مقاله بررسی رابطه بین سودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ودرجه اهرم کل (مرکب) باریسک سیستماتیک

توضیحات

  مقاله بررسی رابطه بین سودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ودرجه اهرم کل (مرکب) باریسک سیستماتیک دارای 110 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی رابطه بین سودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ودرجه اهرم کل (مرکب) باریسک سیستماتیک  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی رابطه بین سودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ودرجه اهرم کل (مرکب) باریسک سیستماتیک،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله بررسی رابطه بین سودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ودرجه اهرم کل (مرکب) باریسک سیستماتیک :

بررسی رابطه بین سودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ودرجه اهرم کل (مرکب) باریسک سیستماتیک

چکیده
این تحقیق، به بررسی ارتباط اطلاعات حسابداری با ریسك سیستماتیک شركت ها دربازارسرمایه ایران پرداخته است .در این تحقیق رابطه تعدادی ا زمتغیرهای حسابداری ازجمله سودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ، درجه اهرم کل (مرکب) به عنوان نمادهایی از اطلاعات حسابداری انتخاب شده اند که با ریسك بازار (سیستماتیك )شركت های پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران ، مورد آزمون قرار گرفته است . دراین تحقیق روش گردآوری اطلاعات ، روش كتابخانه ای وبرای آزمون فرضیه ها ، روش میدانی

ونیزاستفاده ازداده های تجربی می باشد .درراستای این هدف ، تعداد87 شرکت که اطلاعات موردنیاربرای دوره 10 ساله مورد تحقیق (85- 76) درمورد آنها قابل دسترس بود انتخاب شدند. نتایج تحقیق بیان می کند كه بین سود حسابداری ودرجه اهرم مالی با ریسک سیستماتیک باسطح اطمینان 90% رابطه مستقیم وجود دارد وبین درجه اهرم عملیاتی و درجه اهرم کل با ریسک سیستماتیک رابطه معنی داروجودندارد. البته تاثیرمتغیرها برریسک سیستماتیک متفاوت است ، که تاثیرسودحسابداری برریسک سیستماتیک بیشترازتاثیردرجه اهرم مالی برریسک سیستماتیک ودرجه اهرم مالی بیشتر ازدرجه اهرم کل ودرجه اهرم کل بیشتر از درجه اهرم عملیاتی می باشد.

واژه های کلیدی :
ریسک سیستماتیک ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ، درجه اهرم کل ، سودحسابداری

1 مقدمه
حسابداری به منظور جواب گویی به نیازهای انسان به وجود آمده است . شرایط اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی محیط حسابداری به تناسب زمان متفاوت بوده است.در نتیجه،هدف های حسابداری وروش های آن نیز متناسب باتغییر در شرایط محیطی دگرگون شده است. با گذشت زمان و به موازات گسترش فعالیت های اقتصادی و افزایش پیچیدگی آن، هدف ها و روش های حسابداری به منظور جواب گویی به نیازهای اطلاعاتی توسعه یافته است.

در حال حاضر ، حسابداری نقش مهمی را در سیستم اقتصادی ایفا می كند. تصمیم گیری دقیق از جانب اشخاص ، شركت ها، دولت و غیره برای توزیع مناسب و كار آیی منابع مالی امری اجتناب ناپذیر است . برای این گونه تصمیم گیری ها، تصمیم گیرندگان باید اطلاعاتی قابل اتكا در اختیار داشته باشنددر واقع ، هدف حسابداری كمك به این تصمیم گیرندگان است.از سوی دیگر ، سرمایه گذاری ازموارد ضروری و اساسی در فر آیند رشد و توسعه اقتصادی كشور است .

ازعوامل مؤثر در انتخاب و انجام سرمایه گذاری، توجه سرمایه گذاری به ریسك و بازده سرمایه گذاری است . نقش ریسك وبازده در سرمایه گذاری، به مانند نقش عرضه و تقاضا در اقتصاد برای قیمت گذاری كالاست . از دیدگاه نظری ، ریسك به معنای ضرر بالقوه و قابل اندازه گیری سرمایه گذاری است . تا دهه 1950،«ریسك» یك عامل كیفی شمرده می شد تااین كه با تلاش هری ماركوویتز ، ریسك كمیت پذیر شد و انحراف معیار جریان های نقدی طرحهای سرمایه گذاری درشرایط مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به عنوان كمیت «سنجش ریسك »معرفی گردید.

تأثیر ریسك یك سرمایه گذاری به ریسك مجموع سرمایه گذاری مستلزم محاسبات«كواریانس» و «ضریب همبستگی »بود كه به ناچار انجام محاسبات را مشكل و وقت گیر می نمود. چندی بعد ، ویلیام شارپ ، با تعیین ضریب به عنوان معیار ریسك ، مدل ساده و كاربردی را به دنیای سرمایه گذاری عرضه نمود(اسلامی بیدگلی ، 1375)

استفاده از نظریه ها و روش های موجود و نیز نظریه پردازی، مستلزم اطلاعات ،به ویژه ، اطلاعات تولید شده درسیستم حسابداری است كه بدون شك ، در بازار نو پای سرمایه كشورمان به سختی تحصیل می شود. به همین علت ، شناخت ارتباط بین ریسك بازار و اطلاعات حسابداری ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.سایرمطالعات ، بیانگر ارتباط بین نسبتهای حسابداری ومیزان ریسک بازار می باشد وپیشنهاد می گردد که نسبتهای حسابداری می توانند درپیش بینی بتای اوراق بهادار مورد استفاده قرارگیرند(احمدپور ،1384 ،19)کلیه مدیران وکارگزاران وسرمایه گذاران در شرکتهای پذیرفته شده دربورس باتوجه به نتایج این تحقیق وباتوجه به سودحسابداری ودرجه اهرم مالی می توانند ریسك بازار راپیش بینی كنند وهمچنین ازنتایج این تحقیق می توان برداشت كرد كه سود حسابداری درپیش بینی ریسك تواناتراست یادرجه اهرم ها .

