مقاله نقش بازارچه های مرزی در هدایت مهاجرت روستا- شهری (نمونه موردی بازارچه ی مرزی باشماق مریوان)

توضیحات

  مقاله نقش بازارچه های مرزی در هدایت مهاجرت روستا- شهری (نمونه موردی بازارچه ی مرزی باشماق مریوان) دارای 17 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله نقش بازارچه های مرزی در هدایت مهاجرت روستا- شهری (نمونه موردی بازارچه ی مرزی باشماق مریوان)  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله نقش بازارچه های مرزی در هدایت مهاجرت روستا- شهری (نمونه موردی بازارچه ی مرزی باشماق مریوان)،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله نقش بازارچه های مرزی در هدایت مهاجرت روستا- شهری (نمونه موردی بازارچه ی مرزی باشماق مریوان) :

چکیده

بازارچه مرزی باشماق در فاصله 17 کیلومتری غرب شهر مریوان و در جوار روستای مرزی باشماق قرار دارد. . از سال 1369

عملاً فعالیت اقتصادی از طریق مرز باشماق با کردستان عراق شروع شده است و در غیاب گمرك رسمی به خوبی توانسته است در صادرات به شمال عراق و حتی مناطق مرکزی آن نقش اساسی ایفا کند. حرکت افراد و گروه ها بطوردائم یا موقت باعث ایجاد تغیر درالگوی سکونت میشود دلایل مهاجرت میتواند اقتصادی،اجتماعی،مذهبی،سیاسی وغیره باشد ولی دلیل اصلی همانا آزمون ناشناخته ها وزندگی درشرایط اقلیمی ونیز امتحان شانس جدیدی در زندگی است. عمدتاً ایده ی شرایط زندگی جدیدزندگی یاسرزمین موعود محکمترین دلیل میتواند باشد(.(170 1386 لذا تحرکی فضایی بین دو واحدجغرافیایی صورت میگیرد که دارای پیامدهایی درهردوفضای جغرافیایی است.

در نگاهی گذرا به تاریخ میهنمان سه تغیر عمده ی اصلاحات ارضی، در سال1342،انقلاب اسلامی در سال1357و جنگ تحمیلی در فاصله سالهای1359تا1367خود را به ما می نمایانند که بیشترین حجم مهاجرت را در کشور باعث شده اند.

طبق آخرین سرشماری جمعیت شهرستان مریوان در سال1385برابربا153271نفر می باشد که درمقایسه بااولین سرشماری عمومی((1330که فقط دارای1384نفر جمعیت بوده رشدی چشمگیر داشته، میزان جمعیت درمنطقه ی مورد مطالعه درطول زمان ومتاثرازشرایط مختلف همواره فراز و فرودهایی راتجربه نموده است. به طور کلی شهرستان مریوان به دو د لیل طبیعی و تجاری، از بین شهرهای استان، یک مکان مهاجرپذیر محسوب می شود.دراین مقاله سعی نمودیم روندتغیرات جمعیتی را طی دوره های مختلف سرشماری بررسی نموده وعلل وپیامدهای، این تغیرات رادر تمام جنبه های اجتماعی،اقتصادی،وفیزیکی آن بررسی کنیم.

واژگان کلیدی: مهاجرت روستا- شهری، مریوان، الگوی سکونت، تحرك فضایی، اصلاحات ارضی

مقدمه

مهاجرت به عنوان یک پدیده تحول جمعیت گاهی کند وآرام وگاه با عمومیت وشدت زیاد است. مهاجرت در درمقایسه با سایر موضوعات جمعیتی، موضوعی است که همواره اذهان اندیشمند آنرا به خود معطوف داشته وتلاش برای شناخت زوایای آن، مارا به درك بیشتر این واقعیت رهنمون میکند. به طورکلی، مطالعات گوناگون درزمینه ها وابعادمختلف مهاجرت، برای ارزیابی سطوح تغییرات، بهعنوان یکی ازعوامل تأثیرگذار بر برنامه هاوسیاستهای ملی وبین المللی، به محققان وبرنامه ریزان کمک کرده است تا پیامدهای این متغیر را بررسی کنند. مهاجرت نقش اساسی درفعل وانفعالات مختلف اجتماعی وجمعیتی دارد یکی از مهم ترین حالت های مهاجرت که بعلت تاثیراتش شایان توجه ونیازمندبررسی است مهاجرت روستا _شهری میباشد.

