مقاله تبیین ژئوپلیتیک بحران ناحیه ای(مطالعه موردی: جنوب شرق کشور)

توضیحات

  مقاله تبیین ژئوپلیتیک بحران ناحیه ای(مطالعه موردی: جنوب شرق کشور) دارای 20 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله تبیین ژئوپلیتیک بحران ناحیه ای(مطالعه موردی: جنوب شرق کشور)  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله تبیین ژئوپلیتیک بحران ناحیه ای(مطالعه موردی: جنوب شرق کشور)،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله تبیین ژئوپلیتیک بحران ناحیه ای(مطالعه موردی: جنوب شرق کشور) :

چکیده

برهمکُنشی قدرت و فضا،بنمایه دانش ژئوپلیتیک به شمار میرود. در این میان، کارکرد نظام سیاسی و توزیعی، نقش آفرینی نیروهای همگرا و واگرا در همبستگی ملی و پیوستگی سرزمینی، مشارکت سیاسی و;در تحولِبن مایههای یاد شده در گستره ملی نقش بنیادی دارند. در علوم جغرافیایی، تنوع سرزمینی و فرهنگی بنیاد پیدایش ناحیه است. از این رو، کشورها به نسبت جمعیت و پهناوری از نواحی کمابیش ناهمگون تشکیل شدهاند. عواملی همانند میزان ناهمگونی، رویکرد حاکمیت در پذیرش تنوع، توانشهای جمیعتی و اقتصادی، موقعیت ژئوپلیتیک نواحی مختلف کشور و نیروهای واگرا در قالب ناحیه گرایی

(فرهنگی، اقتصادی و سیاسی) سر بر میآورند که به نسبت درهمتنیدگی مناسبات اجتماعی- محیطی، بحرانهای ناحیهای شکل میگیرند. کشور ایران متأثر از موقعیت(مطلق و نسبی) تنوع نواحی دارد که برخی از آنها فعال و برخی نیز به صورت دورهای فعال میشوند. بروز ناحیهگرایی در ایران تابعی از عناصر مقوم ملیگرایی در کشور، تأثیرپذیری نواحی از جریانهای جهانی و منطقهای و رویکرد حاکمیت در پذیرش تنوع فرهنگی بوده است. همچنین، جنوب شرق ایران در قالب استان سیستان و بلوچستان به واسطه تمایزات مذهبی و زبانی، اثرپذیری از بنیادگرایی مذهبی در شبه قاره هند، پایین بودن سطوح برخورداری، نقشآفرینی مولویها، همسایگی با کشورهای بحرانزده و; دست کم طی یک دهه گذشته شاهد تشدید بحران ناحیه گرایی مذهبی در قالب تروریسم ناحیهگرا بوده است. ناحیهگرایی یاد شده تابعی از کارکرد سه سطح فرایندهای فراملی(جریانهای برون مرزی)، سطح ملی و سطح ناحیهای است که هر کدام به نوعی دیگری را تقویت میکند تا زمانی که ارتباط ارگانیک سطوح یاد شده برقرار است بحران ناحیهای ماندگار خواهد بود و هزینههای انتظامی و امنیتی گستردهای در پی خواهد داشت. ما در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانهای و به روش توصیفی- تحلیلی در پی تبیین ابعاد ژئوپلیتیک بحران ناحیهای در حوزه جنوب شرق کشور میباشیم.

واژگان کلیدی: ژئوپلیتیک، سیستان و بلوچستان، بحران ناحیه ای، ناحیه گرایی.

مقدمه

ساختار فضایی- جغرافیایی ملت ایران از دو بخش به هم پیوسته مرکزی و پیرامونی پدید آمده است. بخش مرکزی از منظر خصلتهای قومی، زبانی، فرهنگی، مذهبی و فضایی منسجم و همسان هستند. یعنی از نظر دینی مسلمان؛ از نظر مذهبی شیعه اثنی عشری؛ از نظر زبانی فارسی زبان و از نظر فرهنگ عمومی ایرانیاند و در عین حال در فضایی به هم پیوسته در داخل فلات ایران و ارتفاعات مجاور آن سکنی گزیدهاند. در بخش حاشیه گروههای قومی آذری، کرد عرب، بلوچ و ترکمن، به ترتیب در شمال غربی، غرب و جنوب غربی، جنوب شرقی و شمال شرقی سکونت دارند و اغلب فاقد پیوستگی فضایی-

جغرافیایی با بخش مرکزیاند. همچنین، اقلیت مذهبی اهل سنت، با دو شاخه حنفی و شافعی در فضاهای پیرامونی کشور

1017

ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین – 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012