2 مبانی نظری وپیشینه تحقیق

بسیاری ازتحقیقات حسابداری مبتنی بربازارسرمایه ، مفیدبودن اطلاعات حسابداری درتعیین ریسک اوراق بهادار رابیان نموده اند . همچنین تحقیقات متعددی همبستگی بین متغیرهای حسابداری (اهرم مالی ، عملیاتی و;.) وریسک سیستماتیک اوراق بهادار رامورد بررسی قرارداده اند ( نمازی, 1383) .
سرمایه گذاری به منظور حداکثرکردن منافع خودنیازمند پیش بینی بازده سهام درآینده وانتخاب پرتفوی مناسب است براساس مدلی که توسط شارپ وفیشر ودیگرمحققین ارائه شده یکی ازعوامل مهم که باعث تغییرات دربازده سهام می شود وباتنوع بخشی پرتفوی کاهش نمی یابد،ریسک سیستماتیک خواهدبود . بنابراین پیش بینی ریسک سیستماتیک درپیش بینی بازده سهام وحداکثرکردن منافع سهامداران، دارای نقش مهمی است ، ریسک سیستماتیک ازتأثیرمجموعه ای ازعوامل اقتصادی نظیرعرضه پول ، تورم ، خط مشی صنعت وغیره ناشی می شود وبرتمام شرکتهای فعال دربازار اثرمی گذارد . بنابراین ، به منظور پیش بینی ریسک سیستماتیک یک روش این خواهدبود که این عوامل اقتصادی را پیش بینی وارتباط آن راباریسک سیستماتیک تعیین نمود.
راه کاردیگر ، استفاده ازاطلاعات مالی (حسابداری ) دراین زمینه است . زیرا همان گونه که دربیان مسئله به آن اشاره شد یک هدف عمده گزارشگری مالی ، کمک به پیش بینی ریسک ، ازجمله ریسک سیستماتیک است . زیراهمان گونه که دربیان مسئله به آن اشاره شد یک هدف عمده گزارشگری مالی ، کمک به پیش بینی ریسک ، ازجمله ریسک سیستماتیک است . بنابراین ، اگربتوان ادعای مذکور را اثبات نمود ، به طریقه راحتتروساده تر می توان به بکارگیری ارقام حسابداری ، به ویژه ارقام سود ودرجه اهرم ها ، ریسک سیستماتیک راپیش بینی نمود .

ازطرف دیگر ، چنانچه بتوان ازسودحسابداری ودرجه اهرم ها برای پیش بینی ریسک سیتماتیک پیش بینی نمود ، ثابت می شود که اطلاعات حسابداری دارای باراطلاعاتی بوده وبرای تصمیم گیری سودمند است . همچنین براساس میزان ارتباط واثرگذاری هریک ازاین دومتغییر برریسک سیستماتیک می توان تعیین نمود که کدام یک نسبت به دیگری دارای محتوای اطلاعاتی بیشتری بوده وبایستی درزمینه تصمیم گیری ، بیشترمورد توجه قرارگیرد .

به منظور پیش بینی بازده یاقیمت اوراق بهادار، سرمایه گذاربه یك مدل پیش بینی مناسب نیازمنداست . ازدیدگاه علم اقتصادومبانی نظری مربوطه ، مدل پیش بینی بازده اوراق بهادار ازجمله سهام ،بایستی توانایی تعیین ارزش فعلی جریانهای نقدی آتی راداشته باشد .بنابراین ، پیش بینی جریانهای نقدی آتی اوراق بهاداردربازاربورس ازاهمیت خاصی برخوردارخواهدبود. همچنین پیش بینی جریان های نقدی آتی درحوزه حسابداری نیزازاهمیت خاصی برخورداراست وبراین اساس مدلهایی ارائه شده كه بااستفاده ازسود واجزای آن بتوان جریان های نقدی آتی راپیش بینی نمود. برهمین اساس برسودحسابداری تاكید فراوان شده وبسیارموردتوجه محققین به خصوص ،درحوزه حسابداری قرارگرفته است .

ریسک حاضر، صورت وظاهرواحدهای اقتصادی واقتصادجهانی وسراسری رانشان می دهد . یک مؤسسه بازرگانی موفق فقط روی سود متمرکز نمی باشد ، بلکه به مدیریت ریسک صحیح نیز توجه دارد ، ریسک وبازده باهم حرکت می کنند وبه حداکثررساندن بازده به وسیله ریسک ضروری می باشد . اهرم ها به کاربرد منابع ووجوهی که برای شرکت هزینه ایجاد می کند اشاره دارد . هرچه اهرم مورد استفاده یامیزان بدهی ها ، سهام ممتازی که برای شرکت هزینه ثابت ایجاد می کند بیشتر باشد ریسک مالی بیشتر می شود . ریسک ناشی ازاهرم معمولا درکنترل مدیریت است . نتایج تحلیلی اظهارمی کند که عامل تعیین کننده ریسک سیستماتیک شامل : درآمدها ، رشد فروش ، ارزش دفتری ، سود سهام ، درجه اهرم