یکی از فاکتورهایی که در این مقاله سعی به بررسی آن شده است تاثیر بازار چه ها ی مرزی بر مهاجرت روستا _شهر ی بوده

70

ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین – 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012

است . شهرمریوان،یکی ازشهرستانهای استان کردستان ودرغرب آن قراردارد. این شهر،بین 35 درجه و 31 دقیقه عرض شمالی و 46 درجه و 21 دقیقه طول شرقی باارتفاع 1398 مترازسطح دریا واقع شده است. شهرستان مریوان بامساحت 2193/4

کیلومترمربع 7/77 درصدازوسعت استان کردستان را به خود اختصاص داده است(احمدی,1390؛(5 ودارای سه بخش، سه شهر(سال 89باتبدیل روستای کانی دینار به شهرونیز مشاهده تبدیل دوروستای دیگربه شهر درمصوبات امسال شایان ذکر است که در صورت ایراداین موارد”دارای شش شهر”) وشش دهستان می باشد.ازشمال به قسمتی ازشهرستان سقز وخاك کشورعراق، ازغرب به کشورعراق، ازشرق به سنندج ودیواندره و ازجنوب به منطقه اورامان منتهی می شود.تحولات جمعیتی وفیزیکی این شهرستان بیش از هرچیز متاثراز بازارچه مرزی باشماق به عنوان یک مکا-نیسم- ا-قتصادی قوی بوده است وباوجوددو بازارچه ی دیگردراستان توانسته است به تنهایی حدود50درصدصادرات وواردات استان رابه خود اختصاص دهد. با توجه به بررسیهای به عمل آمده و نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره ای معلوم گردید که طی دوره مورد مطالعه گسترش شهری،همواره کاربری اراضی ساخته شده رشد قابل توجهی داشته است به طوریکه بین دوره 1370 تا 1390

مساحت شهر بیش از سه برابر کل مساحت شهر از ابتدا تا سال 1370 رسیده است. در ابتدای شروع به کار بازارچه که ساختارهای آن در حال شکل گیری بوده است شهر نیز به تبع رشد آرامی را در این سالهای اول تجربه کرده است. اما با گسترش حجم مبادلاتی که در این دوره صورت گرفته است سود حاصل از این مبادلات در عمران و ساخت و ساز شهری مصرف شده و باعث گسترش ناگهانی شهر شده است. در این مقاله سعی شده است با توجه به وجود بازار چه ی مرزی باشماق در استان کردستان در شهرستان مریوان، به تاثیر این عنصر فضایی مؤثردرسیستم شهرنشینی به عنوان یکی از عواملی که باعث مهاجرت روستا _ شهری شده پر داخته شود.
.1 مبانی نظری

1-1 شهر: شهر عبارت است از ابعاد فضایی و مکانی و رهنمودهایی که در آن گروهی از انسانها برای ایفای نقشهای اساسی خود نظیر سکونت، کار، تدارك، رفت و آمد و ; در تراکم معین گرد هم جمع شده و استقرار می یابند و به این ترتیب سازماندهی فضایی محیط و انتظام و انسجام آن را تحت تأثیر قرار میدهند(رهنمایی,1371؛.(3

2-1 روستا: روستارا ازنظرمفهوم وتعریف پیوسته درمقایسه باشهرموردبررسی قرارمیدهند(سعیدی,1385؛.(16لایحه ی تشکیل انجمن های ده واصلاح اموراجتماعی وعمران دهات مصوبه ی 1342/6/9ده راچنین تعریف کرده است”ده یاقریه از نظراین لایحه عبارت است ازمرکزجمعیت ومحل سکونت حداقل250نفریا50 خانوارکه درآمداکثرافرادآن ازطریق کشاورزی حاصل میشود”.لذا استنادبه دو معیارجمعیت ونوع معیشت,میتوانیم روستا راسکونتگاهی تعریف کنیم که جمعیت آن ازحدمعینی کمتروبیش از50درصدجمعیت آن ازطریق کشاورزی امرار معاش نمایند(جمعه پور,1390؛.(17