پراکندهاند. شاخه حنفی عمدتاً در نیمه شرقی کشور و شاخه شافعی در نیمه غربی کشور سکونت دارند. در همین ارتباط، استان سیستان و بلوچستان از جمله نواحی است که شکاف قومی و زبانی آنها، موازی با شکاف مذهبی بوده و با تقویت و بالفعل کردن همدیگر بر احتمال فعال شدن و بحرانیشدن مسائل این ناحیه میافزاید. در واقع، شهرهای شرقی و جنوب شرقی ایران با نزدیکی به مرزهای ملی و قومی، عمدتاً در امنیت کامل نبوده و ناامنی و بحران به طور آشکار و پنهان از عوارض و ویژگیهای ثابت آنها بوده است. در این مناطق حتی زوال و فروکش کردن حملات و هجمههای گروهی و قومی به شهرها و روستاها، به معنای ثبات و امنیت کامل نیست. زیرا همواره ممکن است افراد در خانه یا مزرعه و در کوه و بیابان مورد تعرض و ربایش افراد سود جو قرار گیرد. همچنین، از مرزهای شرقی و جنوب شرقی کشور گروههای مخرب و تروریستها به شکل مسلحانه وارد کشور شده و به اقداماتی نظیر آدمربایی و قتل هموطنان دست زدهاند. علاوه بر این، ناامنیها در قالب بحران ناحیهای از دهه اخیر به اوج خود رسیده و تاکنون هر از چندگاهی نیز تکرار شده است. همچنین، از گذشته نیز این بحرانها به شکلهای مختلف وجود داشته است. از طرفی هم، در دو دهه اخیر، ناحیهگرایی در این منطقه از کشور به عنوان یک معضل امنیتی همچنان مطرح شده و تحولات خارجی هم زمینهای برای تشدید این مسئله به وجود آورده است. بنابراین، با توجه به وقوع و گسترش بحرانهای ناحیهای- منطقهای در سطحی گسترده برای مردم و منطقه شرق و جنوب شرق به ویژه ناحیه سیستان و بلوچستان، لازم است توجه جدیتری نسبت به مسائل امنیتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این نواحی مورد توجه جدی مسئولان امر قرار گیرد. در همین ارتباط، در سالهای اخیر دولتهای بر سر کار آمده در جمهوری اسلامی ایران، سرمایه و نیروهای عمدهای را برای کنترل مرزهای این ناحیه صرف کردهاند؛ اما تاکنون آنطور که باید در این زمینه توفیق چندانی حاصل نگردیده است. در همین راستا، ما در پی آن هستیم که در این پژوهش به بررسی ابعاد ژئوپلیتیک بحرانهای ناحیهای در جنوب شرق کشور بپردازیم.

روش تحقیق

پژوهش حاضر عمدتاً ماهیتی تبیینی دارد و شیوه گردآوری دادهها و اطلاعات آن سرشتی کتابخانهای دارد. در این پژوهش در پی پاسخگویی به این سؤال هستیم که: ابعاد ژئوپلیتیک بحران ناحیهای در حوزه جنوب شرق کشور چیست؟ و راهکارها در رفع این مسائل و بحرانها در جهت امنیت پایدار کدام است؟

مبانی نظری

الف. ژئوپلیتیک

ژئوپلیتیک آموزهای است که به وسیله آن پدیده قدرت در چارچوب تمایزات و ویژگیهای سرزمینی یا جغرافیایی مورد مطالعه قرار میگیرد(.(Sheikh, 2009: 31 ژئوپلیتیک از نقش آفرینیهای سیاسی- محیطی در چارچوب مفهوم قدرت سخن میگوید(مجتهدزاده، .(21 :1381 ژئوپلیتیک توجیه و تفهیم موضوعات مربوط به سیاست، با توجه به دادههای جغرافیایی است که رفتار و رویکرد انسان را در ارتباط با عامل مکان مورد بررسی قرار میدهد(ولی قلیزاده و زکی، .(25 :1387 فرهنگ نامه لاروس نیز ژئوپلیتیک را علم مطالعه روابط میان جغرافیای کشورها و سیاستهایشان تعریف کرده است. برخی نیز ژئوپلیتیک را نوعی »بینش علمی« میدانند که به مطالعه تقابل ارضی قدرتها و بازتابهای آن در افکار جامعه توجه دارد(لاکست و ژیبلن، .(42 :1378 ژئوپلیتیک »دانش رقابت و گسترش حوزه نفوذ« حکومتها و گروههای متشکل سیاسی است که درصدد کسب قدرت و تصرف ابزارها و اهرمها و فرصتهای جغرافیایی هستند که به آنها قدرت داده، و امکان چیره شدن بر رقیب را میدهد. آنها برای تصرف فرصتها و مقدورات، در مکان و فضای جغرافیایی به رقابت پرداخته، و سعی میکنند نفوذ خود را در فضاهای جغرافیایی بیشتر توسعه داده، آنها را به قلمرو اعمال اراده خود بیفزایند و بر عکس رقبا را از فضاهای مورد منازعه بیرون رانند(حافظنیا، .(17 :1385 در واقع، تعریف علمی ژئوپلیتیک در قالب مفهوم ترکیبی قابل تبیین است که در آن سه عنصر اصلی؛ یعنی جغرافیا، قدرت و سیاست دارای خصلتی ذاتی باشند(حافظنیا، .(84 :1384

