/1 لیتر روغن و 6/3 کیلو گرم تفاله حاصل می گردد. باقیمانده های محصول ذرت هم مصارف متعددی دارند . امروزه بیش از 500 نوع فرآورده  در درجه دوم از ذرت بدست می آید. از ساقه های ذرت در صنعت کاغذ سازی ، مقوا سازی و; و از چوب بلال آن در تهیه اسید استیک ، قطران ، زغال ، فورفورال که در صنایع رنگ و پلاستیک سازی به کار می روند ، استفاده می شود ( نورمحمدی و همکاران ، 1376)

   سطح زیر کشت و میزان تولید ذرت در جهان و ایران

 

برای دریافت اینجا کلیک کنید