3-1 مهاجرت: جمعیت زدایی و تخلیه روستاها یکی از مهمترین معضلات جامعه روستایی است وبدون شک مهاجرت های روستایی مهمترین عامل جمعیت ز دایی به حساب می آید. درصورتی که میزان مرگ و میر در یک ناحیه طی مدت زمان معین بر رقم موالید فزونی یابد و مهاجرت خالص نتواند چنین کاهشی را جبران کند، جمعیت زدایی بیولوژیکی به وجود می آید که امری کاملا نادر است(فشارکی، 1373؛.(63 اما جمعیت زدایی غیربیولوژیکی که حاصل مهاجرت های شغلی و غیرشغلی از روستا به شهر است، همچنین وجود جاذبه های شهری و فرآیند شهرگرایی عامل اساسی تخلیه روستاها از جمعیت فعال اقتصادی محسوب می گردد.در رهیافت سیستمی در مهاجرت ازروستا به شهر”موبوگونج” مفاهیم عناصرنگرش ها وروابط را ازنظریه عام سیستمی به عاریت گرفته ودر موردمهاجرت ازروستا به شهربه کار برده است. اوچهارعنصر اقتصادی،اجتماعی، تکنولوژیک و دولتی رادرزمینه مهاجرت موثر شناخته است . او علاوه برتاکید برعناصر اصلی سیستم، توجه خود را به نهادهای مختلف(خرده سیستم ها)وروابط اجتماعی، اقتصادی وروابط دیگر (مکانیسم های سازگاری ) که قسمتی ازفرایند انتقال مهاجرین است، معطوف می دارد . دوتا از مهمترین خرده سیستمها، خرده سیستم های کنترل روستایی

71

ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین – 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012

وشهری هستند. این خرده سیستم ها برکارسیستم نظارت کرده ومیزان جریان درسیستم را کم یا زیاد می نمایند . خرده سیستم کنترل شهری در مقابل هدف مهاجرین برای تشویق یا بازدارند گی آنها در جذب به محیط شهری کار می کند .مثلاً ادارات شهری میتوانند بادر دسترس قراردادن مسکن ارزان قیمت و شغل قابل اطمینان، انتقال مهاجرین روستایی راتسهیل یا مشکل نماید(موبوگونج,1970؛.(151-156

4-1 بازارو بازارچه های مرزی: بازار پدیده ای است شهری و در عین حال عاملی است برای پیدایش شهرنشینی و همواره به صورت بافت غذا دهنده اصلی شهر انجام وظیفه نموده است(شکوئی,1373؛.(174طبق ماده 4 قانون ساماندهی مبادلات مرزی مصوب 1384/7/6 مجلس شورای اسلامی، بازارچه مرزی محوطه ای است محصور، واقع در نقطه صفر مرزی، در جوار گمرك یا مکان هایی که طبق تفاهم نامه های منعقد بین ایران و کشور همجوار تعیین شده است. در حال حاضر ایران دارای 50

بازارچه مرزی است که از این حیث رتبه اول را در سطح جهان دارا می باشد(با توجه به این که دومین کشوری است که بیشترین همسایگان را بعد از روسیه دارد).بازارچه های مرزی در واقع نوع نخستین مناطق آزاد تجاری و اقتصادی می باشند که در مقیاس کوچکتر و با عملکرد تاحدی متفاوت از مناطق آزاد تجاری و اقتصادی هستند. هر چند حذف محدودیت های گمرکی یا اعطای تسهیلات ویژه به این مناطق اقتصادی و تجاری اختصاص مییابد اما نمیتوان با چنین اقدامی آنها را منطقه آزاد معرفی کرد. منطقه آزاد تجاری، بندر آزاد، منطقه پردازش صادرات، مناطق اقتصادی و بازارچه در عین مشترکات خود در ادبیات اقتصادی، هر یک دارای ویژگیها و اهداف خاص خود میباشد. لذا چنانچه تصمیم گرفته شود یک منطقه خاص تحت یکی از عناوین فوق فعالیت نماید، باید اولأ شرایط لازم آن را دارا باشد، ثانیأ اهداف آن منطبق بر عنوانی باشد که بر منطقه مزبور نهاده شده است، چرا که در غیر این صورت این نامگذاری ممکن است موجب مشکلاتی برای سرمایه گذاران و صادرکنندگان شود(وزارت بازرگانی).