1018

ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین – 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012

ب. بحران ژئوپلیتیکی

بحران ژئوپلیتیکی عبارت است از منازعه و کشمکش کشورها و گروههای متشکل سیاسی- فضایی و بازیگران سیاسی بر سر کنترل و تصرف یک یا چند ارزش و عامل جغرافیای. بحرانهای ژئوپلیتیکی که از تداوم و پایداری نسبی برخورداند، که ویژگیهای زیر را دارند: الف- موضوع و عامل بحران، کنترل، مداخله و تصرف یک یا چند ارزش جغرافیایی اعم از طبیعی و انسانی است(نظیر مکان، فضا، موقعیت، آب، ابر، مردم همکیش، اقلیتها و ;). ب- حل این بحرانها که در مواقعی به سردی روابط، قطع و حتی جنگ منجر میشود، مستلزم وجود فضای حسن نیت و روابط دوستانه بین طرفین، تقسیم پذیر بودن ارزش جغرافیایی، و نامتوازن بودن مناسبات قدرت است به طوری که یک طرف منازعه قدرتمندتر از دیگران بوده تا در سایه قدرتنمایی خود رقبا را مجاب به پذیرش خواسته خود بکند و کنترل ارزش جغرافیایی مورد منازعه را در دست بگیرد(حافظ نیا، .(129- 126 :1385 از طرفی هم در بحرانهای ژئوپلیتیکی که در درون یا بین قدرتها جریان مییابد، اغلب قدرتهای منطقهای یا فرامنطقهای هم وارد قضایا میشوند. این مداخلات با انگیزههای مختلفی از قبیل: پیگیری اهداف و منافع ملی، کمک به صلح و امنیتملی یا توسعه حوزه نفوذ و مدیریت و رهبری سیستم منطقهای یا جهانی دنبال میشود.

ج. ناحیهگرایی

ناحیه گرایی را می توان نوعی ابراز بیان ناخرسندی ساکنان یا مردم یک ناحیه به اقدامات حکومت مرکزی در نادیده انگاشتن یا کم توجهی به حقوق و مطالبات آنان دانست؛ زیرا آن ها بر این باورند که حکومت مرکزی، کـه معمـولاً محصـول اراده اکثریـت فرهنگی است، مطالبات اقتصادی و فرهنگی شان را که برآیند تمایزات فرهنگی ناحیه و ناهمسان با اکثریت ساکن گستره ملـی است؛ نادیده گرفته است. چنین شرایطی زمینه را برای همبستگی عاطفی و احساسی ساکنان برای اعتراض گروهی بـه عوامـل مؤثر در پیدایش تبعیض فراهم می کند. این اعتراضات را که معمولاً نخبگان رهبری می کنند، مشروعیت حکومت یا دولت را به چالش می کشند(کاویانی راد، .(59-60 :1389 ناحیه گرایی در قالب تبلیغات رسانهای، قومی- زبانی و همراه با نمادهای عینـی، ذهنی، کاستی ها و عدم توسعه متوازن ملی، هر روز به شکلهای خاصی بروز مینماید؛ بـه گونـهای کـه موجودیـت بسـیاری از واحدهای سیاسی دچار چالش می شود. از آنجا که شمار زیادی از حکومت- ملت های عصر کنـونی حالـت کثیرالقـوم بـه خـود گرفته و از بعد سرزمینی و فرهنگی همگونی اندکی دارند، به ناچار حکومت هـا مجبورنـد از ابزارهـای گونـاگون جهـت تقویـت نیروهای هویت دهنده مرکز گرا و تضعیف نیروهای مرکز گریز استفاده نمایند(همان، .(54 بروز ناحیه گرایی نشان از ناکارآمـدی بنیادهای مشروعیت بخش حکومت- ملتها در داخل مرزهای جغرافیای سیاسیشان میباشد.

ناحیهگرایی را به عنوان خواسته و تمایل رهبران سیاسی و مذهبی در به وجود آوردن هویت جمعی در داخل مرزهـای تعریـف شده جغرافیایی تعریف میکنند. انگیزهی اصلی ناحیه گرایی داخلی، ایجاد هویت مشترك است که رهبران سیاسـی و مـذهبی یک ناحیه بدان احساس نیاز میکنند؛ البته آن ناحیه از کشور ممکن است خواستههای سیاسی، فرهنگی، قومی، نژادی و زبانی متمایزی از بقیه افراد ملت داشته باشند؛ به همین دلیل حکومت مرکزی تمایل دارد که از طریق هویت گرایی و منطقه گرایـی ملی از ایجاد و توسعهی یک هویت فروملی متمایز در قالب ناحیه گرایی ممانعت به عمل آورده و آن ها را به سمت همگرایـی و همبستگی پایدار ملی سوق دهد.

برای دریافت اینجا کلیک کنید