عملیاتی (DOL ) ، درجه اهرم مالی ( DFL ) ، بازده بازار وریسک بی خطر می باشد . ماندرکر و رهی درتحقیقی بیان کرده است که DOL,DFL به طور مثبت ومستقیم یک قسمت بزرگی از تغیرات ریسک سیستماتیک راتوضیح می دهد . همچنین هافمن بیان کرده است که ریسک سیستماتیک رابطه مستقیم با DFL ورابطه معکوس با DOL دا رد . لذا دراین تحقیق به بررسی رابطه سود حسابداری و درجه اهرم عملیاتی ، مالی وکل پرداخته می شود تابتوان مدلی مفید برای تصمیم گیری سرمایه گذاران معرفی کرد . طبق مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه ای فرض می شود ، یكی ازعوامل مهم كه باعث نوسان دربازده می شود ریسك سیستماتیك است . قالیباف اصل درتحقیقی باعنوان «بررسی تاثیرساختارسرمایه برروی ریسک سیستماتیک » رابطه بین اهرم مالی وریسک سیستماتیک رامورد بررسی قرارداد. نتایج حاصل ازاین تحقیق بیانگرآن بود که اهرم مالی برریسک سیستماتیک تاثیرمستقیم داردیعنی بامیزان افزایش اهرم مالی (بدهی) ، ریسک سیستماتیک شرکت نیز دربازار افزایش می یابد ( قالیباف اصل ، 1373) .
احمدپورونمازی درتحقیقی باعنوان « تاثیراهرم عملیاتی , مالی واندازه شرکت روی ریسک سیستماتیک » میزان تاثیر اهرم عملیاتی , مال

ی واندازه شرکت راروی ریسک سیستماتیک شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران موردبررسی قراردادند . نتایج تحقیق حاکی از آن بود که اهرم مالی برریسک سیستماتیک تاثیر مستقیم دارد ، یعنی بامیزان افزایش بدهی شرکتها ، ریسک سیستماتیک نیزافزایش می یابد ولی اهرم عملیاتی برمقدارریسک سیستماتیک اثرندارد . ازطرف دیگر ، اندازه شرکت برریسک سیستماتیک دارای تاثیرمعکوس است یعنی هرچه میزان دارایی های شرکت افزایش یابد , ریسک سیستماتیک شرکت کاهش می یابد ( احمدپور،نمازی ،1377 ).

نمازی وخواجوی درمقاله خودسودمندی متغیرهای حسابداری درپیش بینی ریسك سیستماتیك شركتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران رامورد بررسی قرارداده اند كه نتایج حاصل ازآن بیانگر این بوده است كه بین متغییرهای حسابداری وریسك رابطه وجودداردواین متغیرها درپیش بینی ریسك سیستماتیك سودمندمی باشند. مهمترین كاربردنتایج این تحقیق درارزیابی شركتهای خارج ازبورس وشركتهای جدیدالورود به بورس اوراق بهاداراست. برپایه نتایج حاصل می توان برای تعیین نرخ بازده موردانتظار (نرخ‌تنزیل ) ازالگوی بدست آمده استفاده كرد . به این ترتیب كه ابتداشاخص ریسك سیستماتیك شركت مورد نظر براساس ضرایب مدل ومقدار متغیرمربوط به شركت مشخص شدوشاخص ریسك سیستماتیك به دست آید ، پس ازآن مقدارشاخص ریسك سیستماتیك همراه سایرمتغیرهای موردنیاز درالگوی قیمت گذاری دارایی سرمایه ای قرارداده شود ونرخ بازده موردانتظار به دست آید ،تامبنایی برای ارزشیابی قیمت سهام شركت قرارگیرد ( نمازی ، خواجوی ، 1383).

احمداحمدپور ورضا غلامی جمكرانی درمقاله ای ، رابطه اطلاعات حسابداری وریسك بازاررادرشركتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران بررسی كرده است ونتایج این تحقیق نشان می دهد كه تعدادی ازمتغییرهای مستقل شامل نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام ، نسبت دارایی جاری به بدهی جاری وجمع دارایی ها كه شاخص هایی برای ارزیابی ریسك شركتها هستند ، بی ارتباط باریسك بازار شركتها بوده اند . به بیان دیگر اطلاعات تاریخی حسابداری به طور كامل درقیمت وریسك اوراق بهادار انعكاس نیافته است بنابراین می توان به نتایج تحقیقات قبلی كه درآن كارایی بازار درسطح ضعیف نفی شده ،صحه گذاشت (احمدپور،غلامی ،1384 ، 19).
ملایی درتحقیقی تحت عنوان«رابطه بین سودحسابداری وجریان وجوه نقد عملیاتی باریسک سیستماتیک دربورس اوراق به

ادار تهران » به بررسی رابطه بین سودحسابداری وجریان وجوه نقد عملیاتی باریسک سیستماتیک پرداخته ومیزان وتوانایی این دومتغیر رادرپیش بینی ریسک سیستماتیک باهم مقایسه کرده است وبه این نتیجه رسیده است که متغیرهای حسابداری ازجمله سودحسابداری وجریان وجوه نقد عملیاتی باریسک سیستمایک رابطه مثبت داردو همچنین توانایی سودحسابداری نسبت به جریان وجوه نقد عملیاتی درپیش بینی ریسک سیستماتیک قوی تر می باشد (ملایی ، 1386).
غلامعلی قربانی درپایان نامه خود به بررسی رابطه درجه اهرم مالی با ریسک سیستماتیک پرداخته است که درنهایت به این نتیجه رسیده است که باافزایش اهرم مالی ریسک سیستماتیک نیز افزایش می یابد ورابطه مستقیم بین آنها وجود دارد(قربانی ،1378، 2).

بومن درمقاله ای «ارتباط تئوریک بین ریسک نظام مند ومتغیرهای مالی (حسابداری ) »را مورد بررسی قرار داد . متغیرهای مالی(حسابداری )مورد استفاده بومن، اهرم شركت، بتای حسابداری، تغییرات سود ، رشد، اندازه شركت و سیاست ها ی تقسیم سود بوده است . وی در تحقیق خود نشان داد كه بین ریسك نظام مند با اهرم شركت و بتای حسابداری، به صورت تئوریك ارتباط وجود دارد و متغیرهای تغییرات سود، رشد، اندازه شركت و تقسیم سود نمی تواند با ریسك نظام مندارتباط داشته باشند. او متغیر رشد را به دوصورت تعریف كرد:
اول، رشد به معنای سرمایه گذاری در پروژه هایی كه بازده مورد انتظار آن بیشتر ازبازده جاری شركت است. دوم، رشد بعنوان فرصت هایی برای سرمایه گذاری در پروژه هایی كه منجر به بازده اضافی می شود. و با استفاده از این تعاریف ، عدم ارتباط بین متغیر رشد و ریسك نظام مند را بیان نمود (بومن ، 1979، 618).