5-1 روند شکل گیری و تکامل بازارچه مرزی باشماق: بازارچه مرزی باشماق در فاصله 17 کیلومتری غرب شهر مریوان و در جوار روستای مرزی باشماق قرار دارد. از سال 1369 عملاً فعالیت اقتصادی خود را شروع کرده است. شروع کار بازارچه با مدیریت فرمانداری از سال1370 تا 1378 بوده است و از سال 1378 تا 1383 مرز به صورت پیله وری اداره میشده و نماینده بازرگانی در بازارچه حضور داشته است. در سال 1383 مرز باشماق به صورت رسمی آغاز به کار کرد. در حال حاضر، طرح توسعه بازارچه در قالب 32 هکتار در حال اجرا میباشد. برنامه توسعه زیر بنای ساخته شده از 5/3 هکتار در اوایل تأسیس بازارچه ( 1371 )، به 7 هکتار در حال حاضر گسترش پیدا کرده است. که با احداث 30 انبار، 8 واحد مجتمع خدماتی- تجاری در سه طبقه با تعداد هزار اتاق و یک سردخانه که از سوی بخش خصوصی احداث شده است. جمعاً نزدیک 1000 نفر کارگر، پیلهور و کارمند در مرز باشماق مشغول تخلیه و بارگیری کالا میباشند.

.2 پیشینه تحقیق:

از جمله منابعی که مستقیماً در ارتباط با کارکردهای بازار در ایران انجام گرفته است، میتوان به این آثار اشاره نمود – در مقاله سعید شافعی که تحت عنوان؛ بررسی وضعیت بازارچه های مرزی استان ( آذربایجان غربی )، موانع و مشکلات آنها به چاپ رسیده است. بر این اصل معتقد بوده که توسعه و گسترش مبادلات بازرگانی توسط بازارچه های مرزی میتواند باعث تغییر و تحول سیمای منطقه گشته و برخی از بسترهای توسعه را فراهم نماید. ولی در این راه مشکلاتی بر سر راه این بازارچه ها وجود دارد که در صورت رفع آنها میتواند باعث تغییرات توسعه ای در منطقه گردد.- کاوه امینی نژاد و محمد حسین بوجانی در مقاله ای تحت عنوان؛ بازارچه مرزی بانه فرصتی برای پایداری شهر و پیرامون 1383، تأثیر بازارچه های مرزی را در خلق فضاهای شهری و توسعه و رشد آنها بررسی میکنند و فعالیت بازارچه ها را در افزایش اشتغال، ضریب امنیت و جلوگیری از مهاجرت موثر میدانند – علی اکبر فخر فاطمی دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی در پایان نامه خود تحت عنوان؛ نقش بازارچه های مرزی در تثبیت جمعیت و توسعه روستایی نمونه موردی بازارچه مرزی باجگیران قوچان 1383، به

72

ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین – 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012

بررسی اجمالی مناطق مرزی میپردازد و برنامه ریزی توسعه ای را لازمه توسعه منطقه ای میداند.- از کارهای دیگر صورت گرفته میتوان به پژوهش مصیب پهلوانی به عنوان؛ بررسی مسائل و مشکلات بازارچه های مشترك مرزی سیستان و بلوچستان اشاره نمود. ایشان معتقد است که با اتکا بر بخش بازرگانی و تجارت و ساماندهی فعالیت های این بخش که به صورت رسمی و غیر رسمی صورت می پذیرد، می توان پاره ای از معضلات و مشکلات منطقه را تخفیف داد و عرصه را برای تقویت و تجهیز سایر زمینه های اقتصادی دیگر منابع تولیدی در استان و مناطق مرزی آن فراهم آورد. البته به نقش مشارکت مستقیم دولت در انجام این کار تأکید دارد .

برای دریافت اینجا کلیک کنید