بریمبل در تحقیقی ، نقش اطلاعات حسابداری را در برآورد ریسك نظاممند مورد بررسی قرارداد . متغیرهای حسابداری مورد بررسی در تحقیق وی شامل بتای حسابداری ، تغییرات سود ، رشد ، اندازه ، نسبت پرداخت سود ، نسبت جاری ، اهرم مالی، نسبت پوشش بهره و اهرم عملیاتی بوده است كه از اطلاعات123 شركت در طی دوره زمانی 1991- 2000 استفاده نمود . نتایج بدست آمده تحقیق مؤید آن بود كه متغیرهای حسابداری فوق بیش از 57 درصد تغییرات ریسك نظاممند را تبیین می كنند (بریمبل ،2003، 526).

هورتن وهوریگان وفیشر دراین راستا تلاش نموده اند تابااستفاده از اطلاعات حسابداری هریك ازریسكهای ناتوانی پرداخت ،قابلیت فروش ، قدرت خرید ،نرخ بهره راپیش بینی نموده وبرآن اساس اوراق قرضه رارتبه بندی نمایند .

همچنین روبرت وچی چنگ چیو درمقاله مبنی بر رابطه بین ریسک سیستماتیک ومتغیرهای حسابداری برمبنای نتایج تحلیلی اظهارمی کند که عامل تعیین کننده ریسک سیستماتیک شامل سود حسابداری ، رشد فروش ، ارزش دفتری ، سودسهام،درجه اهرم عملیاتی (DOL) ، درجه اهرم مالی (DFL) ، بازده بازاروریسک بی خطر می باشد و3نتیجه کلی درمورد ریسک سیستماتیک ومتغیرهای حسابداری راارائه داده است نتیجه اول : برای یک واحداقتصادی بامثبت بودن درآمدهای سال قبل ونرخ فروش سال جاری ، اگرتاثیرمرکب ارزش دفتری جاری ، سودسهام ودرآمدهای آن روی قیمت سهام مثبت باشد ، سپس DTL که از DFL و DOL نتیجه می شود یک تاثیر مثبت روی ریسک سیستماتیک دارد. نتیجه دوم : هنگامی که تاثیر ارزش دفتری ودرآمدهای ناشی از قیمت سهام ، مثبت باشد وتاثیر سود سهام برروی قیمت سهام مثبت (معکوس ) باشد ، سپس سود ، اثر مثبت (معکوس) روی ریسک سیستماتیک دارد .نتیجه سوم : برای یک واحداقتصادی بارشد فروش مثبت (معکوس)، DOL آن به طور مثبتی (معکوسی ) باDFL مربوط بوده تا سطحی ازریسک سیستماتیک ارائه نماید (چی چنگ چیو،روبرت ، 2007 ،517).

3 فرضیه های تحقیق
فرضیه های تحقیق به دوگروه فرضیه اصلی تقسیم می شود گروه اول درمورد رابطه بین سودحسابداری ودرجه اهرم ها باریسک سیستماتیک بحث می کند وگروه دوم درموردتوانایی هرکدام ازموارد سودحسابداری ، درجه اهرم ها باریسک سیستماتیک بحث می کند .
فرضیه اصلی اول
بین سودحسابداری یادرجه اهرم عملیاتی یا درجه اهرم مالی یادرجه اهرم کل باریسك سیستماتیك رابطه وجوددارد.
فرضیه فرعی اول :بین سودحسابداری وریسک سیستماتیک رابطه وجوددارد
فرضیه فرعی دوم : بین درجه اهرم عملیاتی وریسک سیستماتیک رابطه وجوددارد.
فرضیه فرعی سوم : بین درجه اهرم مالی وریسک سیستماتیک رابطه وجوددارد.

فرضیه فرعی چهارم : بین درجه اهرم کل وریسک سیستماتیک رابطه وجوددارد.

فرضیه اصلی دوم :
توانایی اطلاعات مربوط به سود حسابداری درپیش بین ریسک سیستماتیک بیشترازدرجه اهرم مالی ، درجه اهرم مالی بیشتراز درجه اهرم کل ودرجه اهرم کل بیشتر از درجه اهرم عملیاتی است .
فرضیه فرعی پنجم : توانایی اطلاعات مربوط به سودحسابداری درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم عملیاتی بیشتر است .
فرضیه فرعی ششم : توانایی اطلاعات مربوط به سودحسابداری درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم مالی بیشتر است .
فرضیه فرعی هفتم : توانایی اطلاعات مربوط به سودحسابداری درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم کل بیشتر است .
فرضیه فرعی هشتم :توانایی اطلاعات مربوط به درجه اهرم کل درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم عملیاتی بیشتر است .
فرضیه فرعی نهم :توانایی اطلاعات مربوط به درجه اهرم مالی درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم عملیاتی بیشتر است .
فرضیه فرعی دهم :توانایی اطلاعات مربوط به درجه اهرم مالی درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم کل بیشتر است .

4 متغیرهای تحقیق
دراین تحقیق ریسک سیستماتیک که مبنایی برای تصمیم گیری سرمایه گذاران می باشد به عنوان متغیر وابسته وسودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی و درجه اهرم کل به عنوان متغیرهای مستقل می باشند .

5 مدل تحلیلی وشیوه اندازه گیری متغیرهای تحقیق :
الف – متغیروابسته
CAPM بیان می کند که نرخ بازده موردانتظار شرکت مساوی با نرخ بی خطربازده به اضافه صرف ریسک که به صورت زیر نشان داده می شود

:نرخ بازده شركت i دردوره t
:نرخ بازدهی ریسک بی خطر دردوره t
i :بتای بازار اوراق بهادار (ریسك سیستماتیك) شرکت i.
: نرخ بازده پرتفوی بازار دردوره t
: عوامل مزاحم
لازم به ذكراست كه برای اندازه گیری ریسك سیستماتیك ، ازاطلاعات مربوط به نرخ بازده اوراق بهادار وپرتفوی بازار موجود درسازمان بورس استفاده شده است . سازمان بورس برای اندازه گیری بازده واقعی اوراق بهادار ازفرمول زیر استفاده می كند .

: بازده شركت i دردوره زمانی t
: قیمت هرسهم درپایان دوره زمانی t
: قیمت هرسهم درپایان دوره زمانی t-1 : سود تقسیمی متعلق به هرسهم دردوره t
: ارزش گواهینامه اختیارخرید سهم اعطا شده دردوره زمانی t
: ارزش حق تقدم خرید سهام اعطایی دردوره زمانی t

بتای حسابداری (ریسک سیستماتیک) با معادله روبرو محاسبه می شود

:نرخ بازده شركت i دردوره t
: نرخ بازده پرتفوی بازار دردوره t

بتای حسابداری از تقسیم کواریانس بر واریانس بدست می آید که کواریانس به بررسی ومقایسه تغییرات دوواریانس باهم می پردازد وواریانس پراکندگی رابررسی می کند که به صورت زیر محاسبه می شوند .

متغیرهای مستقل
بازده سود : ازطریق تقسیم سود عملیاتی هرشركت دردوره زمانی t برارزش بازار سهام همان شركت دراول همان دوره زمانی محاسبه می شود .

:بازده سود حسابداری دردوره زمانی t
: سود عملیاتی شركت i دردوره زمانی t
: تعدادسهام عادی شركت i دردوره زمانی t-1
: قیمت هرسهم شركت i دردوره زمانی t-1

درجه اهرم عملیاتی : که ازطریق تناسب نسبی هزینه های ثابت ومتغیر وتعیین حاشیه سود قبل ازمالیات وبهره می باشد .

:درجه اهرم عملیاتی
: نرخ هزینه متغیر
: فروش خالص
: هزینه های ثابت
: درآمد قبل ازبهره ومالیات

درجه اهرم مالی : که ازتقسیم درآمد قبل ازکسر مالیات وبهره بر درآمد قبل از مالیات وبهره منهای هزینه های بهره محاسبه می شود.

: درآمد قبل ازکسر مالیات وبهره
: هزینه های بهره

درجه اهرم کل : که ازضرب درجه اهرم عملیاتی ومالی محاسبه می شود

6 روش تحقیق
دراین تحقیق چون به دنبال حل یك مشكل ورفع یك مساله ودرجهت رفاه می باشد ازدیدگاه هدف ، تحقیقی كاربردی می باشد ودرجهت تشخیص رابطه بین سود حسابداری وودرجه اهرم عملیاتی ، مالی وکل باریسك سیستماتیك می باشد ومی تواندمتغیرهای حسابداری رابه عنوان عامل مؤثری برای پیش بینی ریسك وبازده مدنظر قراردهد وازدیدگاه ماهیت وروش ،ازنوع تحقیقات همبستگی محسوب می شود كه باتوجه به جمع آوری میدانی داده ها وداده های تجربی ارتباط بین سود حسابداری ودرجه اهرم ها را باریسك سیستماتیك مورد ارزیابی وبررسی قرار می گیرد .

7 قلمرو تحقیق
قلمرو هرپژوهش در3زمینه قلمرو موضوعی ، مكانی وزمانی قابل بررسی است تا بتوان داده ها رادرچهارچوب این قلمروها جمع آوری وتجزیه وتحلیل نمود كه به این شرح می باشد .
قلمروموضوعی:این پژوهش ازلحاظ قلمروموضوعی وعلمی درحوزه مدیریت سرمایه گذاری ودرمحدوده بازارسرمایه وبه
طوراخص ،درمحدوده اطلاعات مربوط به سود حسابداری ودرجه اهرم عملیاتی ،درجه اهرم مالی ودرجه اهرم کل وریسك سیستماتیك است كه به بررسی سودمندی اطلاعات حسابداری وفرآیند پیش بینی ریسك سیستماتیك می پردازد.
قلمرومكانی:موضوع پژوهش ازلحاظ قلمرو مكانی درمحدوده شركتهای سهامی عام واطلاعات مربوط به بازده سالانه شركت ها وصورت های سودوزیان سالانه شركتها دردوره زمانی تعیین شده است.
قلمروزمانی :این تحقیق محدودبه دوره زمانی ازابتدای سال 1376الی انتهای سال 1385 میباشد .

8روش های گردآوری اطلاعات
دراین تحقیق روش گردآوری اطلاعات مربوط به ادبیات تحقیق ، روش كتابخانه ای شامل كتب ومقالات مختلف ونشریات داخلی وخارجی می باشد وروش های جمع آوری اطلاعات موردنیاز دراین تحقیق ، برای آزمون فرضیه ها ، روش میدانی ونیزاستفاده ازداده های تجربی می باشد .

9ابزارگردآوری اطلاعات
ابزار گردآوری اطلاعات ، اسنادكاوی وبانكهای اطلاعاتی وهمچنین مشاهده می باشد وداده های مورد نیاز شامل بازده،سودحسابداری ، هزینه های بهره وتعدادسهام وقیمت سهام شركت های نمونه آماری دراطلاعات مالی مندرج درصورتهای مالی حسابرسی شده آنها خواهدبود كه این اطلاعات ازسوابق موجود درنرم افزار ره آورد نوین وهمچنین درمواردی ازآرشیوهای الكترونیكی واینترنتی استخراج می شود . همچنین از نرم افزارهای Excel و Spss جهت بهره برداری ونتیجه گیری ازداده ها استفاده شده است .
10 جامعه ونمونه
جامعه آماری تحقیق ، شامل كلیه شركت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد . علت انتخاب این شركت ها به عنوان جامعه آماری، سهولت دسترسی به صورت های مالی حسابرسی شده آنها و هم چنین دسترسی به بازده سهام شركت ها در تاریخ های مختلف بوده است.
با توجه به دوره زمانی تحقیق ده ساله (از ابتدای سال 1376تاپایان سال 1385)، شركت ها یی انتخاب گردیده اند كه حداقل در ابتدای سال 1376 به عضویت بورس اوراق بهادار تهران درآمده باشند و هم چنین دوره مالی آنها منتهی به 29 اسفند ماه باشد.از طرفی وجود وقفه معاملاتی در سهام شرکت ها طی دوره مورد بررسی ، محاسبه ریسك سیستماتیک را دچار مشكل می نماید زیرا شاخص ریسك سیستماتیک بر اساس رگرسیون زمانی بین بازده اوراق بها دار شركت و بازده بازار بدست می آید و وجود وقفه معاملاتی باعث می شود كه بازده شركت را نتوان با دقت معقول اندازه گیری كرد . در نتیجه اجرای رگرسیون زمانی نتایج معقولی ندارد. بنابراین شرکت هایی طی این دوره انتخاب شده اندكه معامله بر روی سهام آن ها ، در یك دوره طولانی دچار وقفه نشده باشد . دوره وقفه در معامله سهام حداكثر 6 ماه در نظر گرفته شده است. به دلیل این كه، مدت كمتر از 6 ماه منجر به حذف تعداد زیادی از شركت ها می شود وانتخاب دوره زمانی بیشتراز 6 ماه، محاسبه ریسك سیستماتیک را دچار مشكل می نماید.
از این رو ، شركت هایی به عنوان نمونه انتخاب شده اند كه تمامی شرایط زیر را داراباشند :
1 حداقل در ابتدای سال 1376 به عضویت بورس اوراق بهادار تهران درآمده باشند.
2 دوره مالی شركت ها، منتهی به تاریخ 29 اسفند هر سال باشد.
3 معامله بر روی سهام آ نها حداكثر در طی 6 ماه دچار وقفه نشده باشد.
از آن رو کل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، درسال76تعداد 294شرکت می باشد.که ازاین شرکتها درسال 76 تعداد217 شرکت سال مالی آنها منتهی به 29 اسفند می باشد .
در ادامه از بین شرکت هایی که پایان سال مالی آن ها 29 اسفند ماه بود، شرکت هایی که وقفه های معاملاتی بیش از 6 ماه داشتند وهمچنین تا پایان سال85 فعالیت نداشته انداز جامعه مطالعاتی تحقیق حذف شدند و در نهایت 87 شرکت به عنوان جامعه مطالعاتی تحقیق انتخاب شد.

11 تجزیه وتحلیل داده ها وآزمون فرضیه ها
دراین تحقیق روش های مورد نظر برای تجزیه وتحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها به این شرح می باشد که :
برای محاسبه متغیرهای مستقل ووابسته ازنرم افزارExcel استفاده شده است .
به منظور آزمون فرضیه ها ازروش رگرسیون خطی وبرای معناداربودن همبستگی بین متغیرهای تحقیق از آزمون P-Value (sig) ازطریق نرم افزارSpss استفاده شده است .
معمولا برای شناخت بهترجامعه پژوهشی ودرجهت آشناشدن با متغیرهای پژوهش ، توصیف داده ها قبل ازتجزیه وتحلیل داده های آماری انجام می شود . همچنین توصیف آماری داده ها ، گامی درجهت تشخیص الگوی حاکم برآنها وپایه ای برای تبیین روابط بین متغیرهایی است که درپژوهش به کارمی رود .
این نگاره حاوی شاخص هایی برای توصیف متغیرهای تحقیق می باشد . این شاخصها شامل شاخص های مرکزی ، شاخص های پراکندگی وشاخص های شکل توزیع است .

نگاره شماره 1 : شاخص های توصیف کننده متغیرها تحت ، شاخص های مرکزی ، شاخص های پراکندگی وشاخص های شکل توزیع

متغیر ها
شاخص ها ریسک () بازده حسابداری DOL DFL DTL
تعداد 870 870 870 870 870
میانگین 03545290 02766111 35926480 06241404 66860055
خطای معیار میانگین 000445 000693 14131116 08195969 56262683
میانه 01964953 02489100 09605778 10980765 10941366
مد -733773 023334 0 1 0
انحراف معیار 131317 02044022 4168080 2417463 1659511
واریانس 17244137 000418 1737289 5844130 2753976
چولگی 0425 0972 15855 29134- 17707
خطای استاندارد ضریب چولگی 0083 0083 0083 0083 0083
کشیدگی 4595 4022 293458 855955 473033
خطای استاندارد ضریب کشیدگی 0166 0166 0166 0166 0166
دامنه تغییرات 1417364 21048 10177018 73892577 5526374
پایین ترین 733773- 074256- 132042- 708722- 134695-
بالاترین 683591 136224 88565980 3020377 4179424
جمع 30844026 24065170 3125604 54300214 5816825

باتوجه به نگاره فوق می توان کلیه متغیرها راباتوجه به شاخص های مربوط ازنظرگاه آماری مورد بررسی قرارداد . به عنوان مثال نگاره1 نشان می دهددرمتغیربازده حسابداری واریانس 000418 می باشد وهمچنین حداقل وحداکثرداده ها وفاصله بین آنها وتوصیفات دیگررابرای تمام متغیرها ارائه می دهد .
باتوجه به خروجی های نرم افزار spss ، جداول زیر ، وباتوجه به sig کمتر از ده درصد یا بیشترازده درصد وجودهمبستگی بین متغیرها تاییدیا رد می شود. همچنین ضریب همبستگی محاسبه شده درتعیین همبستگی بین متغیرها ورتبه بندی ازدیدگاه توانایی در پیش بینی ریسک سیستماتیک مؤثر می باشد .
نگاره شماره 2 خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها باتوجه به اطلاعات استخراج شده ازنرم افزار Spss را ارائه می نماید ونتیجه هرفرضیه رابه صورت جداگانه ارائه می نماید .

نگاره شماره (2) : خلاصه یافته های حاصل از آزمون فرضیه ها
مولفه های آماری

خلاصه فرضیه ضریب همبستگی پیرسون ضریب تعیین ضریب تعیین تعدیل شده آماره F آماره t سطح خطا سطح معنی داری نتیجه آزمون
رابطه بین سودحسابداری وریسک سیستماتیک 0240 0058 0056 32836 5730 000 10% تایید فرضیه
رابطه بین درجه اهرم عملیاتی وریسک سیستماتیک 0028 0001 0002- 0312 0558 0577 10% رد فرضیه
رابطه بین درجه اهرم مالی وریسک سیستماتیک 0083 0007 0005 3758 1930- 0053 10% تایید فرضیه
رابطه بین درجه اهرم کل وریسک سیستماتیک 0031 0001 0001- 0391 0625- 0532 10% رد فرضیه
ضریب همبستگی سودحسابداری باریسک سیستماتیک بیشترازدرجه اهرم مالی ،درجه اهرم مالی بیشترازدرجه اهرم کل ودرجه اهرم کل بیشتر ازدرجه اهرم عملیاتی ازمقایسه چهار sig وضریب همبستگی به شرح ذیل ونتیجه گیری
سودSig < sigDfl < sigDtl < sigDol
Rسود > RDfl > RDtl > RDol تایید فرضیه

12 نتایج تحقیق
نتیجه فرضیه فرعی اول : باتوجه به اینکه فرضیه فرعی اول پذیرفته شده است می توان نتیجه گرفت که بین سودحسابداری وریسک سیستماتیک رابطه مثبت وجوددارد.
نتیجه فرضیه فرعی دوم : باتوجه به ردفرضیه فرعی دوم این نتیجه اسنتباط می شود که

بین درجه اهرم عملیاتی وریسک سیستماتیک رابطه وجودندارد.
نتیجه فرضیه فرعی سوم : باتوجه به پذیرش فرضیه فرعی سوم می توان نتیجه گیری کرد که بین درجه اهرم مالی وریسک سیستماتیک رابطه وجوددارد .
نتیجه فرضیه فرعی چهارم : باتوجه به ردفرضیه فرعی چهارم می توان نتیجه گرفت
که بین درجه اهرم کل وریسک سیستماتیک رابطه وجودندارد .
نتیجه فرضیه اصلی اول : باتوجه به پذیرش فرضیه اصلی اول ونتیجه چهار فرضیه فرعی اول این نتیجه استخراج می شود که بین سودحسابداری یا درجه اهرم عملیاتی یادرجه اهرم مالی یادرجه اهرم کل باریسک سیستماتیک رابطه وجوددارد.
نتیجه فرضیه فرعی پنجم : باتوجه به پذیرش فرضیه فرعی پنجم می توان نتیجه گرفت که توانایی اطلاعات مربوط به سودحسابداری درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم عملیاتی بیشتراست .
نتیجه فرضیه فرعی ششم : باتوجه به قبول فرضیه فرعی ششم می توان نتیجه گرفت که توانایی اطلاعات مربوط به سودحسابداری درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم مالی بیشتر است .
نتیجه فرضیه فرعی هفتم : باتوجه به قبول فرضیه فرعی هفتم می باشد .می توان نتیجه گرفت که توانایی اطلاعات مربوط به سودحسابداری درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم کل (مرکب ) بیشتر است .
نتیجه فرضیه فرعی هشتم : باتوجه به قبول فرضیه فرعی هشتم می توان نتیجه گرفت که توانایی اطلاعات مربوط به درجه اهرم کل (مرکب) درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم عملیاتی بیشتر است .
نتیجه فرضیه فرعی نهم : باتوجه به قبول فرضیه فرعی نهم می توان نتیجه گرفت که توانایی اطلاعات مربوط به درجه اهرم مالی درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم عملیاتی بیشتر است .
نتیجه فرضیه فرعی دهم : باتوجه به قبول فرضیه فرعی دهم می توان نتیجه گرفت که توانایی اطلاعات مربوط به درجه اهرم مالی درپیش بینی ریسک سیستماتیک نسبت به درجه اهرم کل (مرکب) بیشتر است .
نتیجه فرضیه اصلی دوم :باتوجه به قبول فرضیه اصلی دوم وهمچنین شش فرضیه فرعی آخرمی توان نتیجه گرفت که توانایی اطلاعات مربوط به سودحسابداری درپیش بینی ریسک سیستماتیک بیشترازدرجه اهرم مالی ، درجه اهرم مالی بیشترازدرجه اهرم کل ، ودرجه اهرم کل بیشترازدرجه اهرم عملیاتی می باشد.
13 نتیجه گیری کلی تحقیق
بعدازآزمون تک تک فرضیه ها و نتیجه گیری درمورد آنها نوبت به نتیجه گیری کلی می رسد . محقق دراین تحقیق به این نتیجه کلی رسیده است که بین متغیرهای حسابداری شامل سودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ودرجه اهرم کل ، فقط سودحسابداری ودرجه اهرم مالی درسطح اطمینان مطرح شده درتحقیق ، رابطه مستقیم باریسک سیستماتیک دارد وبقیه متغیرهای مطرح شده دراین تحقیق همبستگی بسیار کمی با ریسک سیستماتیک دارند که درسطح اطمینان 90% جزء متغیرهای تاثیرگذاربرریسک سیستماتیک به شمارنمی آیند . نتیجه کلی دیگری که می توان ازنتایج این تحقیق استنباط کرد میزان توانایی تاثیرگذاری متغیرهای مذکوربرریسک سیستماتیک می باشد که میزان توانایی تاثیرگذاری آنها برریسک به ترتیب سودحسابداری ، درجه اهرم مالی ، درجه اهرم کل ودرجه اهرم عملیاتی می باشد . نکته قابل ذکر این است که هرچند دو متغیرمستقل درجه اهرم کل ودرجه اهرم عملیاتی درسطح اطمینان 90% همبستگی معنی داری با متغیروابسته ندارند وتاثیرآنها برمتغیروابسته ، کم می باشد ولی محقق دراین تحقیق ، بازکلیه متغیرهای مورد بحث دراین تحقیق را باوجودمقدارتاثیرگذاری کم رتبه بندی کرده است . ورتبه آنها رادرپیش بینی ریسک سیستماتیک مشخص کرده است .
14 پیشنهادهایی مبتنی بریافته های تحقیق
باتوجه به نتایج بدست آمده این تحقیق وآزمون فرضیه ها ، می توان پیشنهاداتی به شرح زیرارائه داد .
باتوجه به نتیجه فرضیه اصلی اول که به رابطه مستقیم بین ریسک سیستماتیک بادرجه اهرم مالی وسود حسابداری منتج شد ، می توان به سرمایه گذاران ومدیران مالی که به دنبال سرمایه گذاری دربورس اوراق بهادار هستند ، این مدل راپیشنهادکرد که می توانند از سودحسابداری ودرجه اهرم مالی هرشرکت به ریسک سیستماتیک ودرنتیجه دلیل موجه برای سرمایه گذاری یاعدم سرمایه گذاری دریک شرکت برسند .
باتوجه به نتیجه فرضیه اصلی دوم که توانایی باراطلاعاتی هریک ازمتغیرهای مستقل برریسک سیستماتیک رابررسی کرده ، وبه این نتیجه منتج شده است که توانایی باراطلاعاتی سودحسابداری بیشترازدرجه اهرم مالی ، درجه اهرم مالی بیشتراز درجه اهرم کل ودرجه اهرم کل بیشتراز درجه اهرم عملیاتی می باشد ، پیشنهاد می شود برای انتخاب سرمایه گذاری بین شرکتها، ابتدا به سود حسابداری شرکتها توجه شود ،سپس ازمیان شرکت های که سود حسابداری نسبتا یکسانی دارند ، به ترتیب به آیتم های درجه اهرم مالی ، درجه اهرم کل ، درجه اهرم عملیاتی جهت ارزیابی ریسک سیستماتیک توجه شود .
15پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی
– پیشنهادمی شود که محققین ، متغیر، اندازه شرکت رابه عنوان متغیرکنترلی به این تحقیق اضافه نموده ودرآن صورت موضوع رامورد بررسی قراردهند ،ومقایسه آن بانتیجه این تحقیق صورت گیرد .
– پیشنهاد می شود که محققین ، ازروش بتای تعدیلی جهت اندازه گیری ریسک سیستماتیک استفاده کنند ، ومقایسه آن بانتیجه این تحقیق صورت گیرد .
– پیشنهاد می شود DPS و EPS رانیزبرتاثیرگذاری برریسک سیستماتیک دخالت داده وارزیابی کنند که نتایج حاصل ازآن درمقایسه بانتایج این تحقیق ،درتصمیم گیری استفاده کنندگان دخالت دارد یاخیر.
– پیشنهاد می شود این تحقیق دربازه زمانی 80تا87 به صورت سه ماهه مورد بررسی قرارگرفته ومقایسه آن با نتایج تحقیق حاضرصورت گیرد .
16 منابع
1اسلامی بیدگلی ، غ .، هیبتی ، ف . ، 1375 ، مدیریت پرتفوی بااستفاده ازمدل شاخص ، تحقیقات مالی ، دانشکده علوم اداری ومدیریت بازرگانی دانشگاه تهران ، ص ص 25-6 .
2 احمدپور، ا. ، غلامی جمکرانی ، ر. ، 1384 ، بررسی رابطه اطلاعات حسابداری وریسک بازار ، مجله علوم اجتماعی وانسانی دانشگاه شیراز ، دوره بیست ودوم ، شماره دوم .
3 نمازی ، م . ، خواجوی ، ش . ، 1383 ، سودمندی متغیرهای حسابداری درپیش بینی ریسک سیستماتیک شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران ، بررسی های حسابداری وحسابرسی ، شماره 38، ص ص 119-93 .
4 قالیباف اصل ، ح . ، 1373 ، بررسی تاثیر ساختارسرمایه برروی ریسک سیستماتیک ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، تهران ، دانشکده علوم اداری ومدیریت بازرگانی دانشگاه تهران .
5 احمدپور گاسگری ، ا . ، نمازی ، م . ، 1377،تاثیراهرم عملیاتی ، مالی واندازه شرکت روی ریسک سیستماتیک ، مدرس ، دوره دوم ، شماره 6 ،ص ص 101- 74 .
6 ملایی ، م . ، 1386 ، رابطه بین سودحسابداری وجریان وجوه نقد عملیاتی باریسک سیستماتیک دربورس اوراق بهادار تهران ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه اصفهان .
7 قربانی ، غ . ، 1378، بررسی رابطه بین ریسک کل وریسک سیستماتیک سهام عادی .اهرم مالی شرکتهای پذیرفته دربورس اوراق بهادار تهران ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده علوم اداری شهیدبهشتی تهران .
8 Bowman,R.G.,1979,The theoretical relationship between systematic risk and financial (accounting) variable, Journal of Finance, pp. 617-630.
9. Brimble ,A., 2003 , The revelance of accounting information for valuation stocks , Journal of finance , Vol.30,pp.525-531.
10. Chei-chang chiou,Robert, k .u.,2007,on the relation of systematic risk and accounting variables, department of accounting,university of Taiwan

برای دریافت اینجا کلیک کنید